12,888
edits
કાવ્ય-આચમન શ્રેણી – મનુભાઈ ત્રિવેદી/‘ગાફિલ’: Difference between revisions
કાવ્ય-આચમન શ્રેણી – મનુભાઈ ત્રિવેદી/‘ગાફિલ’ (view source)
Revision as of 01:36, 1 June 2024
, 1 Juneno edit summary
No edit summary |
No edit summary |
||
| Line 27: | Line 27: | ||
{{Poem2Close}} | {{Poem2Close}} | ||
{{Block center|'''<poem>‘અમને ગુરુ મળ્યા છે ગરવા — | {{Block center|'''<poem>‘અમને ગુરુ મળ્યા છે ગરવા — | ||
{{gap}} એના શબદ ગયા સોંસરવા : | |||
{{gap|4em}} અમને ગુરુ મળ્યા છે ગરવા.’ | |||
... ... | ... ... | ||
‘શબદ સોંસરવા સર્યા મૌનમાં, | ‘શબદ સોંસરવા સર્યા મૌનમાં, | ||
{{gap|4em}} મોંઘે મોત એ મરવાં; | |||
સદ્ગુરુ, અમને જુગતિ બતાવો | સદ્ગુરુ, અમને જુગતિ બતાવો | ||
{{gap|4em}} પંડ પાર પરવરવા. — | |||
{{gap}} અમને ગુરુ મળ્યા છે ગરવા.’</poem>'''}} | |||
આ કીર્તનિયા કવિને ગરવા ગુરુ મળ્યા છે ને ગુરુના પ્રતાપે અધ્યાત્મના સાચુકલા અનુભવો થયા છે. | આ કીર્તનિયા કવિને ગરવા ગુરુ મળ્યા છે ને ગુરુના પ્રતાપે અધ્યાત્મના સાચુકલા અનુભવો થયા છે. | ||
{{Block center|'''<poem>‘ગુરુ મારો ગરવો મેહુલિયો, | {{Block center|'''<poem>‘ગુરુ મારો ગરવો મેહુલિયો, | ||
| Line 43: | Line 43: | ||
મારી સૂરની સૃષ્ટિમાં વાગ્યો બેહદ પડો.’ | મારી સૂરની સૃષ્ટિમાં વાગ્યો બેહદ પડો.’ | ||
<center>*</center>‘સદ્ગુરુ બેઠો પંડમાં, એને | <center>*</center>‘સદ્ગુરુ બેઠો પંડમાં, એને | ||
થવું ન થવું સમજાય, | {{gap|3em}} થવું ન થવું સમજાય, | ||
શાપિત એના જ્ઞાનથી પૂછ્યા – | શાપિત એના જ્ઞાનથી પૂછ્યા – | ||
{{gap|3em}} વિણ ન કંઈ કહેવાય. | |||
{{gap|3em}} લાગી લાખાગૃહમાં લ્હાય.’</poem>'''}} | |||
{{Poem2Open}} | {{Poem2Open}} | ||
‘ગહન ગિરનારી બાવા’ જેવા આ કવિની ભીતરના સાચા શબદને સ્વામી આનંદેય પ્રમાણ્યો છે. એમણે નોંધ્યું છેઃ | ‘ગહન ગિરનારી બાવા’ જેવા આ કવિની ભીતરના સાચા શબદને સ્વામી આનંદેય પ્રમાણ્યો છે. એમણે નોંધ્યું છેઃ | ||
| Line 55: | Line 55: | ||
{{Poem2Close}} | {{Poem2Close}} | ||
{{Block center|'''<poem>‘આપ કરી લે ઓળખાણ | {{Block center|'''<poem>‘આપ કરી લે ઓળખાણ | ||
