18,450
edits
ગુજરાતી એકાંકીસંપદા/ઊડણ ચરકલડી: Difference between revisions
Jump to navigation
Jump to search
no edit summary
MeghaBhavsar (talk | contribs) No edit summary |
MeghaBhavsar (talk | contribs) No edit summary |
||
| (8 intermediate revisions by the same user not shown) | |||
| Line 72: | Line 72: | ||
{{ps |સંતોકબાઈઃ |કેમ, હજી ધોતિયું જ પંપાળે છે ને? આવડી છોડી તો ફૂદાની૬ પેઠમ ફરે તો! મારે આટલી વેઠ શેની હોય? દયાળિયા સારુ ધાણી શેકી રાખી છે કે નહિ? ને બેડાંમાં તો છાંટો ય પાણી નહિ હોય! અહીં તો ચાલશે, પણ પારકે ઘેર કેમ હીંડશે?}} | {{ps |સંતોકબાઈઃ |કેમ, હજી ધોતિયું જ પંપાળે છે ને? આવડી છોડી તો ફૂદાની૬ પેઠમ ફરે તો! મારે આટલી વેઠ શેની હોય? દયાળિયા સારુ ધાણી શેકી રાખી છે કે નહિ? ને બેડાંમાં તો છાંટો ય પાણી નહિ હોય! અહીં તો ચાલશે, પણ પારકે ઘેર કેમ હીંડશે?}} | ||
{{ps | જીવીઃ | કાકી, જાન નીકળવાની કેટલી વાર છે?}} | {{ps | જીવીઃ | કાકી, જાન નીકળવાની કેટલી વાર છે?}} | ||
{{ps |સંતોકબાઈઃ |ચંદણીનો જાનમાં જ જીવ છે તો! પેલી લલીના લગનમાં સાદ બેસાડી દીધો, તે બાઈ, ગાણાં ય કાંઈ ઈંની રીતમાં ગવાતાં હશે ને? | {{ps |સંતોકબાઈઃ |ચંદણીનો જાનમાં જ જીવ છે તો! પેલી લલીના લગનમાં સાદ બેસાડી દીધો, તે બાઈ, ગાણાં ય કાંઈ ઈંની રીતમાં ગવાતાં હશે ને?}} | ||
{{ps | જીવીઃ | પણ જરી ઊભાંઊભાં વાલીને મળી આવીએ. જાણો છો ને કે વાલી વના તો અમે પાણી ય નાં પીતાં.}} | {{ps | જીવીઃ | પણ જરી ઊભાંઊભાં વાલીને મળી આવીએ. જાણો છો ને કે વાલી વના તો અમે પાણી ય નાં પીતાં.}} | ||
{{ps |સંતોકબાઈઃ |તે કાંઈ ચંદણી હવે નાની કીકલી છે, બાઈ? એમ પારકા ગામની જાનોમાં ભટકવાની ટેવ પડે એ આપણને નાં શોભે બા!}} | {{ps |સંતોકબાઈઃ |તે કાંઈ ચંદણી હવે નાની કીકલી છે, બાઈ? એમ પારકા ગામની જાનોમાં ભટકવાની ટેવ પડે એ આપણને નાં શોભે બા!}} | ||
| Line 96: | Line 96: | ||
(‘કોણ શું કરે છે?’ કરતીકને નવોઢા વાલી કન્યાના વેશમાં પ્રવેશે છે.) | (‘કોણ શું કરે છે?’ કરતીકને નવોઢા વાલી કન્યાના વેશમાં પ્રવેશે છે.) | ||
{{ps | ચંદણીઃ | (સાથે) ઓહ્ હો!}} | {{ps | ચંદણીઃ | (સાથે) ઓહ્ હો!}} | ||
{{ps | {{ps | વાલીઃ |તમે જ શું કરો છો એ કહો ને! હું તો વાટ જોઈ જોઈને અરધી થઈ ગઈ.}} | ||
{{ps | ચંદણીઃ | સાસરીના ગામની કે અમારી?}} | {{ps | ચંદણીઃ | સાસરીના ગામની કે અમારી?}} | ||
{{ps | વાલીઃ (હસતી) તારી તો બોલી જ બસ! મારો કંઈ વાંકગુનો? કેમ અલોપ થઈ ગ્યાં છેલ્લી ઘડીએ?}} | {{ps | વાલીઃ |(હસતી) તારી તો બોલી જ બસ! મારો કંઈ વાંકગુનો? કેમ અલોપ થઈ ગ્યાં છેલ્લી ઘડીએ?}} | ||
{{ps | ચંદણીઃ | અમે આબ્બા જ કરતાં’તાં.}} | {{ps | ચંદણીઃ | અમે આબ્બા જ કરતાં’તાં.}} | ||
{{ps | વાલીઃ વાહ રે તારું આવવું! મામાટલું પુરાવા માંડ્યું, ને મારાથી નાં ટકાંણું. મેં’કું ચારપાંચ વીસો પાપડ ને એવું બધું ગણતામાં તો તમાંને પાતાળમાંથી ય પકડી પાડીશ. દોટ મૂકીને પાછલે બારણેથી આવી છું. ઝટ પાછાં જઈએ, હીંડ!}} | {{ps | વાલીઃ |વાહ રે તારું આવવું! મામાટલું પુરાવા માંડ્યું, ને મારાથી નાં ટકાંણું. મેં’કું ચારપાંચ વીસો પાપડ ને એવું બધું ગણતામાં તો તમાંને પાતાળમાંથી ય પકડી પાડીશ. દોટ મૂકીને પાછલે બારણેથી આવી છું. ઝટ પાછાં જઈએ, હીંડ!}} | ||
