@@ Line 1,038: / Line 1,038: @@
 {{સ-મ|૧૯૯૮}} <br>
+</poem>
+== પંચોતેરમે ==
+<poem>
+આમ ને આમ પંચોતેર તો ગયાં,
+હતાં ન હતાં થયાં, છો થયાં;
+હજુ બીજાં પચીસ બાકી હોય જો રહ્યાં...
+રહ્યાં જ જો હશે,
+તો ભલે સો થશે;
+ને એય તે જો સુખમાં જવાનાં હશે તો જશે.
+એકવાર ગાયું હતું, ‘હું તો બસ ફરવા આવ્યો છું.’
+તો અમદાવાદના અનેક જૂના-નવા રસ્તાઓમાં
+ને મુંબઈના ફ્લોરા ફાઉન્ટનમાં,
+એથેન્સના એગોરામાં
+ને રોમના ફોરમમાં
+પેરિસના કાર્તિયે લાતાંમાં
+ને લંડનના ટ્રફાલ્ગર સ્ફ્વેરમાં,
+ન્યૂયોર્કના ફિફ્થ ઍવન્યૂમાં
+ને ન જોયાં, ન જાણ્યાં એવાં કોઈક નગરોમાં
+હજુ થોડુંક ફરવાનું બાકી છે.
+વળી ગાયું હતું, ‘હું ક્યાં એકે કામ તમારું કે મારું કરવા આવ્યો છું ?’
+તમારું કે મારું તો નહિ, પણ હજુ થોડુંક કવિતાનું કામ –
+છંદ ને યતિ વિનાની,
+પ્રાસ ને શ્લોક વિનાની
+વિરામચિહ્નો પણ વિનાની
+વાઘા કે ધાગા વિનાની,
+મિશ્ર ને મુક્ત લયની,
+બોલચાલના ગદ્યની
+સીધી, સાદી, ભલી, ભોળી
+એવી કોઈક કવિતાનું કામ – કરવાનું બાકી છે.
+તો ગાયું હતું, ‘લાવો તમારો હાથ, મેળવીએ !’
+કેટકેટલા મિત્રોને,
+નાનાને, મોટાને,
+ને સરખે સરખાને,
+ડ્રોઇંગરૂમોમાં ને સભાખંડોમાં,
+કૉફી હાઉસોમાં ને રેસ્ટોરાંઓમાં,
+રસ્તાની ભરચક ભીડમાં
+ને હૃદયના નિતાન્ત એકાન્તમાં
+આ હાથમાં સૌનો હાથ મેળવીને
+હજુ થોડુંક મળવાનું બાકી છે.
+પંચોતેર વર્ષોમાં ક્યારેક ક્યારેક જે કેટલાંક સ્વપ્નો વાવ્યાં હતાં,
+એમાંથી થોડાંક ફળ્યાં,
+વસંતનો વાયુ
+ને વર્ષાનું જલ,
+પૃથિવીનો રસ
+ને સૂર્યનું તેજ
+એ તો સર્વદા સદાયના સુલભ;
+પણ એ સૌની સાથે જો વિધાતાનું વરદાન
+ને કાળપુરુષની કરુણા હશે.
+તો હજુ થોડાંક સ્વપ્નોને ફળવાનું બાકી છે.
+આજે મિત્રોની વચ્ચે કાવ્ય આ ભણી રહ્યો,
+વર્ષોથી મૈત્રીના વાણાતાણા વણી રહ્યો,
+આજે હવે પછીનાં જે વર્ષો ગણી રહ્યો;
+મિત્રોની શુભેચ્છા એ જ મારી શ્રદ્ધા હશે,
+પંચોતેર ગયાં ને પચીસ બીજાં જશે,
+તો તો જરૂર હા, જરૂર પૂરાં સો થશે.
+{{સ-મ|૨૦૦૧}} <br>
+</poem>
+== સિત્યોતેરમે ==
+<poem>
+વર્ષે વર્ષે એની એ જ વર્ષગાંઠ,
+સિત્યોતેર હોય કે સોળ હોય કે સાઠ;
+વર્ષે વર્ષે એનો એ વૈશાખ,
+દેહ પર ચોળી એણે એની એ જ રાખ;
+એની એ લૂ ને એની એ લ્હાય,
+એનો એ જ રૌદ્ર તાપે તપ્યો વાયુ વાય;
+વર્ષે વર્ષે એનું એ જ ઋતુચક્ર ચાલે,
+આજે પણ એનું એ જ, જેવું હતું કાલે;
+વર્ષે વર્ષે એનો એ જ પ્રકૃતિનો શુકપાઠ,
+વર્ષે વર્ષે એની એ જ વર્ષગાંઠ.
+પણ વચ્ચે વચ્ચે નવી નવી ગાંઠ જે મેં બાંધી,
+ક્યારે કોઈ છૂટી હોય, તૂટી હોય તે મેં સાંધી;
+રેશમની ને હીરની દોરીથી હળવે હાથે
+સગાં ને સ્વજન સાથે, દેશ ને વિદેશ સાથે
+જેમ જેમ બાંધી તેમ વધુ વધુ લાધી,
+જેમ જેમ બાંધી તેમ નિત નિત વાધી;
+તે સૌ રસી રસી એવી તો મેં સાધી,
+તે સૌ કસી કસી એવી તો મેં બાંધી;
+મનુષ્યોથી હવે નહિ કદીય તે છૂટી શકે,
+મૃત્યુથી યે હવે નહિ એક પણ તૂટી શકે.
