12,467
edits
યાત્રા/એક ગાંડી: Difference between revisions
પ્રૂફ રીડિંગ સંપન્ન
MeghaBhavsar (talk | contribs) (Created page with "{{SetTitle}} {{Heading|એક ગાંડી|}} <poem> પ્હેલી મેં જોઈ ’તી એને ગાભા-શી ગોદડી તણા, ટૂંટિયાં વાળી પોઢેલી આંબા હેઠે નિશા સમે, જ્યારે વર્ષા ચઢી પ્હેલી તૂટેલી ધાર મુશળે. લોચા-શી સ્થિર એ સૂતી મોઢું માથું છુ...") |
(પ્રૂફ રીડિંગ સંપન્ન) |
||
| Line 5: | Line 5: | ||
પ્હેલી મેં જોઈ ’તી એને ગાભા-શી ગોદડી તણા, | પ્હેલી મેં જોઈ ’તી એને ગાભા-શી ગોદડી તણા, | ||
ટૂંટિયાં વાળી પોઢેલી આંબા હેઠે નિશા સમે, | ટૂંટિયાં વાળી પોઢેલી આંબા હેઠે નિશા સમે, | ||
જ્યારે વર્ષા ચઢી પ્હેલી તૂટેલી ધાર | જ્યારે વર્ષા ચઢી પ્હેલી તૂટેલી ધાર મૂશળે. | ||
લોચા-શી સ્થિર એ સૂતી મોઢું માથું છુપાવીને, | લોચા-શી સ્થિર એ સૂતી મોઢું માથું છુપાવીને, | ||
આછો આકાર અંગોનો સૂચવે કે મનુષ્ય એ, | આછો આકાર અંગોનો સૂચવે કે મનુષ્ય એ, | ||
બાકી ઢેફા સમી કાયે | બાકી ઢેફા સમી કાયે શ્વાસે યે સ્ફુરતો ન ’તો, | ||
વટાતી પાયથી ત્યારે બચી એ સ્હેજમાં ગઈ. | વટાતી પાયથી ત્યારે બચી એ સ્હેજમાં ગઈ. | ||
વળી મેં જોઈ ’તી એને બીજા આંબાની હેઠળે, | વળી મેં જોઈ ’તી એને બીજા આંબાની હેઠળે, | ||
બપોરે તડકો જ્યારે ખીલ્યો ’તો ચાંદની સમો, | બપોરે તડકો જ્યારે ખીલ્યો ’તો ચાંદની સમો, | ||
ત્યારે એ પગ લંબાવી પૂંઠ રસ્તા ભણી કરી | ત્યારે એ પગ લંબાવી, પૂંઠ રસ્તા ભણી કરી ૧૦ | ||
બેઠી ’તી સ્વસ્થ, ત્યાં એના વાળ ને વસ્ત્ર ઊડતાં | બેઠી ’તી સ્વસ્થ, ત્યાં એના વાળ ને વસ્ત્ર ઊડતાં | ||
વાયુથી, – વાળ આછેરા ધોળા વાંકડિયા અને | વાયુથી, – વાળ આછેરા ધોળા વાંકડિયા અને | ||
| Line 25: | Line 26: | ||
કટોરો તે ગયાં સૂંઘી, ડોસીનેયે ગયાં સૂંઘી. | કટોરો તે ગયાં સૂંઘી, ડોસીનેયે ગયાં સૂંઘી. | ||
ને ડોસી સ્થિર ને સ્વસ્થ બેસી તેવી જ ત્યાં રહી, | ને ડોસી સ્થિર ને સ્વસ્થ બેસી તેવી જ ત્યાં રહી, ૨૦ | ||
ઊડતા વસ્ત્રને આઘું સંકોરી કરથી ધીમે. | ઊડતા વસ્ત્રને આઘું સંકોરી કરથી ધીમે. | ||
પાસે થૈ મોટરો કેરા ખટારા ખખડી જતા, | પાસે થૈ મોટરો કેરા ખટારા ખખડી જતા, | ||
એની ના દૃષ્ટિ કે ધ્યાન બીજે ક્યાંય જતું જરા. | એની ના દૃષ્ટિ કે ધ્યાન બીજે ક્યાંય જતું જરા. | ||
જાણે આ જગથી જુદી સૃષ્ટિની રાણી એ હતી. | જાણે આ જગથી જુદી સૃષ્ટિની રાણી એ હતી. | ||
છેલ્લે મેં જોઈ ત્યાં એને ત્રીજા આંબાની હેઠળે, | છેલ્લે મેં જોઈ ત્યાં એને ત્રીજા આંબાની હેઠળે, | ||
| Line 36: | Line 36: | ||
બેઠી બેઠી ત્યહીં તેહ ખસતી ’તી જરા જરા. | બેઠી બેઠી ત્યહીં તેહ ખસતી ’તી જરા જરા. | ||
આ વેળા મોં હતું એનું રસ્તા મેર, હતો નહિ | આ વેળા મોં હતું એનું રસ્તા મેર, હતો નહિ | ||
કટોરો એની પાસે કે | કટોરો એની પાસે કે વસ્ત્રે યે અંગ પે ન’તું. | ||