{{gap|3em}} એ સાચા શબદનાં પરમાણ. | |||
સાકર કહે નહિ, હું છું મીઠી, | સાકર કહે નહિ, હું છું મીઠી, | ||
વીજ ન પૂછે, મુજને દીઠી? | વીજ ન પૂછે, મુજને દીઠી? | ||
મોત બતાવે ન યમની ચિઠ્ઠી, | મોત બતાવે ન યમની ચિઠ્ઠી, | ||
પેખ્યામાં જ પિછાણ | પેખ્યામાં જ પિછાણ | ||
{{gap|3em}} એ સાચા શબદનાં પરમાણ.’</poem>'''}} | |||
{{Poem2Open}} | {{Poem2Open}} | ||
મનુભાઈની ભીતરના અધ્યાત્મ વિશે એમના અંતરંગ અને અધ્યાત્મયાત્રી સાંઈ મકરન્દ દવેએ ‘બંદગી’ની પ્રસ્તાવનામાં નોંધ્યું છેઃ | મનુભાઈની ભીતરના અધ્યાત્મ વિશે એમના અંતરંગ અને અધ્યાત્મયાત્રી સાંઈ મકરન્દ દવેએ ‘બંદગી’ની પ્રસ્તાવનામાં નોંધ્યું છેઃ | ||
| Line 69: | Line 69: | ||
ફૂટ્યો ત્યાંથી વેલફુવારો; | ફૂટ્યો ત્યાંથી વેલફુવારો; | ||
ડગતી ધારને અડગ અટંકી | ડગતી ધારને અડગ અટંકી | ||
{{gap|5em}} સુરતા જોગે જડી. | |||
કે ફૂલે ફૂલે વેલ ચડી.’</poem>'''}} | {{gap|5em}} કે ફૂલે ફૂલે વેલ ચડી.’</poem>'''}} | ||
{{Poem2Open}} | {{Poem2Open}} | ||
ષટ્ચક્રભેદનનો આ કવિને અનુભવ થયો હોવાનું આવી પંક્તિઓમાં જણાય છે આથી જ તો — | ષટ્ચક્રભેદનનો આ કવિને અનુભવ થયો હોવાનું આવી પંક્તિઓમાં જણાય છે આથી જ તો — | ||
{{Poem2Close}} | {{Poem2Close}} | ||
{{Block center|'''<poem>‘વલ્લરી વાધે એમ વરસતી | {{Block center|'''<poem>‘વલ્લરી વાધે એમ વરસતી | ||
{{gap|5em}} અવિરત ઓજસ ઝડી.’ | |||
આથી જ તો — | આથી જ તો — | ||
‘અમથા અમથા અડ્યા | ‘અમથા અમથા અડ્યા | ||
કે અમને રણઝણ મીણા ચડ્યા. | કે અમને રણઝણ મીણા ચડ્યા. | ||
... | {{gap|5em}}... | ||
જુગ જુગ ઝંખ્યા સરોદ સ્વામી | જુગ જુગ ઝંખ્યા સરોદ સ્વામી | ||
{{gap|5em}} જોતે જોતે જડ્યા. — | |||
કે અમને રણઝણ મીણા ચડ્યા.’</poem>'''}} | |||
{{Poem2Open}} | {{Poem2Open}} | ||
આ કવિને ‘ભજનની ઠોર’ લાગી છે, ‘તન તંબૂરો, મન મંજીરા, એક સૂર લય તોર’નો અનુભવ થયો છે. આથી જ તો અંતરમાંથી અલખના ઉદ્ગાર આફૂડા આવે છે. ‘મૂળ એક, એનાં મુખ અનેક હો જી’-ની જાણ છે આ કવિને. આથી જ તેઓ મથે છે નામરૂપની પાર જવા. આ કવિના પંડમાં પ્રભુએ પાલખ ફરી છે. આ કવિમાં જીવતર કેરુ જંતર વાગે છે ને શબદુની વાટે ઝલમલ જ્યોતિ ઝગે