સમગ્ર અરધી સદીની વાચનયાત્રા/લોકસાહિત્ય/ગવતરી

સરગ ભવનથી રે ઊતર્યાં ગવતરી,
આવ્યાં મરતૂક લોકમાં મા’લવા રે,
ચરવા ડુંગરડે ને પાણી પીવા ગંગા;
વાઘ વીરાની નજરે પડ્યાં રે.
ઊભાં રો’, ગવતરી, પૂછું એક વાત!

મોઢે આવ્યું ખાજ નહિ મેલું રે.
સાંભળ, વાઘ વીરા! કહું તને વાત:
ઘેર મેં મેલ્યાં નાનાં વાછરું રે.
ચંદર ઊગ્યાની, વીરા, અવધ્યું આપો!

વાછરું ધવરાવી વ્હેલાં આવશું રે.
નો રે આવું તો બાવા નંદજીની આણ્યું,
ચાંદો સૂરજ આપું સાખિયા રે!
પે’લો હીંહોટો ગાયે સીમડિયે નાખ્યો,

બીજે હીંહોટે આવ્યાં વાડીએ રે.
ત્રીજો હીંહોટો ગામને ગોંદરે નાખ્યો,
ચોથે હીંહોટે વાછરું ભેટિયાં રે.
ઊઠો ઊઠો, વાછરું! ધાવો માનાં દૂધ,
અવધ્યું આવી વીરા વાઘની રે.
ઘેલી માતા કામધેનુ, ઘેલડિયાં મ બોલો!

કળપેલું દૂધ કડવો લીંબડો રે.
મોર્ય ચાલ્યાં વાછરું ને વાંસે માતા કામધેનુ,
કલ્યાણી વનમાં ઊભાં રિયાં રે.
ઊઠો ઊઠો, વાઘ મામા, પે’લાં અમને મારો,
પછી મારો અમારી માતને રે.
નાનાં એવાં વાછરું, તમને કોણે શીખવિયાં,
કિયે વેરીડે વાચા આલિયું રે!

રામે શીખવિયાં, લખમણે ભોળવિયાં,
અરજણે વાચા આલિયું રે.
નાનાં એવાં વાછરું, તમે કરો લીલાલે’ર,
વસમી વેળાએ સંભારજો રે.
[ઝવેરચંદ મેઘાણી સંપાદિત લોકગીત: ‘રઢિયાળી રાત’ પુસ્તક]