{{ps | ચંદણીઃ | હવે તું જ આવી છે ને …?}} | {{ps | ચંદણીઃ | હવે તું જ આવી છે ને …?}} | ||
{{ps | વાલીઃ જો પાછી, તારા લગનમાં નહિ આવું પછી, હો! વળી કહીશ કે કીધું નો’તું!}} | {{ps | વાલીઃ |જો પાછી, તારા લગનમાં નહિ આવું પછી, હો! વળી કહીશ કે કીધું નો’તું!}} | ||
{{ps | ચંદણીઃ | પોરની વાત તો પોર છે, થઈ પડશે.}} | {{ps | ચંદણીઃ | પોરની વાત તો પોર છે, થઈ પડશે.}} | ||
{{ps | વાલીઃ (ચોંકીને) હેં?}} | {{ps | વાલીઃ (ચોંકીને) હેં?}} | ||
{{ps | જીવીઃ | તારે બદલે ઈંને પરણવા દેવું’તું ને, વાલી!}} | {{ps | જીવીઃ | તારે બદલે ઈંને પરણવા દેવું’તું ને, વાલી!}} | ||
{{ps | વાલીઃ મારા હાથમાં છે ને બધું જાણે?}} | {{ps | વાલીઃ |મારા હાથમાં છે ને બધું જાણે?}} | ||
{{ps | ચંદણીઃ | (હસવા કરતી) ને હાથમાં હોય તો જાણે બધું છોડી દેવા તૈયાર પાછી! તારા કિસન, બાઈ, સો વરસના થજો! … પણ અલી! તેં અણવર પારખ્યો?}} | {{ps | ચંદણીઃ | (હસવા કરતી) ને હાથમાં હોય તો જાણે બધું છોડી દેવા તૈયાર પાછી! તારા કિસન, બાઈ, સો વરસના થજો! … પણ અલી! તેં અણવર પારખ્યો?}} | ||
{{ps | વાલીઃ કેશુભાઈ?}} | {{ps | વાલીઃ |કેશુભાઈ?}} | ||
{{ps | ચંદણીઃ | વર મૂકો ને અણવર વધારો જાણે! … મારે તો નાની બૂન હોત તો કેશુભાઈને…}} | {{ps | ચંદણીઃ | વર મૂકો ને અણવર વધારો જાણે! … મારે તો નાની બૂન હોત તો કેશુભાઈને…}} | ||
{{ps | વાલીઃ (ટોળમાં) હવે મારી જ વાત કર ને!}} | {{ps | વાલીઃ |(ટોળમાં) હવે મારી જ વાત કર ને!}} | ||
{{ps | જીવીઃ | (ચોખ્ખું કરતી) આપણે તો નાનામોટાનો ય બળ્યો વાંધો તો!}} | {{ps | જીવીઃ | (ચોખ્ખું કરતી) આપણે તો નાનામોટાનો ય બળ્યો વાંધો તો!}} | ||
{{ps | ચંદણીઃ | (આડું જોઈ) જવા દે ને વાત!}} | {{ps | ચંદણીઃ | (આડું જોઈ) જવા દે ને વાત!}} | ||
(ગળગળી થઈ જાય છે.) | (ગળગળી થઈ જાય છે.) | ||
{{ps | જીવીઃ | અલી વાલી! આપણને બધાંને પાણી ચડાવનાર ચંદણી લગીર બોલબોલમાં આંખે પાણી ભરે છે!}} | {{ps | જીવીઃ | અલી વાલી! આપણને બધાંને પાણી ચડાવનાર ચંદણી લગીર બોલબોલમાં આંખે પાણી ભરે છે!}} | ||
{{ps | વાલીઃ ચંદણીબૂન! ક્યારે મલશું પાછાં?}} | {{ps | વાલીઃ |ચંદણીબૂન! ક્યારે મલશું પાછાં?}} | ||
(બંને ભેટે છે. બંને રડે છે.) | (બંને ભેટે છે. બંને રડે છે.) | ||
{{ps | જીવીઃ | પાછો તમે વેશ માંડશો.}} | {{ps | જીવીઃ | પાછો તમે વેશ માંડશો.}} | ||
{{ps | વાલીઃ (છૂટા પડી. આંખો લૂછી) છાની રહે, બૂન! મને તો ખાતરી છે કે આપણે એક જ ગામમાં આયખું કાઢવાનાં છીએ.}} | {{ps | વાલીઃ |(છૂટા પડી. આંખો લૂછી) છાની રહે, બૂન! મને તો ખાતરી છે કે આપણે એક જ ગામમાં આયખું કાઢવાનાં છીએ.}} | ||
{{ps | ચંદણીઃ | (ન માનતી, કટાક્ષમાં) હા! (રોતી અટકતી નથી.)}} | {{ps | ચંદણીઃ | (ન માનતી, કટાક્ષમાં) હા! (રોતી અટકતી નથી.)}} | ||
