View source for મર્મર/ઊર્મિલા–લક્ષ્મણ

{{SetTitle}}

{{Heading|ઊર્મિલા–લક્ષ્મણ}}

{{Block center|<poem>
લક્ષ્મણઃ{{gap|1em}}ઊર્મિલે, પ્રિય ઊર્મિલે! 
ઊર્મિલાઃ{{gap|1em}}પધારો નાથ દાસીને 
{{gap|3.5em}}શો આદેશ વદો, ધારી મુખે કેમ ઉદાસીને? 
લ. :{{gap}}ઊર્મિલે! હોઠ આવેલા શબ્દો હૈયે સરી જતા, 
{{gap|3.5em}}આઘાત પ્રિયને દેવા એ તૈયાર નથી થતા. 
ઊ. :{{gap}}આઘાત! સ્વામી શું છે ક્હો 
લ. :{{gap}}ઊર્મિલે પ્રિય જાણીને 
{{gap|3.5em}}કલ્પું છું શી દશા તારી! વદું કેમ કુવાણીને! 
ઊ. :{{gap}}મૂંઝાઓ નાથ ના, બોલો ઊર્મિલા તો તમારી છે 
{{gap|3.5em}}તમારી વીર્યશ્રી પૂજી, બની એ વીર નારી છે. 
{{gap|3.5em}}બોલો, ઔત્સુક્યમાં હૈયું પર્ણશું ફફડી રહ્યું 
{{gap|3.5em}}કહો હૈયું કરી વજ્ર, વજ્રહૈયે સૂણીશ હું. 
લ. :{{gap}}અયોધ્યા નગરી બંધુ જ્યેષ્ઠ શ્રીરામ ત્યાગીને 
{{gap|3.5em}}પિતાની શિરસાવંદ્ય ગણી આજ્ઞા, સીતાજીને 
{{gap|3.5em}}જાય છે સાથ લેઈ, ને બંધુસેવાર્થ ભાઈ હું 
{{gap|3.5em}}જાઉં છું વનમાં સાથે, કર્મની કઠણાઈ શું! 
{{gap|3.5em}}ને તારે 
ઊ. :{{gap}}ને મારે અહીં પ્રાસાદે ર્હેવાનું છે, કહો, કહો 
{{gap|3.5em}}નાથ કાં અટક્યા? 
લ. :{{gap}}પ્રિયે નયને નીર ના વહો, 
{{gap|3.5em}}જોઉં છું છાતી આ ઊંચી નીચી સિન્ધુતરંગ શી 
{{gap|3.5em}}હાંફતી, મ્લાનતા છાઈ રે તારે અંગ અંગ શી! 
{{gap|3.5em}}વાસંતી દ્રુમ જાણે કો પુષ્પભારે લચી જતું 
{{gap|3.5em}}ગ્રીષ્મના ઉષ્ણ ઉચ્છ્વાસે સૂકુ ઠૂંઠું બની જતું; 
{{gap|3.5em}}બન સ્વસ્થ પ્રિયે 
ઊ. :{{gap}}સ્વામી સ્વસ્થ છું, શોકતપ્ત છું 
{{gap|3.5em}}પાપિણી પૂર્વની કોઈ હું નારી દુઃખશપ્ત છું. 
લ. :{{gap}}બોલ ના ઊર્મિલે એવું, મારું જીવનતીર્થ તું 
{{gap|3.5em}}વિશુદ્ધ વૃત્તિઓ મારી સૌનું પાવન તીર્થ તું. 
ઊ. :{{gap}}બોલો, બોલો, મીઠી જીભે કરો આજ મનામણાં 
{{gap|3.5em}}રિક્ત મેઘ તણી જાણે ગર્જના! વચનો તણાં 
{{gap|3.5em}}વૃથા આશ્વાસનો રાખે ટકાવી ધૃતિને ક્યમ? 
