કોડિયાં/તીરથનાં ત્રણ ગીતો

તીરથનાં ત્રણ ગીતો

(શ્રીધરાણીના નાટક મોરનાં ઈંડાંનું પાત્ર તીરથ )

1
હાથ હતા વણકેળવ્યા મારા,
          કંઠમાં ખૂબ કચાશ;
          કંઠમાં ખૂબ કચાશ;
જાણું નહિ આજ એકતારામાં,
          કોણ ઉપાડતું શ્વાસ?
                   બાંધ્યા કોઈ કોયલે માળા!
                   ગળામાં આજ રૂપાળા!

જૂનો થયો જરી એકતારો ને
          વાંસમાં ઊપડી ફાટ;
          વાંસમાં ઊપડી ફાટ:
ખોખરી ખૂંટીએ ગૂંચળાં લેતા
          તારને ગાળતો કાટ:
                   કોઈ તોય તુંબુ છુપાણું!
                   વાડતું ગેબનું ગાણું!

2
પાંખો કાપવી’તી તો...રે...
મોરલાને જનમ કેમ અપ્યો?
          હે! પડઘો ન પડવો’તો...રે...
          અંતરે સાદ કાં આલાપ્યો?
                   — જનમ કેમ આપ્યો!
સામી મોલાતમાં દીવડો ફરુકે,
ફરુકે મારા અંતરની જ્યોતિ!
હે! આડી ચણી આ કાચની દીવાલ તો,
લોહની દીવાલ કાં ન રોપી?
                   — સાદ કાં આલાપ્યો?
          પાંખો કાપવી’તી તો...રે...
          મોરલાને જનમ કેમ આપ્યો?

3
નીચે નિરંજરા નર્તકી રે,
          ને ઊંચે ઝળૂંબે આભ:
          વાદળાંએ હૈયાં ખોલ્યાં!

નદીઓનાં નીરમાં હેલી ચડી રે,
ગજ્યા વનગહ્વરના ગાભ:
          ધણણણ ડુંગર ડોલ્યા!

ભાઈ રે મેહુલા, જરી રોતો રે’જે રે,
          નદીમાતા, ઓસરજો પૂર:
          સામે કાંઠે કૂકડા બોલ્યા!

આ કાંઠે હું, સામે સાહ્યબો રે,
          મધગાળે નદી કેરાં પૂર:
          પ્રેમપથ મરતક મોલ્યાં!