મુઠ્ઠી શા હાડકાંની એ કાયા સ્ત્રીની હતી જ એ | મુઠ્ઠી શા હાડકાંની એ કાયા સ્ત્રીની હતી જ એ ૩૦ | ||
ખ્યાલે ના આવતો : માથે બાબરાં ઊડતાં હતાં, | ખ્યાલે ના આવતો : માથે બાબરાં ઊડતાં હતાં, | ||
આંગળાં કચરા માંહે નાખીને સ્હેજ ખોતરી, | આંગળાં કચરા માંહે નાખીને સ્હેજ ખોતરી, | ||
| Line 43: | Line 43: | ||
એ કાળી ચામડી, અંગો ટૂંકાં વેંતેકનાં, નહીં | એ કાળી ચામડી, અંગો ટૂંકાં વેંતેકનાં, નહીં | ||
એકે યે જાતિનું ચિહ્ન, મોઢા પે હોઠ તે જરા | |||
લાગતા માનવી જેવા સ્હેજ માત્ર અને તહીં | લાગતા માનવી જેવા સ્હેજ માત્ર અને તહીં | ||
આંખો એની હતી સ્વચ્છ | આંખો એની હતી સ્વચ્છ તો યે એ ભાળતી ન ’તી | ||
આપણે ભાળીએ જેવું, | આપણે ભાળીએ જેવું, કશો યે અર્થ એહને | ||
હતો ના સૃષ્ટિનો, લજ્જા પીડા કે ભૂખ | હતો ના સૃષ્ટિનો, લજ્જા પીડા કે ભૂખ દુઃખ, કે | ||
કશું યે જોઈએ, ક્યાંકે જવું, કે કોઈ અર્થ રે, ૪૦ | |||
એની એ ગતિમાં ન્હોતો, દૃષ્ટિમાં ના, ક્યહીં નહીં. | એની એ ગતિમાં ન્હોતો, દૃષ્ટિમાં ના, ક્યહીં નહીં. | ||
ખીલેલા માનવીમાંથી ચેતના કેરી પાંખડી | ખીલેલા માનવીમાંથી ચેતના કેરી પાંખડી | ||
ખરી જે ગૈ બધી ને આ ખાલી જે ડાંખળી રહી – | ખરી જે ગૈ બધી ને આ ખાલી જે ડાંખળી રહી – | ||
સ્થૂલ ને સૂક્ષ્મ એકે જ્યાં નહીં ઇન્દ્રિય જીવતી, | |||
માટીનો એક લોચો શું સ્ફુરતો સૃષ્ટિ આદિમાં | માટીનો એક લોચો શું સ્ફુરતો સૃષ્ટિ આદિમાં | ||
કેવું ચૈતન્યનું રૂપ કલ્પવા મથતો જરા | કેવું ચૈતન્યનું રૂપ કલ્પવા મથતો જરા | ||
| Line 63: | Line 63: | ||
{{Right|જુલાઈ, ૧૯૩૮}}<br> | {{Right|જુલાઈ, ૧૯૩૮}}<br> | ||
ખરે, આ જગમાં એનું પરવાર્યું મરી જ સૌ? | ખરે, આ જગમાં એનું પરવાર્યું મરી જ સૌ? ૫૦ | ||
હશે ના કોઈ રે એને સ્મરતું, ચિંતતું ક્યહીં? | હશે ના કોઈ રે એને સ્મરતું, ચિંતતું ક્યહીં? | ||
કે પછી ગૃહને છોડી વછોડી નીકળેલ એ, | કે પછી ગૃહને છોડી વછોડી નીકળેલ એ, | ||
વિશાળા જગને ખોળે, પ્રકૃતિ અંકને | વિશાળા જગને ખોળે, પ્રકૃતિ અંકને વિષે, | ||
બેઠી એ આમ આવીને શ્રદ્ધાની પ્રતિમૂર્તિ શી? | બેઠી એ આમ આવીને શ્રદ્ધાની પ્રતિમૂર્તિ શી? | ||
કચરો વાળી ઝૂડીને લૈ જતા જન-સેવકો | કચરો વાળી ઝૂડીને લૈ જતા જન-સેવકો | ||
આને આમ જતા મૂકી, પરવારી ગયા જ શું | આને આમ જતા મૂકી, પરવારી ગયા જ શું | ||
જગ-ઉદ્ધારકો મીઠા, ઔષધિ-આલયો | જગ-ઉદ્ધારકો મીઠા, ઔષધિ-આલયો વિષે | ||
બધી દાક્તરની સેના, દવાના ઢગલા બધા | બધી દાક્તરની સેના, દવાના ઢગલા બધા | ||
જેમના તેમ, હ્યાં કોનો પહોંચે હાથ લેશ ના? | જેમના તેમ, હ્યાં કોનો પહોંચે હાથ લેશ ના? | ||
ગાંડાંનાં ય દવાખાનાં ગાંડાં શુંય બની ગયાં? | |||
ન મતિ — નહિ કો ચિંતા, જગમાં ભરપૂર કૈં | ન મતિ — નહિ કો ચિંતા, જગમાં ભરપૂર કૈં | ||
પડેલાં માનવી આવાં — કેટલું કરીએ ગણી | પડેલાં માનવી આવાં — કેટલું કરીએ ગણી | ||