ઓખાહરણ/કડવું ૯

From Ekatra Wiki
Jump to navigation Jump to search
કડવું ૯

[સ્વપ્નભંગ થતાં સખી ચિત્રલેખાને જગાડી તત્કાલ પતિ લાવી આપવા વિનવે છે પાર્વતીજીનાં વચનો યાદ કરાવી, ચિત્રલેખા તેને સમજાવે છે. ઓખા ન માનતાં સ્વપ્નમાં આવેલા યુવકનો પરિચય પૂછે છે, તેના વિશે ઓખા કશું ન જાણતી હોવા છતાં તત્કાળ પતિ લાવી આપવાની જીદ પકડે છે.]

રાગ વેરાડી
આશાભંગ થઈ ભામિની[1], રોઈ સ્તુતિ કરે સ્વામીની,
ચિત્રલેખા ભણી ગઈ, ‘ઊઠ બહેની! શું સૂઈ રહી?’ ૧

ઊઠી સહિયર બેબાકુળી, ‘કન્યા! કાં રુએ થઈ વ્યાકુળી?
આવડી, ઓખા! શાને કાંપી? શકે ઓથારે[2] તુજને ચાંપી! ૨

મારી મીઠી! રહે તું છાની, તુંને રક્ષા કરે રે ભવાની;
કહે પ્રેમદા! શું તને હવું? સમણામાં શું દીઠું નવું?’ ૩
ઓખા કહે ગાલે દેઈ હાથ, ‘થોડા ગજાના દુભાણા[3] નાથ,
હસતાં-રમતાં તે ચડિયો ક્રોધ, ફોગટ ફાંસુ[4] પડ્યો રે વિરોધ; ૪

કર દીવો, ઘર નિહાળીએ, છે આટલામાં પિયુ માળિયે.’
ચિત્રલેખા કહે, ‘ઘેલી થઈ, આંહીં દેવું અવાયે નહિ; ૫

આવી ન શકે પ્રાણી-પંખના, એ તો સ્વપ્નાની એવી ધંખના,
‘પિયુ પિયુ’ કરતી તું સૂતી ચતી, માટે સમણામાં દીઠો પતિ. ૬
સ્વપ્ને નિર્ધન પામે ધન, સ્વપ્ને વંધ્યા પ્રસવે તંન,
જાગી દેખે તો ઠાલો ઉછંગ, સ્વપ્ને મૃગજળના રે તરંગ. ૭

ઇન્દ્રજાળની જેવી વસ્તુ, જાગી દેખે તો ઠાલો હસ્ત;
નવ થાયે લાભ દીઠે સ્વપ્ને, દર્પણનું રૂપ ન આવે કને. ૮

ગાંધર્વનગર ને ગગનકુસુમ, ભોગ અસ્થિર સ્વપ્નાના ત્યમ;
નિદ્રાવશ મન કહીંયે ભમે, સ્વપ્ન સાચું ન હોયે ક્યમે.’ ૯

ચિત્રલેખા દેતી ઠારણ, સખી ઓખાને આપે ધારણ;
કુંવરીનું મનાવવા મંન, દીપક પ્રગટાવી જોયું ભવન; ૧૦

તપાસ્યું માળિયું ચારે પાસ, પડી ઓખા થઈને નિરાશ;
વાધી વિજોગ તણી વેદના, મૂર્છાંગત થઈ અચેતના. ૧૧

ચિત્રલેખાએ બેઠી કરી, હૃદયે ચાંપી બે ભુજ ભરી;
કામવશ મન નથી લાજતું, વ્રેહ-અગ્નિએ તન દાઝતું. ૧૨

‘કાં વીસરી ગયું ઉમિયાનું વચન? – સ્વપ્નામાં પરણશો સ્વામિન;
ઓખા કહે, ‘વિસ્મરણ થઈ, લાવ સ્વામને હું અહીં; ૧૩

વિધાત્રી[5] કહે, ‘શું તેનું નામ? સ્વપ્નાના સ્વામીનું કયું ગામ?
કોણ માતા-પિતા ને જાત? લઈ આવું, કહે માંડી વાત. ૧૪

ઓખા કહે, ‘હું ઘેલી થઈ, નામ-ઠામ પુછાયું નહિ,
નાત-જાત ને માત-પિતાય, હું પ્રીછી નહિ જે પ્રથમ પુછાય. ૧૫

રૂપકળા મુને મન ગમી, તે રૂપ ચિત્તમાં રહ્યું છે રમી.
બાઈ! તે નાથે હું મિથ્યા દમી, સેજે-સૂરજ ગયો આથમી; ૧૬

નિશા નહિ જાયે નિર્ગમી, મળવા મનડું રહ્યું ટમટમી;
વિજોગદુખ ન રહેવાય ખમી, લાવ પ્રભુને, કહું ચરણે નમી. ૧૩

ચિત્રલેખા કહે કર્મે હાથ દઈ, ‘જાણ્યા વિના કોને આવું લઈ?
કશો એક આશરો વદને વદ્ય[6], તારા સ્વામીને લાવું સદ્ય.’ ૧૮

ઓખા બોલે આળપંપાળ, ‘આંહાં આવે તો ઓળખું તત્કાળ,
કાંઈ રૂપ સબળું છે સારું, તેણે ચિત્તડું ચોર્યું છે મારું; ૧૯

લાવ સખી! શીઘ્ર તેહને, નહિ તો પાડું છું રે દેહને;
સ્વામી વિના જીવવું વૃથા, માટે પિંડ પાડું સર્વથા. ૨૦

વલણ
સર્વથા પાડું પિંડ માહરી, આજ ન આવે સ્વામી રે.’
ચિત્રલેખાએ રૂપ ચીતરિયું કાગળમાં બહુકામી રે. ૨૧



  1. ભામિની-સ્ત્રી, પત્ની
  2. ઓથારે-ભયથી
  3. દુભાણા-રિસાયા
  4. ફાંસ-કારણ વિનાનો
  5. વિધાત્રી-ભાગ્યની દેવી
  6. વદ્ય-બોલ