ડોશીમાની વાતો/શબ્દકોશ: Difference between revisions

From Ekatra Wiki
Jump to navigation Jump to search
(Created page with "{{SetTitle}} {{Heading|શબ્દકોશ}} <poem> અબળખા : વાંછના અરણા પાડા : જંગલી પાડાની જાત અંત...")
 
No edit summary
 
(2 intermediate revisions by the same user not shown)
Line 4: Line 4:


<poem>
<poem>
અબળખા : વાંછના
'''અબળખા''' : વાંછના
અરણા પાડા : જંગલી પાડાની જાત
'''અરણા પાડા''' : જંગલી પાડાની જાત
અંતરવાસ (પાઘડીનો છેડો નાખવો) : કોઈ દેવ-દેવીનાં દર્શન સમયે પાઘડીના છેડાને ગળે વીંટવાનો નિયમ છે.
'''અંતરવાસ (પાઘડીનો છેડો નાખવો)''' : કોઈ દેવ-દેવીનાં દર્શન સમયે પાઘડીના છેડાને ગળે વીંટવાનો નિયમ છે.
આડ્ય : તિલક
'''આડ્ય''' : તિલક
આરડ બોરડ કેરડ : બોરડી અને કેરડાં જેવાં કાંટાવાળાં ઝાડ.
'''આરડ બોરડ કેરડ''' : બોરડી અને કેરડાં જેવાં કાંટાવાળાં ઝાડ.
એકદંડિયો (રાજમહેલ) : એક જ સ્તંભ ઉપર ચણેલો
'''એકદંડિયો (રાજમહેલ)''' : એક જ સ્તંભ ઉપર ચણેલો
ઓધાન : ગર્ભ
'''ઓધાન''' : ગર્ભ
ઓડ્ય : ગરદન
'''ઓડ્ય''' : ગરદન
કથોરું : ખરાબ
'''કથોરું''' : ખરાબ
કંધૂર : ગરદન
'''કંધૂર''' : ગરદન
કાજળિયો : પાણીનો કૂંજો
'''કાજળિયો''' : પાણીનો કૂંજો
કાઠું : ઊંચાઈ
'''કાઠું''' : ઊંચાઈ
કાંટે આવવું (ડિલ) : શરીરમાં ચેતન આવવું.
'''કાંટે આવવું (ડિલ)''' : શરીરમાં ચેતન આવવું.
ખોપ : પહાડોના પથ્થરમાં પોલાણની જગ્યા
'''ખોપ''' : પહાડોના પથ્થરમાં પોલાણની જગ્યા
ગદરવું : ગુજારો કરવો
'''ગદરવું''' : ગુજારો કરવો
ગપત : ગુપ્ત, અદૃશ્ય
'''ગપત''' : ગુપ્ત, અદૃશ્ય
ગલોલી : ગોળી
'''ગલોલી''' : ગોળી
ગંધ્રવ : ગાંધર્વ
'''ગંધ્રવ''' : ગાંધર્વ
ગેંદલ : મોટું
'''ગેંદલ''' : મોટું
ઘડિયાં (લગ્ન) : તાત્કાલિક
'''ઘડિયાં (લગ્ન)''' : તાત્કાલિક
ઘેરેઘેરા : ટોળાં
'''ઘેરેઘેરા''' : ટોળાં
ઝરડકી : ગર્જના
'''ઝરડકી''' : ગર્જના
ઝંઝરી : ધાતુનો હોકો
'''ઝંઝરી''' : ધાતુનો હોકો
