સમગ્ર અરધી સદીની વાચનયાત્રા/ભગવાનદીન/“તુમ્હારે ભગવાન ઝૂઠે હૈં!”

          “પ્રેમલતાજી, આપકે ચેહરે પર તો હરદમ હંસી ખેલતી રહતી હૈ. આજ ઉદાસી ક્યોં?” “બહન ભગવતીજી, ક્યા કહૂં? આજ મુઝસે ભારી ભૂલ હો ગઈ.” “ઐસી ક્યા ભૂલ હો ગઈ, જિસકી વજહસે ઈતની ઉદાસી?” “વહ ભૂલ હુઈ હૈ ઈસ બચ્ચેકી વજહસે.” અપને છોટે લડકેકી તરફ ઇશારા કરકે પ્રેમલતાજી બોલી. “હૈં, ઈસ આઠ વરસકે પ્રહ્લાદને ઐસી ક્યા ભૂલ કર દી?” “ભૂલ ક્યા કર દી — દેવતા પર ચઢાનેકે લિયે તસ્તરીમેં મિઠાઈ રખી થી, ઉસમેંસે એક ટુકડા બરફીકા ગાયબ; જબ ઇનસે પૂછા ગયા, તો ઇન્હોંને ઇનકાર કર દિયા!” “ઘરમેં બચ્ચેં રોજ હી ઐસા કરતે હૈં, ઈસમેં ઉદાસ હોનેકી ક્યા બાત હૈ? બચ્ચેં કૌન દેવતાસે કમ હૈં?” “બહનજી, મૈં ઈસ વજહસે થોડે હી ઉદાસ હૂં? યહ સારી કી સારી મિઠાઈ ખા જાતા, તો મૈં ભી યહી સમઝતી કિ વહ દેવતાકો પહુંચ ગઈ. ઈસકા મુઝે ગમ નહીં. ગમ તો મુઝે ઈસકા હૈ કિ ઈસને ઝૂઠ બોલ દિયા!” “પ્રેમલતાજી, બચ્ચોંકે ઝૂઠ બોલને પર અગર યોં હી ઉદાસ હુઆ જાય, તો ચલ ચુકા દુનિયાકા કામ! કિસ ઘરમેં બચ્ચે ઝૂઠ નહીં બોલતે હૈં? ઔર ખાનેપીનેકે મામલેમેં ક્યા હમ-તુમને બચપનમેં ઐસા નહીં કિયા?” “બહનજી, મુઝે અપના બચપન યાદ હૈ. ઈસીસે તો મૈં બચ્ચોંકો બહુત હી કમ ધમકાતી હૂં. મારતી-પીટતી તો કભી નહીં. ફિર ઈસને તો ઐસા ઝૂઠ ભી નહીં બોલા, પીછે ઈસને કબૂલ ભી કર લિયા કિ ઈસીને મિઠાઈ લી થી.” “તબ તો, બહનજી, આપને કમાલ હી કર દિયા. અબ ઉદાસ હોનેકી ક્યા બાત રહ ગઈ? સુબહકા ભૂલા શામકો ઘર આ જાતા હૈ, તો ભૂલા નહીં કહા જાતા. ઔર યહ તો તુરંત હી ઘર આ ગયા; ઈસકા ઈતના ક્ષોભ ક્યોં?” “બહનજી, બાત ઐસી નહીં. હુઆ યહ કી જબ મિઠાઈ લેનેસે ઇન્કાર કર દિયા, તો ખાનેવાલી રહ ગઈ મેરી છોટી લડકી, ક્યોંકિ ઘરમેં ઉસ વક્ત દો હી બચ્ચેં થે, તીસરી થી મૈં. મૈંને ખા લી નહીં, લડકેને લી નહીં, તો ફિર લડકીને હી લી....” “લડકીને લી, તો ક્યા હુઆ? ક્યા આસમાન ટૂટ પડા?” “બહનજી, મેરી બાત પૂરી સુનિએ તો — ફિર કુછ કહિએગા. “અચ્છા, કહિએ-કહિએ.” “હુઆ યહ કિ મૈં વિશ્વાસકે સાથ પાંચ બરસકી પ્રાચીસે પૂછ બૈઠી — પૂછ બૈઠી ક્યા, કહ બૈઠી — કિ તુમને તસ્તરીમેં સે મિઠાઈ ખા લી હૈ. પ્રાચી સ્વાભિમાનસે બોલી : અમ્મા, મૈંને નહીં ખાઈ. મૈં બોલી, બેટી, મૈં ઠીક કહતી હૂં — તુમને હી મિઠાઈ ખાલી હૈ. અમ્માસે ભગવાન આકર સબ બાત કહ જાતે હૈં, ઔર ભગવાન સચ બોલતે હૈં... પ્રાચી એકદમ બોલ ઉઠી : તો તુમ્હારે ભગવાન ઝૂઠે હૈં.”