{{ps | વાલીઃ (ચંદણીને ખભે હાથ મૂકી) જાણે તું જ સાસરે જવાની હોય ઈંમ રુવે છે. મારા સારુ તો કાંક રહેવા દે!}} | {{ps | વાલીઃ |(ચંદણીને ખભે હાથ મૂકી) જાણે તું જ સાસરે જવાની હોય ઈંમ રુવે છે. મારા સારુ તો કાંક રહેવા દે!}} | ||
{{ps | ચંદણીઃ | (સ્વસ્થ થતી) તારી પાછળ જીવી ય આણાકોલી૭ હીંડી જાય એટલે મારે તો રોવાનું ય દોહ્યલું થવાનું છે.}} | {{ps | ચંદણીઃ | (સ્વસ્થ થતી) તારી પાછળ જીવી ય આણાકોલી૭ હીંડી જાય એટલે મારે તો રોવાનું ય દોહ્યલું થવાનું છે.}} | ||
(વાલી ને જીવી બંને ભેટે છે. વાલીને હાથે બંને બચી૮ ભરે છે. વાલી જવા કરે છે.) | (વાલી ને જીવી બંને ભેટે છે. વાલીને હાથે બંને બચી૮ ભરે છે. વાલી જવા કરે છે.) | ||
{{ps | વાલીઃ હીંડો, મોડું થશે વળી.}} | {{ps | વાલીઃ |હીંડો, મોડું થશે વળી.}} | ||
(એક ચાલાક, દેખાવડો ગોરો છકરો – કેશુભાઈ પ્રવેશે છે. પહેરણ પર તેણે જાકીટ પહેર્યું છે. માથે ફૂલગુલાબી સાફો બાંધેલો છે. ઉતાવળો ઉતાવળો નજીક આવતાં વાલીને જોઈને.) | (એક ચાલાક, દેખાવડો ગોરો છકરો – કેશુભાઈ પ્રવેશે છે. પહેરણ પર તેણે જાકીટ પહેર્યું છે. માથે ફૂલગુલાબી સાફો બાંધેલો છે. ઉતાવળો ઉતાવળો નજીક આવતાં વાલીને જોઈને.) | ||
{{ps | કેશુઃ | ભાભી છે કે અહીં? (બધાં સ્વસ્થ થઈ જાય છે. એમને જોઈ, લગભગ સ્વગત) અરે, આ તો આખું ય રાધામંડળ અહીં છે ને?}} | {{ps | કેશુઃ | ભાભી છે કે અહીં? (બધાં સ્વસ્થ થઈ જાય છે. એમને જોઈ, લગભગ સ્વગત) અરે, આ તો આખું ય રાધામંડળ અહીં છે ને?}} | ||
{{ps | ચંદણીઃ | વાલી, તને એવો ચકીદાર મળ્યો છે, બસ!}} | {{ps | ચંદણીઃ | વાલી, તને એવો ચકીદાર મળ્યો છે, બસ!}} | ||
{{ps | વાલીઃ આટલી વારમાં હું ક્યાં ખોવાઈ જવાની હતી?}} | {{ps | વાલીઃ |આટલી વારમાં હું ક્યાં ખોવાઈ જવાની હતી?}} | ||
{{ps | કેશુઃ | વળી સીતાની પેઠે તમારું પણ કોઈ હરણ કરી જાય તો?}} | {{ps | કેશુઃ | વળી સીતાની પેઠે તમારું પણ કોઈ હરણ કરી જાય તો?}} | ||
{{ps | જીવીઃ | (ચંદણીને) કેવું રૂપાળું બોલે છે?}} | {{ps | જીવીઃ | (ચંદણીને) કેવું રૂપાળું બોલે છે?}} | ||
| Line 135: | Line 135: | ||
{{ps | કેશુઃ | ને, હં… ચંદનબેન, તમે ક્યાં ખોવાઈ ગ્યાં’તાં? તમારી તો વાટ જોઈ જોઈને થાક્યો. ભાભીને વાંકે ન આવ્યાં કે મારે? સાચું બોલજો, હો!}} | {{ps | કેશુઃ | ને, હં… ચંદનબેન, તમે ક્યાં ખોવાઈ ગ્યાં’તાં? તમારી તો વાટ જોઈ જોઈને થાક્યો. ભાભીને વાંકે ન આવ્યાં કે મારે? સાચું બોલજો, હો!}} | ||
{{ps | જીવીઃ | હવે અહીં ન્યા’ કરવા રહેશો એટલામાં ત્યાં જાન નીકળવાની થશે. ને કન્યા ને અરધો વર તો અહીં છે!}} | {{ps | જીવીઃ | હવે અહીં ન્યા’ કરવા રહેશો એટલામાં ત્યાં જાન નીકળવાની થશે. ને કન્યા ને અરધો વર તો અહીં છે!}} | ||
{{ps | વાલીઃ હીંડો, જઈશું ને? ચંદણી, જીવી, હીંડો!}} | {{ps | વાલીઃ |હીંડો, જઈશું ને? ચંદણી, જીવી, હીંડો!}} | ||