લ. :{{gap}}પ્રેમ સેવા તણી ત્યારે સમસ્યા ઊકલે ક્યમ? 
{{gap|3.5em}}જાણું છું પ્રિય કે તું તો સર્વથા દોષદૂર છે 
{{gap|3.5em}}તથાપિ વિધિની વ્હાલી લેખિની કેવી ક્રૂર છે! 
ઊ. :{{gap}}વિધિ ને કર્મની વ્હાલા જવા દો વાત પામર 
{{gap|3.5em}}બલિષ્ઠ તમને એવી ન શોભે પાંગળી ગિર. 
લ. :{{gap}}શોકઆળા ઉરે દેવી ડામ ના મુજને વધુ 
{{gap|3.5em}}ક્યાં મારું બલ? ના શક્તિ સીંચવા પ્રિયને મધુ
{{gap|3.5em}}ધર્મ્ય  બે કાર્યખેંચાણે બન્યો છું સાવ નિર્બલ, 
{{gap|3.5em}}શ્રેય શું 
ઊ. :{{gap}}નાથ એ મિથ્યા જવા દો શબ્દનું છલ; 
{{gap|3.5em}}નથી હું એવી હૈયાની આળી કિન્તુ જણાય છે 
{{gap|3.5em}}મને તો વનનાં દૃશ્યો, ને ભારે હૈયું થાય છે. 
લ. :{{gap}}કહી દે, કહી દે વ્હાલી નિરુપાય છતાં સૂણી 
{{gap|3.5em}}શોકભાર ઝીલું, જો તું બને કૈં વેદનાઊણી. 
{{gap|3.5em}}લૂછી લે આંખનાં આંસુ 
ઊ. :{{gap}}લુછાશે એ નિરાંતથી 
{{gap|3.5em}}એક વાર લૂછયે હાવાં સુકાશે અશ્રુની નદી? 
{{gap|3.5em}}જોઉં છું જ્યેષ્ઠ ભ્રાતા ને સીતા માતાની પૂઠળે 
{{gap|3.5em}}ચાલતા વલ્કલો ધારી, બેસતા દ્રુમની તળે 
{{gap|3.5em}}વાગેલી શૂલને ધીમે ખેંચતા કે શ્રમે ઢળ્યા
{{gap|3.5em}}રામને અર્થ પર્ણોના વ્યજનો લાવવા પળ્યા. 
{{gap|3.5em}}સાંભળી વન્ય પ્રાણીની ત્રાડ ધ્રૂજી જતાં સીતા 
{{gap|3.5em}}ત્યારે હાથ ધનુર્બાણ ગ્રહી આશ્વાસતા ભીતા. 
{{gap|3.5em}}એકાકી ઝરણતીરે બેસીને જલની ઝીણી 
{{gap|3.5em}}લહરો ગણતા ન્યાળું, આંખ જાય ભીની બની. 
{{gap|3.5em}}હા નાથ, રામને સીતા સંગિની વનવાસમાં 
{{gap|3.5em}}તમારું કોણ જે બેસી આનંદે ઉર, પાસમાં! 
લ. :{{gap}}ર્હેવા દે પ્રિય ર્હેવા દે, છે ના એ સ્થિતિ શોકની 
{{gap|3.5em}}મારે તો તુચ્છ આનંદ સમૃદ્ધિ ત્રણ લોકની 
{{gap|3.5em}}જેને આનંદનું ધામ એક છે રામસંનિધિ 
{{gap|3.5em}}શોકક્ષુબ્ધ પ્રિયે તારો દાઝું દેખી ઉરોદધિ. 
ઊ. :{{gap}}તો પછી નાથ આજ્ઞા દો આવવા સંગમાં વને 
{{gap|3.5em}}ક્હેવાતું ન'તું હોઠેથી હતું જે રમતું મને 
{{gap|3.5em}}અબલા હું નથી જાણો, નથી નારી અજાણ હું 
{{gap|3.5em}}ધર્માધર્મે, મૃદુ તોયે શક્તિ કેરું કૃપાણ છું. 