ઝાળનો ઢૂવો : ઝાળ નામનું ઝાડ થાય છે તેનું ઝુંડ
'''ઝાળનો ઢૂવો''' : ઝાળ નામનું ઝાડ થાય છે તેનું ઝુંડ
ટોયલી : બાળકને દૂધ પિવડાવવાનું વાસણ
'''ટોયલી''' : બાળકને દૂધ પિવડાવવાનું વાસણ
ટોવું : ધીરે ધીરે પિવાડવું
'''ટોવું''' : ધીરે ધીરે પિવાડવું
ઠણકાવવું : પ્રહાર કરવો
'''ઠણકાવવું''' : પ્રહાર કરવો
ડણકવું : સિંહ જેવી ગર્જના કરવી
'''ડણકવું''' : સિંહ જેવી ગર્જના કરવી
ડામણી : લોઢાની સાંકળ જેવું હથિયાર
'''ડામણી''' : લોઢાની સાંકળ જેવું હથિયાર
ડાર (સૂવરનું) : કુટુંબ-ટોળું
'''ડાર (સૂવરનું)''' : કુટુંબ-ટોળું
ડાળોવાટો : કચ્ચરઘાણ
'''ડાળોવાટો''' : કચ્ચરઘાણ
ડામડી પીટવી : ઢોલ વગાડીને ઢંઢેરો ફેલાવવો
'''ડામડી પીટવી''' : ઢોલ વગાડીને ઢંઢેરો ફેલાવવો
ડિલ : શરીર
'''ડિલ''' : શરીર
તંગલ : તરવાર
'''તંગલ''' : તરવાર
તીતીભીતી : ઉથલપાથલ
'''તીતીભીતી''' : ઉથલપાથલ
તીરડો : તીર
'''તીરડો''' : તીર
ત્રસિંગ : (ત્રણ શીંગડાવાળો) સિંહ
'''ત્રસિંગ''' : (ત્રણ શીંગડાવાળો) સિંહ
ત્રાઠી : ત્રાસેલી
'''ત્રાઠી''' : ત્રાસેલી
થાન : સ્તન
'''થાન''' : સ્તન
દઠદમંગળ : પ્રચંડ
'''દઠદમંગળ''' : પ્રચંડ
દેહીકાળ : આયુષ્યનો અંત
'''દેહીકાળ''' : આયુષ્યનો અંત
ધરબવો : ઠાંસીને ભરવો
'''ધરબવો''' : ઠાંસીને ભરવો
ધુકાર : મોટું
'''ધુકાર''' : મોટું
ધ્રાશકો : ભયની લાગણી
'''ધ્રાશકો''' : ભયની લાગણી
નવાલા : કોળિયા
'''નવાલા''' : કોળિયા
નામચા : નામના
'''નામચા''' : નામના
નુગરો : ગુરુ વિનાનો
'''નુગરો''' : ગુરુ વિનાનો
પડો વજડાવવો : ઢંઢેરો ટિપાવવો
'''પડો વજડાવવો''' : ઢંઢેરો ટિપાવવો
પાટકે : આથડે
'''પાટકે''' : આથડે
બાજંદો : બાહોશ
'''બાજંદો''' : બાહોશ
બાનડી : દાસી
'''બાનડી''' : દાસી
બાબરકાં : ટૂંકા વાળ
'''બાબરકાં''' : ટૂંકા વાળ
બૂરવું (સમુદ્ર, કૂવો) : ડૂબી મરવું
'''બૂરવું (સમુદ્ર, કૂવો)''' : ડૂબી મરવું
બેલાડ્યે બેસાડવું : ઘોડા ઉપર એક અસવારની પાછળ બીજો બેસે, તે બેલાડ્યે બેઠેલ કહેવાય