છે. મકરન્દ દવેએ ‘સુરતા’ની પ્રસ્તાવનામાં નોંધ્યું છેઃ | આ કવિને ‘ભજનની ઠોર’ લાગી છે, ‘તન તંબૂરો, મન મંજીરા, એક સૂર લય તોર’નો અનુભવ થયો છે. આથી જ તો અંતરમાંથી અલખના ઉદ્ગાર આફૂડા આવે છે. ‘મૂળ એક, એનાં મુખ અનેક હો જી’-ની જાણ છે આ કવિને. આથી જ તેઓ મથે છે નામરૂપની પાર જવા. આ કવિના પંડમાં પ્રભુએ પાલખ ફરી છે. આ કવિમાં જીવતર કેરુ જંતર વાગે છે ને શબદુની વાટે ઝલમલ જ્યોતિ ઝગે છે. મકરન્દ દવેએ ‘સુરતા’ની પ્રસ્તાવનામાં નોંધ્યું છેઃ | ||
| Line 89: | Line 89: | ||
{{Poem2Close}} | {{Poem2Close}} | ||
{{Block center|'''<poem>‘હરિરસકેરો રસિયો, | {{Block center|'''<poem>‘હરિરસકેરો રસિયો, | ||
{{gap|3em}} હરિ, હું તો કીર્તનિયો, કીર્તનિયો.’ | |||
... | ... | ||
ભુક્તિ ન માગું, મુક્તિ ન માગું, | ભુક્તિ ન માગું, મુક્તિ ન માગું, | ||
તવ લીલામય ભોમ ન ત્યાગું, | તવ લીલામય ભોમ ન ત્યાગું, | ||
{{gap|5em}} જનમ જનમ નર્તનિયો. — | |||
{{gap|5em}} હરિ, હું તો કીર્તનિયો, કીર્તનિયો.’</poem>'''}} | |||
{{Poem2Open}} | {{Poem2Open}} | ||
મકરન્દ દવેના ચિરંજીવ કાવ્ય ‘અમે રે સૂકું રૂનું પૂમડું’ જેવું જ કાવ્ય સરોદ પાસેથી પણ પ્રાપ્ત થાય છેઃ | મકરન્દ દવેના ચિરંજીવ કાવ્ય ‘અમે રે સૂકું રૂનું પૂમડું’ જેવું જ કાવ્ય સરોદ પાસેથી પણ પ્રાપ્ત થાય છેઃ | ||
{{Poem2Close}} | {{Poem2Close}} | ||
{{Block center|'''<poem>‘અમે રે માટી કેરાં કૂલડાં, | {{Block center|'''<poem>‘અમે રે માટી કેરાં કૂલડાં, | ||
{{gap|3em}} તમે રે પાણી કેરી ધાર, | |||
પાક્યાં રે હશું તો તમને ઝીલશું, | પાક્યાં રે હશું તો તમને ઝીલશું, | ||
{{gap|3em}} કાચેરાં લજવશું સંસાર. | |||
{{gap|3em}} સૂણો રે સૂણો રે સુરતા, | |||
સોહવીએ આ માનવનો અવતાર જી.’</poem>'''}} | સોહવીએ આ માનવનો અવતાર જી.’</poem>'''}} | ||
(મકરન્દ દવેનું ‘અમે રે સૂકું રૂનું પૂમડું’ રચાયું તા. ૧૪-૧૨-૧૯૫૫; સરોદના આ કાવ્યની રચનાતારીખ પ્રાપ્ત નથી, પણ કાવ્યસંગ્રહ ‘રામરસ’ ૧૯૫૬માં પ્રગટ થયો.) | (મકરન્દ દવેનું ‘અમે રે સૂકું રૂનું પૂમડું’ રચાયું તા. ૧૪-૧૨-૧૯૫૫; સરોદના આ કાવ્યની રચનાતારીખ પ્રાપ્ત નથી, પણ કાવ્યસંગ્રહ ‘રામરસ’ ૧૯૫૬માં પ્રગટ થયો.) | ||