26,604
edits
પરિભ્રમણ ખંડ 1/કંઠસ્થ વ્રત-સાહિત્યનો પ્રવેશક : 1927: Difference between revisions
પરિભ્રમણ ખંડ 1/કંઠસ્થ વ્રત-સાહિત્યનો પ્રવેશક : 1927 (view source)
Revision as of 12:15, 18 May 2022
, 12:15, 18 May 2022no edit summary
KhyatiJoshi (talk | contribs) No edit summary |
KhyatiJoshi (talk | contribs) No edit summary |
||
| Line 598: | Line 598: | ||
તોષલા વ્રતની આ તમામ વિધિ : શિયાળાના સવારનાં આ વિવિધ દૃશ્યો : એ તાજી નાહેલી કન્યાઓના મુખ પરનો સિંદૂર અને ત્રાંબાવરણાં વસ્ત્રાભૂષણોથી વિભૂષિત એ સૂર્ય : એ તમામનું વર્ણન આપણને એવા કોઈ ભૂતકાળમાં ખેંચી જાય છે કે જ્યાં માનવીની તથા સચરાચર વિશ્વની વચ્ચે સરસ નિગૂઢ એક સંબંધ જામી પડ્યો હતો; અને જ્યાં શાસ્ત્રીય વ્રતોના તેમ જ આચાર અનુષ્ઠાનના ભાર નીચે ચગદાઈને માનવી ચોગરદમથી આનંદહીન અને પ્રાણવિહીન નહોતો થઈ પડ્યો. | તોષલા વ્રતની આ તમામ વિધિ : શિયાળાના સવારનાં આ વિવિધ દૃશ્યો : એ તાજી નાહેલી કન્યાઓના મુખ પરનો સિંદૂર અને ત્રાંબાવરણાં વસ્ત્રાભૂષણોથી વિભૂષિત એ સૂર્ય : એ તમામનું વર્ણન આપણને એવા કોઈ ભૂતકાળમાં ખેંચી જાય છે કે જ્યાં માનવીની તથા સચરાચર વિશ્વની વચ્ચે સરસ નિગૂઢ એક સંબંધ જામી પડ્યો હતો; અને જ્યાં શાસ્ત્રીય વ્રતોના તેમ જ આચાર અનુષ્ઠાનના ભાર નીચે ચગદાઈને માનવી ચોગરદમથી આનંદહીન અને પ્રાણવિહીન નહોતો થઈ પડ્યો. | ||
{{Poem2Close}} | {{Poem2Close}} | ||
<center>'''ભાદૂલી વ્રત'''</center> | |||
{{Poem2Open}} | |||
એ ભાદ્રપદ માસની અંદર પ્રવાસે ગયેલાં સ્વજનોને નદીઓનાં તથા સમુદ્રનાં તોફાનોમાં નિર્વિઘ્ને પાછા પહોંચાડવાની યાચનાથી ભરેલું આ વ્રત છે. જોડકણાંમાંથી પણ એક દૃશ્ય-નાટિકા ગોઠવી કાઢી શકાય છે. પ્રથમ ક્રિયાનો આદર થાય છે : ભાદરવા માસની ભરપૂર નદી : અને એક કાંખમાં ગાગર લઈને જાણે કે બે કન્યાઓ પાણી ચાલે છે : એક નાની કુમારિકા એક ઘૂંઘટવાળી નાની વહુ અને બીજી સહિયરો : એક પછી એક નદીના પાણીમાં ફૂલ નાખીને બોલે — | |||
{{Poem2Close}} | |||
<center>'''કન્યા'''</center> | |||
<poem> | |||
::નદિ! નદિ! કોથા જાઉ? | |||
::બાપ ભાઈયેર વાર્તા દાઉ? | |||
::[નદી રે નદી તું ક્યાં જાય? | |||
::ક્યાં છે મારા બાપ ને ભાઈ?] | |||
</poem> | |||
<center>'''નાની વહુ'''</center> | |||
<poem> | |||
::નદિ! નદિ! કોથા જાઉ? | |||
::સ્વામી શશુરેર વાર્તા દાઉ. | |||
::[નદી રે નદી ક્યાં જાય છે? | |||
::સ્વામી સસરાના ખબર દે.] | |||
</poem> | |||
{{Poem2Open}} | |||
એવે વરસાદનું એક ઝાપટું વરસ્યું. બધી કન્યાઓ ચોમેર ફૂલ છાંટીને — | |||
{{Poem2Close}} | |||
<poem> | |||
::નદિર જલ વૃષ્ટિર જલ, જે જલ હઉ; | |||
::અમાર બાપ-ભાઈયેર સંવાદ કઉ. | |||
::[નદીનાં નીર, વાદળીનાં નીર, જે નીર હો! | |||
::ભાઈના ને બાપના વાવડ કહો!] | |||
</poem> | |||
{{Poem2Open}} | |||
વૃષ્ટિને અંતે ઘનઘેરા આકાશની અંદર સફેદ બગલાનું એક વૃંદ ઊડતું ઊડતું ચાલ્યું ગયું. એક કાગડાનું ટોળું પણ કા! કા! કરતું ઝાડ પરથી ઊડીને ગામ ભણી ગયું; ને આકાશ કંઈક સ્વચ્છ થયું. કન્યા બોલે છે : | |||
{{Poem2Close}} | |||
<poem> | |||
::કાગા રે! બગા રે! કા’ર કપાલે ખાઉ? | |||
::અમાર બાપ ભાઈ જે ગેછેન વાનિજ્યે | |||
::કોથાય દેખલે નાઉ. | |||
::[કાગા ભાઈ! બગા ભાઈ! | |||
::ક્યાં ઊડ્યા ક્યાં બેઠા! | |||
::ભાઈ-બાપ ગ્યા છે વેપારે! | |||
::ક્યાંય ન એને દીઠા!] | |||
</poem> | |||