'''બેલાડ્યે બેસાડવું''' : ઘોડા ઉપર એક અસવારની પાછળ બીજો બેસે, તે બેલાડ્યે બેઠેલ કહેવાય
ભરફોડિયો : હલકી જાતનો સર્પ
'''ભરફોડિયો''' : હલકી જાતનો સર્પ
ભંડારવું : દાટવું
'''ભંડારવું''' : દાટવું
મનખો : મેદની
'''મનખો''' : મેદની
માણેકલટ : ઘોડાના કપાળ પર ઝૂલતા વાળનો ગુચ્છ
'''માણેકલટ''' : ઘોડાના કપાળ પર ઝૂલતા વાળનો ગુચ્છ
માલીપા : માંહે
'''માલીપા''' : માંહે
મીંઝરી : માંઝરી
'''મીંઝરી''' : માંઝરી
મીંદડી : વહાણનું લંગર
'''મીંદડી''' : વહાણનું લંગર
મેલડી : એ નામની આસુરી દેવી
'''મેલડી''' : એ નામની આસુરી દેવી
મોકળા : છૂટા
'''મોકળા''' : છૂટા
મોવાળા : વાળ
'''મોવાળા''' : વાળ
રવદ : શરત
'''રવદ''' : શરત
રામરામિયું : રામ રામ
'''રામરામિયું''' : રામ રામ
રોંઢો : મધ્યાહ્ન પછીનો નાસ્તો
'''રોંઢો''' : મધ્યાહ્ન પછીનો નાસ્તો
લાળ્ય : પોકાર (શિયાળના)
'''લાળ્ય''' : પોકાર (શિયાળના)
લીલાં કંઝાર : લીલાંછમ
'''લીલાં કંઝાર''' : લીલાંછમ
વધેરવું : કાપવું
'''વધેરવું''' : કાપવું
વાટપાડિયા : માર્ગમાં લોકોને સતાવનારો
'''વાટપાડિયા''' : માર્ગમાં લોકોને સતાવનારો
વાઢાળો : સરાણિયો
'''વાઢાળો''' : સરાણિયો
વીવા વાઝમ : વિવાહ ઇત્યાદિ મંગળ અવસર
'''વીવા વાઝમ''' : વિવાહ ઇત્યાદિ મંગળ અવસર
વેણ્ય : પ્રસૂતિ સમયે પેટની પીડા
'''વેણ્ય''' : પ્રસૂતિ સમયે પેટની પીડા
સફરા (નદી) : ક્ષિપ્રા (ઉજ્જૈનને પાદર)
'''સફરા (નદી''') : ક્ષિપ્રા (ઉજ્જૈનને પાદર)
સમદરપેટો : ઉદાર હૃદયવાળો
'''સમદરપેટો''' : ઉદાર હૃદયવાળો
સાંબેલાં રોડવવાં : ગપ્પાં મારવાં
'''સાંબેલાં રોડવવાં''' : ગપ્પાં મારવાં
સ્વાત : સ્વાતિ (નક્ષત્ર)
'''સ્વાત''' : સ્વાતિ (નક્ષત્ર)
સોથ : નાશ
'''સોથ''' : નાશ
હમેલ્ય : ખભે રાખવાનો સોનેરી પટો
'''હમેલ્ય''' : ખભે રાખવાનો સોનેરી પટો
હરડિયો : ગળાનું હાડકું
'''હરડિયો''' : ગળાનું હાડકું
હોડ : શરત
'''હોડ''' : શરત
</poem>
</poem>
<br>
{{HeaderNav2
|previous = સૌરાષ્ટ્રના લાક્ષણિક વાક્યપ્રયોગો
|next =
}}