{{ps | કેશુઃ | (સહજ) શી ઉતાવળ છે? (વાલી, જીવી ખમચાય છે. વાલીને) જાઓ જાઓ, ભાભી, તમે તમારે! મારે જરી ચંદનબેન જોડે કામ છે. તમારી પાછળ પાછળ જ આવ્યો સમજો.}} | {{ps | કેશુઃ | (સહજ) શી ઉતાવળ છે? (વાલી, જીવી ખમચાય છે. વાલીને) જાઓ જાઓ, ભાભી, તમે તમારે! મારે જરી ચંદનબેન જોડે કામ છે. તમારી પાછળ પાછળ જ આવ્યો સમજો.}} | ||
{{ps | જીવીઃ | જા જા, વાલી, બધાં ગોતાગોત કરી મૂકશે વળી.}} | {{ps | જીવીઃ | જા જા, વાલી, બધાં ગોતાગોત કરી મૂકશે વળી.}} | ||
{{ps | વાલીઃ (જતી જતી) ચંદણી, જીવી, બૂન! આવો છો ને?}} | {{ps | વાલીઃ |(જતી જતી) ચંદણી, જીવી, બૂન! આવો છો ને?}} | ||
{{ps | જીવીઃ | હા હા. દોડ!}} | {{ps | જીવીઃ | હા હા. દોડ!}} | ||
(વાલી જાય છે. ચંદણી એક ખાટલો ઢાળે છે. પાથરણું લેવા અંદર જવા કરે છે. પણ કેશુ રોકે છે. કેશુ ખાટલા પર બેસે છે, અને ચંદણી અને જીવી ભીંતને અઢેલી ઊભાં રહે છે.) | (વાલી જાય છે. ચંદણી એક ખાટલો ઢાળે છે. પાથરણું લેવા અંદર જવા કરે છે. પણ કેશુ રોકે છે. કેશુ ખાટલા પર બેસે છે, અને ચંદણી અને જીવી ભીંતને અઢેલી ઊભાં રહે છે.) | ||
| Line 173: | Line 173: | ||
{{ps | કેશુઃ | ના ના, વાંધો શાનો?}} | {{ps | કેશુઃ | ના ના, વાંધો શાનો?}} | ||
(જીવી સમજવા મથતી આસપાસ નજર કરે છે.) | (જીવી સમજવા મથતી આસપાસ નજર કરે છે.) | ||
ચંદીઃ અલી જીવી! આ જાન આવતાં વાટમાં બોકાહ બોલેલો ને? તે ઈંમાં ચોરોની પાછળ પડતાં કેશુભાઈને પૂતળીઓનો હાર જડ્યો છે. કહે છે તમે રાખો? આપણાથી કેમ લેવાય? | {{ps |ચંદીઃ |અલી જીવી! આ જાન આવતાં વાટમાં બોકાહ બોલેલો ને? તે ઈંમાં ચોરોની પાછળ પડતાં કેશુભાઈને પૂતળીઓનો હાર જડ્યો છે. કહે છે તમે રાખો? આપણાથી કેમ લેવાય?}} | ||
{{ps | જીવીઃ | (સાંભળી જ રહે છે.) વિચિતર માણસ છે! | {{ps | જીવીઃ | (સાંભળી જ રહે છે.) વિચિતર માણસ છે!}} | ||
{{ps | ચંદણીઃ | (કેશુને) તમે જ રાખો ને! | {{ps | ચંદણીઃ | (કેશુને) તમે જ રાખો ને!}} | ||
{{ps | કેશુઃ | કેમ, મારે ગળે શોભે ખરો ને? કંદોરો હોત તો હું રાખી લેત કદાચ! | {{ps | કેશુઃ | કેમ, મારે ગળે શોભે ખરો ને? કંદોરો હોત તો હું રાખી લેત કદાચ!}} | ||
{{ps | ચંદણીઃ | તમારી બાને આલજો, … બૂનને! | {{ps | ચંદણીઃ | તમારી બાને આલજો, … બૂનને!}} | ||
{{ps | કેશુઃ | (નરમ અવાજે) મારી બા તો … તમને દુઃખ શા માટે કહેવું? (ગળગળો થઈ જાય છે.) ને બેન હોત તો જાનમાં તમે દેખત નહિ? (સ્વસ્થ થતો, ચંદણી બીજું કંઈ પૂછે તે પહેલાં) હું તો મારે ભણું છું ત્યાં જ રહું છું. અઠવાડિયા પહેલાં આવ્યો. ધરાઈને કોઈને મળ્યો હોઉં તો તે તમને જ! | {{ps | કેશુઃ | (નરમ અવાજે) મારી બા તો … તમને દુઃખ શા માટે કહેવું? (ગળગળો થઈ જાય છે.) ને બેન હોત તો જાનમાં તમે દેખત નહિ?}} (સ્વસ્થ થતો, ચંદણી બીજું કંઈ પૂછે તે પહેલાં) હું તો મારે ભણું છું ત્યાં જ રહું છું. અઠવાડિયા પહેલાં આવ્યો. ધરાઈને કોઈને મળ્યો હોઉં તો તે તમને જ! | ||
{{ps | જીવીઃ | ચંદણી ઈંયાંને વધારે દલગીર કર મા! | {{ps | જીવીઃ | ચંદણી ઈંયાંને વધારે દલગીર કર મા!}} | ||