{{gap|3.5em}}સીતા ને રામની સેવા તમારું ધર્મકાર્ય છે 
{{gap|3.5em}}તો શુશ્રૂષા ત્રણેની ના મારું શું ધર્મકાર્ય કે? 
લ. :{{gap}}સેવા? સેવા! પ્રિયે ગૂંચ નવી તેં શી ઉમેરી આ 
{{gap|3.5em}}વ્યસ્ત સૌ ચિત્તતંતુઓ થતા, આંધી ચઢી શી આ? 
ઊ. :{{gap}}ધરો ધૈર્ય ઉરે નાથ, કર્તવ્યો કેરી જાળ છે 
{{gap|3.5em}}સંકુલા, સૃષ્ટિની એવી અટપટી ઘટમાળ છે. 
{{gap|3.5em}}બનો સ્વસ્થ 
લ. :{{gap}}બન્યું છે સૌ અસ્તવ્યસ્ત અહીં પ્રિયે 
{{gap|3.5em}}અયોધ્યા નગરી જાણે ભીંસાતી ચક્રના દ્વયે. 
ઊ. :{{gap}}શાંતિ નાથ, નથી સીધી બાણશી જગની ગતિ 
{{gap|3.5em}}નાનાશા પ્રશ્નમાં ગૂંચાતી શું સૌમિત્રિની મતિ! 
લ. :{{gap}}નિશ્ચયદુર્ગની સામે ઝીંકાતાં સૈન્ય તર્કનાં 
{{gap|3.5em}}ઊઠે છે ધ્રૂજી સૌ દ્વારે ભીડેલાં ચિત્તતંત્રનાં 
{{gap|3.5em}}વૈકટ્ય વનનું તારે સેવવું શેં અકારણ? 
ઊ. :{{gap}}સ્વામી, જવા દો શબ્દભારણ 
{{gap|3.5em}}હૈયે તેવું ન હોઠે તો બોલવું શું અકારણ! 
{{gap|3.5em}}તમારા સહવાસે તો વનવાસે સહેલ છે 
{{gap|3.5em}}ને તમારા વિના શૂન્ય વન રાજમહેલ છે. 
{{gap|3.5em}}વધી અસ્વસ્થતા? વ્હાલા, જવા દો વક્ર વાત સૌ 
{{gap|3.5em}}બોલો નાથ, કરો આજ્ઞા કહી દો દૃઢ નિશ્ચય 
{{gap|3.5em}}રાખશો ઉરમાં ના કૈં પ્રિયાક્રોધ તણો ભય. 
{{gap|3.5em}}સેવા છે ધર્મ મારો તો ર્હેવું આજ્ઞાઅનુકૂલ 
{{gap|3.5em}}એ ય ધર્મ, સદા જેથી રઘુનું કુલ ઉજ્જવલ. 
લ. :{{gap}}ધન્ય છે ઊર્મિલે તારા અનન્ય આર્યધર્મને 
{{gap|3.5em}}વીર હું સ્તવું છું હારી, તારા આ વીરકર્મને 
{{gap|3.5em}}સ્હેજે આનંદથી ધૈર્યે, સેવામાં માતૃકુલની 
{{gap|3.5em}}ર્હેજે વજ્ર બની 
ઊ. :{{gap}}નાથ સીધાવો (વિમુખ બને છે) 
લ. :{{gap}}(રાજમહેલના ઉદ્યાનમાં) ગન્ધ ફૂલની 
{{gap|3.5em}}સ્ફુરે શી ઉરમાં મારા, ને વ્યથા તીવ્ર શૂલની! 
</poem>}} 
<br>
{{HeaderNav2
|previous = અંજલિ 
|next = યુદ્ધ અને શાંતિ 
}}