Latest revision as of 10:47, 10 May 2022

શબ્દકોશ


અબળખા : વાંછના
અરણા પાડા : જંગલી પાડાની જાત
અંતરવાસ (પાઘડીનો છેડો નાખવો) : કોઈ દેવ-દેવીનાં દર્શન સમયે પાઘડીના છેડાને ગળે વીંટવાનો નિયમ છે.
આડ્ય : તિલક
આરડ બોરડ કેરડ : બોરડી અને કેરડાં જેવાં કાંટાવાળાં ઝાડ.
એકદંડિયો (રાજમહેલ) : એક જ સ્તંભ ઉપર ચણેલો
ઓધાન : ગર્ભ
ઓડ્ય : ગરદન
કથોરું : ખરાબ
કંધૂર : ગરદન
કાજળિયો : પાણીનો કૂંજો
કાઠું : ઊંચાઈ
કાંટે આવવું (ડિલ) : શરીરમાં ચેતન આવવું.
ખોપ : પહાડોના પથ્થરમાં પોલાણની જગ્યા
ગદરવું : ગુજારો કરવો
ગપત : ગુપ્ત, અદૃશ્ય
ગલોલી : ગોળી
ગંધ્રવ : ગાંધર્વ
ગેંદલ : મોટું
ઘડિયાં (લગ્ન) : તાત્કાલિક
ઘેરેઘેરા : ટોળાં
ઝરડકી : ગર્જના
ઝંઝરી : ધાતુનો હોકો
ઝાળનો ઢૂવો : ઝાળ નામનું ઝાડ થાય છે તેનું ઝુંડ
ટોયલી : બાળકને દૂધ પિવડાવવાનું વાસણ
ટોવું : ધીરે ધીરે પિવાડવું
ઠણકાવવું : પ્રહાર કરવો
ડણકવું : સિંહ જેવી ગર્જના કરવી
ડામણી : લોઢાની સાંકળ જેવું હથિયાર
ડાર (સૂવરનું) : કુટુંબ-ટોળું
ડાળોવાટો : કચ્ચરઘાણ
ડામડી પીટવી : ઢોલ વગાડીને ઢંઢેરો ફેલાવવો
ડિલ : શરીર
તંગલ : તરવાર
તીતીભીતી : ઉથલપાથલ
તીરડો : તીર
ત્રસિંગ : (ત્રણ શીંગડાવાળો) સિંહ
ત્રાઠી : ત્રાસેલી
થાન : સ્તન
દઠદમંગળ : પ્રચંડ
દેહીકાળ : આયુષ્યનો અંત
ધરબવો : ઠાંસીને ભરવો
ધુકાર : મોટું
ધ્રાશકો : ભયની લાગણી
નવાલા : કોળિયા
નામચા : નામના
નુગરો : ગુરુ વિનાનો
પડો વજડાવવો : ઢંઢેરો ટિપાવવો
પાટકે : આથડે
બાજંદો : બાહોશ
બાનડી : દાસી
બાબરકાં : ટૂંકા વાળ
બૂરવું (સમુદ્ર, કૂવો) : ડૂબી મરવું
બેલાડ્યે બેસાડવું : ઘોડા ઉપર એક અસવારની પાછળ બીજો બેસે, તે બેલાડ્યે બેઠેલ કહેવાય
ભરફોડિયો : હલકી જાતનો સર્પ
ભંડારવું : દાટવું
મનખો : મેદની
માણેકલટ : ઘોડાના કપાળ પર ઝૂલતા વાળનો ગુચ્છ
માલીપા : માંહે
મીંઝરી : માંઝરી
મીંદડી : વહાણનું લંગર
મેલડી : એ નામની આસુરી દેવી
મોકળા : છૂટા
મોવાળા : વાળ
રવદ : શરત
રામરામિયું : રામ રામ
રોંઢો : મધ્યાહ્ન પછીનો નાસ્તો
લાળ્ય : પોકાર (શિયાળના)
લીલાં કંઝાર : લીલાંછમ
વધેરવું : કાપવું
વાટપાડિયા : માર્ગમાં લોકોને સતાવનારો
વાઢાળો : સરાણિયો
વીવા વાઝમ : વિવાહ ઇત્યાદિ મંગળ અવસર
વેણ્ય : પ્રસૂતિ સમયે પેટની પીડા
સફરા (નદી) : ક્ષિપ્રા (ઉજ્જૈનને પાદર)
સમદરપેટો : ઉદાર હૃદયવાળો
સાંબેલાં રોડવવાં : ગપ્પાં મારવાં
સ્વાત : સ્વાતિ (નક્ષત્ર)
સોથ : નાશ
હમેલ્ય : ખભે રાખવાનો સોનેરી પટો
હરડિયો : ગળાનું હાડકું
હોડ : શરત