{{ps | કેશુઃ | (ઊઠવા કરતો) ઠીક ત્યારે, ચંદનબેન, રામરામ! જીવીબેનને?- રામરામ! અત્યારે જાન વોળાવવા તો આવશો ને? મળશું વળી મેંદોલી આવશો કોક વાર તો! | {{ps | કેશુઃ | (ઊઠવા કરતો) ઠીક ત્યારે, ચંદનબેન, રામરામ! જીવીબેનને?- રામરામ! અત્યારે જાન વોળાવવા તો આવશો ને? મળશું વળી મેંદોલી આવશો કોક વાર તો!}} | ||
ચાંદણીઃ (હસવા કરતી) ના રે, ભઈ! તમારા કૂવાનું પાણી કાઢતાં બાવડાં રહી જાય! | {{ps |ચાંદણીઃ |(હસવા કરતી) ના રે, ભઈ! તમારા કૂવાનું પાણી કાઢતાં બાવડાં રહી જાય!}} | ||
(કેશુ ઊઠીને ચાલવા કરે છે, ત્યાં ‘એ આ તમારો હાર. મને નો ખપે ભા!’ કરતી ચંદણી તેને કેશુ તરફ ફેંકે છે, પણ તે તો પાછું જોયા વિના ચાલ્યો જાય છે, જીવી હારવાળો રૂમાલ લઈ લે છે.) | (કેશુ ઊઠીને ચાલવા કરે છે, ત્યાં ‘એ આ તમારો હાર. મને નો ખપે ભા!’ કરતી ચંદણી તેને કેશુ તરફ ફેંકે છે, પણ તે તો પાછું જોયા વિના ચાલ્યો જાય છે, જીવી હારવાળો રૂમાલ લઈ લે છે.) | ||
{{ps | જીવીઃ | ચંદણી, તને જો ને ‘ચંદનબેન’ કહે છે! | {{ps | જીવીઃ | ચંદણી, તને જો ને ‘ચંદનબેન’ કહે છે!}} | ||
{{ps | ચંદણીઃ | ને આપણાં માણસ ઢોર જેવાં કેશવલાલ નામ હોય તો કસરો કહીને બોલાવે ને રૂપાળું પરશોતમ નામ હોય તો પશવો કહીને ઊભાં રહે! | {{ps | ચંદણીઃ | ને આપણાં માણસ ઢોર જેવાં કેશવલાલ નામ હોય તો કસરો કહીને બોલાવે ને રૂપાળું પરશોતમ નામ હોય તો પશવો કહીને ઊભાં રહે!}} | ||
{{ps | જીવીઃ | તારે ને ઈંને ઠીક દોસ્તી…! | {{ps | જીવીઃ | તારે ને ઈંને ઠીક દોસ્તી…!}} | ||
{{ps | ચંદણીઃ | ના ના. વાલીને ત્યાં બેત્રણ વાર જ વાતચંત પણ કરી હશે. પણ… | {{ps | ચંદણીઃ | ના ના. વાલીને ત્યાં બેત્રણ વાર જ વાતચંત પણ કરી હશે. પણ…}} | ||
{{ps | જીવીઃ | (વચ્ચે) આવા ફુલફુલિયા કુંવારા, ને તારો કાકો કહે મને પરણાવો. | {{ps | જીવીઃ | (વચ્ચે) આવા ફુલફુલિયા કુંવારા, ને તારો કાકો કહે મને પરણાવો.}} | ||
{{ps | ચંદણીઃ | (પાછી ઢીલી પડી જઈ) આ હાર મારે શું કરવો છે? તું લે તને શોભશે. | {{ps | ચંદણીઃ | (પાછી ઢીલી પડી જઈ) આ હાર મારે શું કરવો છે? તું લે તને શોભશે.}} | ||
(ત્યાં નીચે શેરીમાં થઈને જતી જાનનાં વરપક્ષ તરફનાં ગીત સંભળાય છે.) | (ત્યાં નીચે શેરીમાં થઈને જતી જાનનાં વરપક્ષ તરફનાં ગીત સંભળાય છે.) | ||
{{ps | {{ps | ||
| Line 208: | Line 208: | ||
}} | }} | ||
{{ps | જીવીઃ | (મોટેથી) કેટલી વાર, ’લી ચંદણી? | {{ps | જીવીઃ | (મોટેથી) કેટલી વાર, ’લી ચંદણી?}} | ||
{{ps | ચંદણીઃ | (અંદરથી) એ…આવી! | {{ps | ચંદણીઃ | (અંદરથી) એ…આવી!}} | ||
(કન્યાપક્ષનું ગીત સંભળાય છે.) | (કન્યાપક્ષનું ગીત સંભળાય છે.) | ||
{{ps | |||
| | |||
|આજ દાદાજીના દેશમાં,કાલે ઊડી જાશું પરદેશ જો! | |||
}} | |||
(વચ્ચે ડૂસકાંનો અસ્પષ્ટ અવાજ.) | (વચ્ચે ડૂસકાંનો અસ્પષ્ટ અવાજ.) | ||
{{ps | |||
| | |||
|અમે રે દાદા ઊડણ ચરકલડી! | |||
}} | |||
{{ps | જીવીઃ | ચંદણી દોડ દોડ, પછી ક્યારે જશું? | {{ps | જીવીઃ | ચંદણી દોડ દોડ, પછી ક્યારે જશું? | ||
}} | |||
