ભારતીયકથાવિશ્વ-૨/મહાભારતની કથાઓ-૨/આસક્તિની કથા


આસક્તિની કથા

(ધૃતરાષ્ટ્રને આશ્વાસન આપવા વિદુર એક રૂપકકથા કહે છે)

સંસારમાં જીવતો એક બ્રાહ્મણ હિંસક પશુઓથી ઊભરાતા એક વનમાં જઈ પહોંચ્યો. ત્યાં સિંહ, વાઘ, હાથી હતા, એમને જોઈને યમ પણ બી મરે. તે વન જોઈને બ્રાહ્મણ ગભરાયો, તેનાં રૂવાં ઊંચા થઈ ગયા. વનમાં કોઈ આશ્રયસ્થાન શોધવા આમતેમ દોડવા લાગ્યો, તે દોડ્યે ગયો પણ ક્યાંય આશરો ન મળ્યો. પછી તેણે જોયું તો એક ભયંકર સ્ત્રીએ તેને પકડી લીધો છે. પાંચ ફેણવાળા સાપ, મોટાં મોટાં વૃક્ષોથી ભરાયેલા વનમાં એક કૂવો હતો, તેના પર ઘાસ છવાયેલું હતું. બ્રાહ્મણ તે કૂવામાં પડી ગયો, અને વેલાને કારણે લટકી રહ્યો. છેક નીચે પડી ન ગયો. પગ ઉપર અને માથું નીચે એવી હાલત તેની હતી. કૂવાના થાળા આગળ એક મોટો હાથી ઊભો હતો. તેના છ મોં હતાં, બાર પગ વડે ચાલતો હતો. અને બ્રાહ્મણ પાસે જ આવી રહ્યો હતો. જે વેલાના આધારે લટકતો હતો ત્યાં નાની નાની ડાળીઓ પર મધમાખીઓ બેઠી હતી. બહુ સ્વાદિષ્ટ મધ તે વારેવારે પીવા માગતી હતી. મધની ધારા ઝરી રહી હતી અને બ્રાહ્મણ તે ચાટતો હતો. જીવનનો કોઈ શોક તેને નડ્યો નહીં. પછી જોયું તો જે વેલા પર તે લટકી રહ્યો હતો ત્યાં ઉંદરો તેમને કાપી રહ્યા હતા. વનના સાપ, વાઘ, ભયાનક સ્ત્રી, નીચે બેઠેલો નાગ, કૂવાના થાળે ઊભેલો હાથી, લતાને કાપતા ઉંદર, મધમાખોના ડંખોનો ભય. આમ સંસારસાગરમાં પડેલો માનવી આટલા બધા ભયની વચ્ચે પણ જીવવાની આશા રાખે છે.

આ વન એટલે સંસાર, સાપ એટલે જાતજાતના રોગ, ભયાનક સ્ત્રી એટલે યૌવન-રૂપનો નાશ કરનાર વૃદ્ધાવસ્થા, કૂવો એટલે મનુષ્યોનું શરીર, નાગ એટલે કાળ, વેલા એટલે જીવવાની આશા, હાથી એટલે સંવત્સર-ઉંદર એટલે દિવસ-રાત, મધમાખો એટલે કામના, મધ એટલે ઇચ્છાઓ....


(સ્ત્રી પર્વ, અધ્યાય ૬)