ઋણાનુબંધ/લઘુકાવ્યો
એક બે હોય તો ટાળું
પણ
કેમ કરીને ખાળું
સામટું ઉમટેલું
આ સ્મરણોનું ટોળું?
પાંદડાં
ખડખડ હસે
ઉનાળે
ખરખર ખરે
પાનખરે
કમળ ખારાં જળમાં
ઊગે
તો
જળકમળવત્ રહી શકે ખરાં?
તું અહીં નથી
ને
વરસું વરસું થતાં વાદળાંનો ભાર
મારે જીરવ્યા કરવાનો
ભીનો ભીનો…
ઢળતી સાંજે
મિત્રની વૃદ્ધ માને મળવા જાઉં છું
ત્યારે
આંખ સામે તરવરતું હોય છે
નવેમ્બરની સવારના તડકામાં જોયેલું
ખરું ખરું થઈ રહેલું એક પાન…
દીવો ઓલવ!
ચાલ,
એકમેકને જીવી લઈએ
પથારી પર
નૃત્ય કરતી
ચૈત્રની ચાંદનીના સાન્નિધ્યમાં…
પંખીઓ ગાતાં હોય છે મિશ્રિત રાગોમાં
એટલે જ
રંગીન હોય છે
પંખીગાન..
ફૂલોને કેટલી નિરાંત!
જન્મવાનું
જીવવાનું
અને
ખરવાનું જુવાનીમાં…
બીજની ચંદ્રલેખાને
આંકી શકી નહીં
સ્તનના પૂર્ણ ચંદ્રને
ઢાંકી શકી નહીં
આ રાત્રિ…
મધદરિયે
મોટાં મોટાં
જહાજોય ડૂબી જાય છે
એ જાણવા છતાંય
દરિયાની છાતી પર
નવોઢાની જેમ
માથું મૂકવાનું
અદમ્ય આકર્ષણ
કેમ નહીં રોકી શકતી હોય
પેલી નાનકડી હોડી?
મારા શબ્દો—
ગંગાના પાણીમાં તરતા
ઘીના દીવાની જેમ
પ્રગટી ઊઠે
અને
ફૂલની નાનકડી હોડી થઈને
કાળના પ્રવાહમાં
ક્યાંક દૂર ને દૂર સરી જાય…
એ જ છે મારી અપેક્ષા.
મારી પાસે
એકલતાની વાત કરવી
એટલે
માછલીને
જળનો પરિચય કરાવવો
—
મારી પાસે
મૌનની અપેક્ષા રાખવી
એટલે
વહેતા ઝરણાને
કલકલ કરવાની ના પાડવી..
જીવનને પ્રેમ કરતાં કરતાં
મારે ગાવાં ગીતો
મૃત્યુનાં…
લોકો માને છે કે
જગતની ખારાશથી અસ્પર્શ્ય
હું
સુરક્ષિત છું.
એમણે
મારા આંસુને હજી ચાખ્યાં નથી.
વૃક્ષ પર વાંકું વળ્યું છે એ
શું છે?
લીલેરું પાન
કે
ચાંચ પોપટની?
સંધ્યાકાળે
મારા તરફ આવતા
તારાં પગલાંની
નદીના પ્રવાહમાં
હું
હળવેથી તરતા મૂકું છું
મારી કીકીના દીવા..
સંબંધની કાચી સિલાઈના
તડતડ ધાગા તૂટે…
લોકલાજને કારણે
બખિયા મારું હોઠે…
હું
અસ્ખલિત વહેતું
એક ઝરણું.
નથી મારું ગજું
દુષ્કાળથી ફાટેલી ધરા સાંધવાનું
પરંતુ
દોડતાં થાકેલાં હાંફતાં હરણાંની
તરસ છીપાવી શકું તો ઘણું…
લીધા અનુભવો બધા પીધા હલાહલ-સુધા
મને જગતમાં સદા વહાલી વસુધા કૃપા
મુંબઈથી પાછા આવી
ઘરમાં પગ મૂકતાં જ
ઠોકર વાગી.
પગને સંભળાયા
બાના શબ્દો:
સાચવજે, હં!
એક વૃદ્ધ
વાંકો વળીને
ખોબે ખોબે ભરવા મથતો હતો
બપોરે ઢોળાયેલો
જુવાનજોધ તડકો…
તારા, નક્ષત્રો, ને ચંદ્રમા
ઝરણાં, પુષ્પો, ને પતંગિયાં—
મને ય સ્પર્શે છે
તને સ્પર્શે છે
એમ જ.
એમને વિશે હું કેટલુંય કહી શકું
પણ
તું
મને બોલવા દે તો ને!
કોઈ પ્રૌઢાની
સાડીનો પાલવ પડતો મૂકી
દરિયાકિનારે ટહેલતી
સોળ વરસની કન્યાની
ખુલતી બાંયની ચોળીમાં જઈ
ભ રા તો, ફૂ લા તો
લાજ વિનાનો પવન!
સરળ માણસો
તરફડતા નથી
સુખની શોધમાં.
એ તો
જે મળે છે
એને જ સુખ માનીને
સૂઈ જતા હોય છે
ઓશિકે માથું મૂકીને.
હું સરળ નહીં હોઉં?
શૈશવમાં સારેલાં આંસુ
અને
અત્યારે સરી રહેલાં આંસુ—
આંસુ વૃદ્ધ કેમ નહીં થતાં હોય?
જુઠ્ઠાણાંની વચમાં
જીવતો માણસ
સાચું ગણશે ખરો
મરણને?
દરિયામાં તરતું વહાણ
એકાએક ઉથલી પડે
એમ જ
ઘાસનાં મોજાં પર
ઉથલી પડયો
પડછાયો
વૃક્ષનો…
પહેલાં
હું હતી રેતી.
કોઈ અઢેલવા જતું
તો ઢળી પડતું ઢગલો થઈને.
હવે હું છું
એક ખડક,
તોફાનનાં મોજાં
અથડાઈ અથડાઈને
ચૂરેચૂરા થઈ જાય એવો.
આહ્વાન છે
મને અઢેલવાનું…
હું
ફ્લાવરવાઝમાં ફૂલો ગોઠવી શકું છું
પણ
જિંદગી ગોઠવી શકતી નથી.
હું
બારીના પડદા બદલી શકું છું
પણ
જિંદગીને બદલી શકતી નથી.
મારે ઝાકળમાં સૂરજનું પ્રતિબિંબ જોવાનું છોડી દેવું જોઈએ…
હું
જાગતું
જગાડતું
પ્રાર્થતું
ઉદ્ઘોષતું
ખળખળતું
પખાળતું
ઉછળતું
કલ્લોલતું
હિલ્લોળતું
રમતું
નર્તતું
ઝરણું.
તમે?
એકમેકથી
વિખૂટા પડેલા બે હાથ
જ્યારે ભેગા થાય છે
ત્યારે
થઈ જાય છે પ્રાર્થના..