(ચંદણી નવાં કપડાં પહેરીને બહાર આવે છે. ત્યાં એના પિતા નારાયણ પ્રવેશે છે. એમના પગમાં હોંશભર્યું જોમ છે. અંદર આવવા જાય છે, ત્યાં ચંદણી સામે મળે છે.) | (ચંદણી નવાં કપડાં પહેરીને બહાર આવે છે. ત્યાં એના પિતા નારાયણ પ્રવેશે છે. એમના પગમાં હોંશભર્યું જોમ છે. અંદર આવવા જાય છે, ત્યાં ચંદણી સામે મળે છે.) | ||
નારાયણઃ સો વરસની થજે, ભા! (જીવીને) વાલીને વોળા’વા જાઓ છો બે યે? ઊભાં રો’! કાંકરી ગોળ ચાખતાં જાઓ! | {{ps | ||
|નારાયણઃ | |||
|સો વરસની થજે, ભા! (જીવીને) વાલીને વોળા’વા જાઓ છો બે યે? ઊભાં રો’! કાંકરી ગોળ ચાખતાં જાઓ! | |||
}} | |||
(બંને આશ્ચર્યમાં ઊભાં રહે છે. નારાયણ અંદર જતા હોય છે તેમને) | (બંને આશ્ચર્યમાં ઊભાં રહે છે. નારાયણ અંદર જતા હોય છે તેમને) | ||
{{ps | જીવીઃ | શેનો, કાકા? (ચંદણીને) જરા ઉતાવળી નાં થતી હોય તો? | {{ps | જીવીઃ | શેનો, કાકા? (ચંદણીને) જરા ઉતાવળી નાં થતી હોય તો?}} | ||
નારાયણઃ (બહાર આવી બંનેને ગોળ આપતાં) આપણી આ જાનમાં પેલા વિઠ્ઠલ આયા છે ને? ઈંમનો વિવા’ આપણી ચંદણી સંગાથે નક્કી કર્યો, પછી જાન ઊપડી. | {{ps |નારાયણઃ|(બહાર આવી બંનેને ગોળ આપતાં) આપણી આ જાનમાં પેલા વિઠ્ઠલ આયા છે ને? ઈંમનો વિવા’ આપણી ચંદણી સંગાથે નક્કી કર્યો, પછી જાન ઊપડી.}} | ||
{{ps | જીવીઃ | કયા વિઠ્…? | {{ps | જીવીઃ | કયા વિઠ્…?}} | ||
નારાયણઃ કેમ કયા? … અણવરને ઓળખે છે તું? ઈંનો બાપ. ઈંયાંનું બૈરું બે ત્રણ વરસથી મરી ગ્યું છે. લગન કરવાના જ ન’તા. પણ કોણ જાણે કોઈકે મને કહ્યું ને મેં કેવા ય મૂરતમાં પૂછ્યું તે બોલ સમો પડ્યો. | {{ps |નારાયણઃ|કેમ કયા? … અણવરને ઓળખે છે તું? ઈંનો બાપ. ઈંયાંનું બૈરું બે ત્રણ વરસથી મરી ગ્યું છે. લગન કરવાના જ ન’તા. પણ કોણ જાણે કોઈકે મને કહ્યું ને મેં કેવા ય મૂરતમાં પૂછ્યું તે બોલ સમો પડ્યો.}} | ||
{{ps | જીવીઃ | ઉમ્મર? | {{ps | જીવીઃ | ઉમ્મર?}} | ||
નારાયણઃ હશે ત્રીસબત્રી’ વરસની! બીજવર પણ ઊંચા ઘરનો ક્યાં મળવો હતો? | {{ps |નારાયણઃ |હશે ત્રીસબત્રી’ વરસની! બીજવર પણ ઊંચા ઘરનો ક્યાં મળવો હતો?}} | ||
{{ps | જીવીઃ | એ તો કહેનારે કહ્યું છે ને કે, ‘બીજવરની પરણી મહાસુખ પામશે.’… સંતીકાકીને તો પૂછ્યું જ હશે તો? | {{ps | જીવીઃ | એ તો કહેનારે કહ્યું છે ને કે, ‘બીજવરની પરણી મહાસુખ પામશે.’… સંતીકાકીને તો પૂછ્યું જ હશે તો?}} | ||
નારાયણઃ ના, એનો ક્યાં પત્તો છે? | {{ps |નારાયણઃ | ના, એનો ક્યાં પત્તો છે?}} | ||
(ત્યાં સંતોકબાઈ પ્રવેશે છે.) | (ત્યાં સંતોકબાઈ પ્રવેશે છે.) | ||
{{ps |સંતોકબાઈઃ |હજી તો બે યે અહીં પટલાઈ ડફણો છો ને? પેલી પોકી તો પાધર! | {{ps |સંતોકબાઈઃ |હજી તો બે યે અહીં પટલાઈ ડફણો છો ને? પેલી પોકી તો પાધર!}} | ||
{{ps | જીવીઃ | કાકી, કાકી, ચંદણીનો વિવા’ થ્યો! | {{ps |જીવીઃ | કાકી, કાકી, ચંદણીનો વિવા’ થ્યો!}} | ||
{{ps |સંતોકબાઈઃ |હેં?! … ગાંડી! આ તારો કાકો બેઠા છે એ તો ભાળ જરી! | {{ps |સંતોકબાઈઃ |હેં?! … ગાંડી! આ તારો કાકો બેઠા છે એ તો ભાળ જરી!}} | ||
નારાયણઃ સાચું કહે છે. મેંદોલીના વિઠ્ઠલ ઠાકર સંગાથે આવતી પૂનમનાં લગન. | {{ps |નારાયણઃ | સાચું કહે છે. મેંદોલીના વિઠ્ઠલ ઠાકર સંગાથે આવતી પૂનમનાં લગન.}} | ||
