રાણો પ્રતાપ/બીજો પ્રવેશ3

બીજો પ્રવેશ

અંક ચોથો

         સ્થળ : ખુશરોજ મેળાનું આભ્યંતરિક દૃશ્ય. સમય : સંધ્યા.

[માનસિંહજીની બહેન રેવા એકાકી, માળાના ગુચ્છ ધરી રાખીને ઊભી છે. રમણીઓ વિધવિધ વેશ ધરીને ત્યાંથી આવજા કરે છે. મેજ ઉપર ડાબા હાથની કોણી રાખીને ડાબી હથેળી પર લમણું ટેકવી રેવા એ દેખાવ જોઈ રહી છે. તેટલામાં બહુ કીમતી શણગાર સજેલી એક સ્ત્રી આવે છે.]

સ્ત્રી :

આંહીં શું વેચાય છે?

રેવા :

ફૂલોની માળા.

સ્ત્રી :

જોઉં એક માળા; શાના ફૂલની છે?

રેવા :

અપરાજિતા ફૂલ.

સ્ત્રી :

નામ મોટું; પણ માળા નાની છે. આની કેટલી કિંમત?

રેવા :

પાંચ સોનામહોર.

સ્ત્રી :

લ્યો આ પાંચ મહોર; આપો એક માળા. શહેનશાહના ગળામાં પહેરાવી દઈશ.

[માળા લઈ જાય છે.]

રેવા :

આ સમ્રાજ્ઞી લાગે છે; પણ શહેનશાહને તો ક્યાંય ન જોયા!

[બીજા વેશમાં બીજી સ્ત્રી આવે છે.]

બીજી સ્ત્રી :

આંહીં ફૂલોની માળા મળે છે!

રેવા :

હા.

બીજી સ્ત્રી :

જોઉં! [જોવા લાગે છે.] આ માળા કયા ફૂલની?

રેવા :

કદમ્બ ફૂલની.

બીજી સ્ત્રી :

લ્યો આ પૈસા.

[માળા લઈને રવાના થાય છે.]

રેવા :

કેવો અજબ મેળો! એવી એક પણ વસ્તુ નથી કે જે આંહીં ન વેચાતી હોય. કાશ્મીરી શાલ, જયપુરનાં સ્ફટિકનાં વાસણ, ચીનાઈ માટીનાં પૂતળાં, તુર્કસ્તાની જાજમો ને સિંહલદ્વીપના શંખ; બધી ચીજો મળે. આવો મેળો તો કદી નથી જોયો.

[ગળામાં માળા પહેરીને અકબર આવે છે.]

અકબર :

આ માળા કોના હાથની ગૂંથેલી?

રેવા :

મારા.

અકબર :

તમે મહારાજા માનસિંહનાં બહેન કે?

રેવા :

હા.

અકબર :

[સ્વગત] સલીમ આની પાછળ પાગલ બન્યો છે એનું કારણ હવે સમજાયું. ભારતની આવી સામ્રાજ્ઞી બનવાને લાયક તો ખરી! [પ્રકટ] તમારી બીજી માળાઓ જોઉં! આ બધી માળાનું સામટું કેટલું મૂલ?

રેવા :

એક હજાર મહોર.

અકબર :

લ્યો આ દામ. હું બધી માળા ખરીદી લઉં છું.

[માળા લે છે. દામ આપે છે.]

રેવા :

આપ શહેનશાહ અકબર કે!

અકબર :

તમે સાચી અટકળ કરી.

[જાય છે.]

દૃશ્યાન્તર

સ્થળ :

ખુશરોજ મેળાનું અંદરનું આંગણું. સમય : રાત્રિ.

[નૃત્યગીત : રાગ ભૈરવી]

         ઓહો! દીપમાલા પ્હેરી મલકી મલકી આ મહાનગરી રાજે,

         ઓહો! નિશીથ પવને ભવને ભવને બાંસુરીના સૂર ગાજે.

         આહા! કુસુમ-ગંધ ભભકે મંદ તોરણે સ્થંભે પ્રાંગણે,

         ઓહો, રૂપ-સમુદ્ર ઝરૂખે ઝરૂખે છલકી ઊઠ્યો છે આજે. — ઓહો.

         ગાય ‘જય જય મોગલરાજ, ભારત ભૂપતિ જય!’

         દક્ષિણે નીલ ફેનિલ સિંધુ, ઉત્તરે હિમાલય.

         આજ એનું ગૌરવ કરે ગર્જન નગરે નગરે ભુવને,

         આજ એને ગૌરવે સુમહોજ્જ્વલ ગગને ગ્રહો વિરાજે. — ઓહો.