{{ps |સંતોકબાઈઃ |તમારા ભઈની સલ્લા વના, કે …? | {{ps |સંતોકબાઈઃ |તમારા ભઈની સલ્લા વના, કે …?}} | ||
નારાયણઃ ઈંના હાથે જ ચાંલ્લો કર્યો! | {{ps |નારાયણઃ | ઈંના હાથે જ ચાંલ્લો કર્યો!}} | ||
{{ps |સંતોકબાઈઃ |(ન માનતી) જાઓ, જાઓ! | {{ps |સંતોકબાઈઃ |(ન માનતી) જાઓ, જાઓ!}} | ||
નારાયણઃ બધાંની વચમાં, પારકા ગામની જાનની વચમાં, ઈંનાથી કાંઈ બોલાયું નહિ, ને મેં જરી કહ્યું કે ભગવાનની કિરપા તે લગરીકે અવળું નોં બોલ્યો. | {{ps |નારાયણઃ | બધાંની વચમાં, પારકા ગામની જાનની વચમાં, ઈંનાથી કાંઈ બોલાયું નહિ, ને મેં જરી કહ્યું કે ભગવાનની કિરપા તે લગરીકે અવળું નોં બોલ્યો.}} | ||
{{ps |સંતોકબાઈઃ |હું તો ત્યારે, તમે આવશો એટલે તમને કહીશ ઈંમ ગણીને, વાણિયાને કહી આવી કે આપણાં રખાવેલાં ઘીગોળ વેચી દે! | {{ps |સંતોકબાઈઃ |હું તો ત્યારે, તમે આવશો એટલે તમને કહીશ ઈંમ ગણીને, વાણિયાને કહી આવી કે આપણાં રખાવેલાં ઘીગોળ વેચી દે!}} | ||
નારાયણઃ વાહ રે! વાહ તારું ડા’પણ! જા જા. પાછી કહી આવ કે રાખો. (ભારપૂર્વક) ઊંચા ઘરની જાન છે! | {{ps |નારાયણઃ |વાહ રે! વાહ તારું ડા’પણ! જા જા. પાછી કહી આવ કે રાખો. (ભારપૂર્વક) ઊંચા ઘરની જાન છે!}} | ||
{{ps |સંતોકબાઈઃ |(વધારે ભારપૂર્વક લગભગ પોતાને) પૈસેટકે તો ભર્યું ભર્યું ઘર છે! | {{ps |સંતોકબાઈઃ |(વધારે ભારપૂર્વક લગભગ પોતાને) પૈસેટકે તો ભર્યું ભર્યું ઘર છે!}} | ||
નારાયણઃ પણ… | {{ps |નારાયણઃ | પણ…}} | ||
{{ps |સંતોકબાઈઃ |શું? | {{ps |સંતોકબાઈઃ |શું?}} | ||
(છોકરીઓ સંકોચાતી સંકોચાતી બધો વખત સાંભળતી ઊભી છે.) | (છોકરીઓ સંકોચાતી સંકોચાતી બધો વખત સાંભળતી ઊભી છે.) | ||
નારાયણઃ રૂપિયા અઢીસો કલદાર ચાંલ્લાના કબૂલ્યા છે! | {{ps |નારાયણઃ | રૂપિયા અઢીસો કલદાર ચાંલ્લાના કબૂલ્યા છે!}} | ||
(બધાં ચોંકી ઊઠે છે.) | (બધાં ચોંકી ઊઠે છે.) | ||
{{ps |સંતોકબાઈઃ |(ઊછળીને) લખ બેટા દલ્લી! તમારે તે કંઈ તમા છે! ઘર પર નળિયાં છે અઢીસો? | {{ps |સંતોકબાઈઃ |(ઊછળીને) લખ બેટા દલ્લી! તમારે તે કંઈ તમા છે! ઘર પર નળિયાં છે અઢીસો?}} | ||
નારાયણઃ દેવા થશે! નહિ મળે તો પોર સુધીમાં ગમે તેમ કરીને મેળવી લેશું. પણ એટલી રકમ મળી જાય તો ઓણ દીકરીને અચૂક પરણાવી દેવી છે. (હસતાં હસતાં) કુંવારકા ગ્રહ ઉતારવા છે! | {{ps |નારાયણઃ | દેવા થશે! નહિ મળે તો પોર સુધીમાં ગમે તેમ કરીને મેળવી લેશું. પણ એટલી રકમ મળી જાય તો ઓણ દીકરીને અચૂક પરણાવી દેવી છે. (હસતાં હસતાં) કુંવારકા ગ્રહ ઉતારવા છે!}} | ||
{{ps |સંતોકબાઈઃ |છેવટ તમે તમારાવાળી કરી! | {{ps |સંતોકબાઈઃ |છેવટ તમે તમારાવાળી કરી!}} | ||
(જીવી ચૂપચાપ નારાયણકાકાના ખોળામાં હારવાળો રૂમાલ નાખે છે. કોઈ કાંઈ પૂછે તે તે પહેલાં નાસવા કરે છે. પણ) | (જીવી ચૂપચાપ નારાયણકાકાના ખોળામાં હારવાળો રૂમાલ નાખે છે. કોઈ કાંઈ પૂછે તે તે પહેલાં નાસવા કરે છે. પણ) | ||
નારાયણઃ ભાગો છો ક્યાં? ઊભાં રો’! તમારું જાય જડાબીંટ! આ કેનો હાર ઉપાડી લાવ્યાં? | {{ps |નારાયણઃ | ભાગો છો ક્યાં? ઊભાં રો’! તમારું જાય જડાબીંટ! આ કેનો હાર ઉપાડી લાવ્યાં?}} | ||
{{ps | જીવીઃ | (ખમચાઈને) કોઈનો નથી. એક જણે આલ્યો છે! | {{ps | જીવીઃ | (ખમચાઈને) કોઈનો નથી. એક જણે આલ્યો છે!}} | ||
(સંતોકબાઈના મોઢા પર હરખભરી શાંતિ પથરાતી જાય છે.) | (સંતોકબાઈના મોઢા પર હરખભરી શાંતિ પથરાતી જાય છે.) | ||
{{ps | ચંદણીઃ | (પહેલી જ વાર મોં ખોલી) તું બધું કહેવા રહીશ તો વાલી તો પોકશે તો અરધે રસ્તે! | {{ps | ચંદણીઃ | (પહેલી જ વાર મોં ખોલી) તું બધું કહેવા રહીશ તો વાલી તો પોકશે તો અરધે રસ્તે!}} | ||
નારાયણઃ ના. પણ મને કહો, આ …? | {{ps |નારાયણઃ | ના. પણ મને કહો, આ …?}} | ||
{{ps | જીવીઃ | કાકા, ભરૉંસો રાખો! અમે તે કાંઈ ચોરલૂટારુ ઓછાં છીએ? ચંદણીનો જ છે! જેનો છે ઈંને એ નકામો હતો, ને છેવટે તો ઈંને ત્યાં જ જવાનો છે. ઠીક એ તો આવીને વાત! … | {{ps | જીવીઃ | કાકા, ભરૉંસો રાખો! અમે તે કાંઈ ચોરલૂટારુ ઓછાં છીએ? ચંદણીનો જ છે! જેનો છે ઈંને એ નકામો હતો, ને છેવટે તો ઈંને ત્યાં જ જવાનો છે. ઠીક એ તો આવીને વાત! …}} | ||
{{ps |સંતોકબાઈઃ |હું વાણિયાને કહી આવું ત્યારે? | {{ps |સંતોકબાઈઃ |હું વાણિયાને કહી આવું ત્યારે?}} | ||
(સંતોકબાઈ જાય છે. વિચારમાં પડેલા નારાયણ ઘરની અંદર જવા કરે છે.) | (સંતોકબાઈ જાય છે. વિચારમાં પડેલા નારાયણ ઘરની અંદર જવા કરે છે.) | ||
{{ps | જીવીઃ | (જવા કરતાં, ચંદણીનો હાથ પકડીને) અલી ચંદણી, કેશુ તે તારો…, કે ભાઈ, કે દીકરો? | {{ps | જીવીઃ | (જવા કરતાં, ચંદણીનો હાથ પકડીને) અલી ચંદણી, કેશુ તે તારો…, કે ભાઈ, કે દીકરો?}} | ||
{{ps | ચંદણીઃ | (ઉડાવતી) એ તો અમથો અણવર જ… | {{ps | ચંદણીઃ | (ઉડાવતી) એ તો અમથો અણવર જ…}} | ||
{{ps | જીવીઃ | (ઉતાવળી) હીંડ, પગ ઉપાડ, ચંદણી! વા…લી… | {{ps | જીવીઃ | (ઉતાવળી) હીંડ, પગ ઉપાડ, ચંદણી! વા…લી…}} | ||
{{ps | ચંદણીઃ | દોડ, દોડ! કે…શુ… | {{ps | ચંદણીઃ | દોડ, દોડ! કે…શુ…}} | ||
(બંને અદૃશ્ય થતાં હોય છે ત્યાં) | (બંને અદૃશ્ય થતાં હોય છે ત્યાં)}} | ||
{{ps | જીવીઃ | તું તો રે બેની ઊડણ ચરકલડી… | {{ps | જીવીઃ | તું તો રે બેની ઊડણ ચરકલડી…}} | ||
(બંને અદૃશ્ય થાય છે.) | (બંને અદૃશ્ય થાય છે.) | ||
(પડદો પડે છે.) | <center>(પડદો પડે છે.)</center> | ||
(સાપના ભારા) | {{Right|(સાપના ભારા)}} | ||
<center>*</center> | <center>*</center> | ||
૧. ભવાઈમાં સ્ત્રીપાત્રનો પાઠ ભજવનાર પુરુષ – સ્ત્રીના પોશાકમાં, ૨. એમને, ૩. દીદાર, સિકલ, ૪. રિવાજ, રૂઢિ, ૫. એટલી બધી નાની કે સૂપડામાં સુવાડીને પરણાવેલી, ૬. પતંગિયાની પેઠે, ૭. આણું આવ્યે, ૮. મહિકાંઠામાં કેટલેક ઠેકાણે એવો રિવાજ છે, ૯. ચાળા | ૧. ભવાઈમાં સ્ત્રીપાત્રનો પાઠ ભજવનાર પુરુષ – સ્ત્રીના પોશાકમાં, ૨. એમને, ૩. દીદાર, સિકલ, ૪. રિવાજ, રૂઢિ, ૫. એટલી બધી નાની કે સૂપડામાં સુવાડીને પરણાવેલી, ૬. પતંગિયાની પેઠે, ૭. આણું આવ્યે, ૮. મહિકાંઠામાં કેટલેક ઠેકાણે એવો રિવાજ છે, ૯. ચાળા | ||
<br> | |||
{{HeaderNav2 | |||
|previous = કડલાં | |||
|next = ચાલો આપણે બે | |||
}} | |||