+{{સ-મ|૨૦૦૩}} <br>
+</poem>
+== એંશીમે ==
+<poem>
+ચાલીસ વર્ષ થયાં’તાં ત્યારે
+ઘરના કબાટમાં ને ટેબલમાં,
+પેટીમાં ને પટારામાં
+ને છાજલીમાં ને માળિયામાં
+જે કૈં હતું
+કામનું ને નકામનું —
+ચિઠ્ઠીઓ, ચબરખીઓ,
+કાપલીઓ, કાગળિયાં,
+પત્રો, નોંધો,
+કવિતાની હસ્તપ્રતો સુધ્ધાં —
+બધું અગ્નિને અર્પણ કર્યું હતું
+ને અતીતનું તર્પણ કર્યું હતું.
+એંશી વર્ષ થયાં ત્યારે
+મનના ખૂણે ખૂણામાં,
+ચિત્તના સ્તરે સ્તરમાં
+ને હૃદયના કોષે કોષમાં
+જે કંઈ છે
+સારું ને નરસું —
+રાગ, દ્વેષ,
+ગમા, અણગમા,
+તિરસ્કાર, પુરસ્કાર,
+હર્ષ, શોક —
+એ બધું આજે હવે વિસ્મરું
+અને અનાગતનું સ્વાગત કરું.
+{{સ-મ|૨૦૦૬}} <br>
+</poem>
+== એંશી પછી ==
+<poem>
+જન્મ પૂર્વે
+માતાના ગર્ભમાં અંધકાર,
+અંધકારમાં એકાન્ત,
+એકાન્તમાં એકલતા.
+જન્મ પછી
+જે જીવન –
+તે કવિતા, પ્રણય, સમષ્ટિ,
+ઉન્માદ, દૂરિત, વિદ્રોહ, મરણ –
+એક સપ્તપદી,
+એ સપ્તપદીનો મંત્રોચ્ચાર
+જાણે ક્ષણનું અદ્વૈત,
+પણ અંતે દ્વૈતનું અનંત.
+મૃત્યુ પછી
+અંધકાર નહિ ?
+ને એકાન્ત નહિ ?
+એકલતા નહિ ?
+કંઈ જ નહિ ? શૂન્યત્વ ?
+કે પંચમહાભૂતનું પંચમહાભૂતમાં પૂર્ણત્વ ?
+{{સ-મ|૨૦૦૬}} <br>
+</poem>
+== જન્મદિવસ ==
+<poem>
+જાણું નહિ હજુ કેટલા જન્મદિવસ બાકી હશે,
+એટલું તો જાણું કે આ આયુષ્યની અવધ ક્યાંક તો આંકી હશે.
+જે વર્ષો ગયાં એમાં શું રહ્યું અને શું ન રહ્યું
+એનો નથી હર્ષ, નથી શોક, જે કૈં થવાનું હતું તે થયું.
+આજે તમે સૌ મિત્રો એક વધુ જન્મદિવસ ઊજવો છો,
+તમારાં સ્નેહ ને સૌહાર્દથી મને મીઠુંમીઠું મૂંઝવો છો;
+હવે જે કંઈ વર્ષો રહ્યાં એમાં દેહ-મનથી સ્વસ્થ રહું,
+જાત અને જગતની આંધીઓ વચ્ચે આત્મસ્થ રહું;
+આજે તમે સૌ મિત્રો આટલું વરદાન મને આપો,
+‘શિવાસ્તે પન્થાન: સન્તુ’ કહી માથે હાથ થાપો
+તો આ જીવ એની શેષ યાત્રામાં કદીય ન થાકી જશે,
+પછી ક્યારેક એક ફળની જેમ વિશ્વની ડાળ પરથી ખરી જશે,
+જે ધરતીની ધૂળમાંથી એ જન્મ્યું એ ધરતીમાં એ સરી જશે,
+પણ એ તો ક્યારે ? ત્યારે કે જ્યારે એ પૂરેપૂરું પાકી જશે.
+{{સ-મ|૨૦૦૭}} <br>
+</poem>
+== પ્રતીક્ષા ==
+<poem>
+મારાથી બે મોટાં બા-બાપુજી ગયાં,
+મારાથી નાના બે ભાઈઓ પણ ન રહ્યા;
+તો હું જ શા માટે જીવતો રહ્યો હોઈશ ?
+મૃત્યુએ મને ય શા માટે ન ગ્રહ્યો ?
+મૃત્યુએ મને જ શા માટે અસ્પૃશ્ય લહ્યો ?
+એંશી તો થયાં, હવે અંત ક્યારે જોઈશ ?
+મૃત્યુને પૂછું ? એ તો ક્યારેય નહિ બોલે,
+મૃત્યુનું તો મૌન, એ મોં ક્યારેય તે નહિ ખોલે.
+પ્રેમ મળ્યો, મૈત્રી મળી,
+એમાં થોડીક કવિતા પણ ભળી;
+જગતે આપ્યું મારે જોઈએ એથી વધુ,
+જીવને આપ્યું મારી પાત્રતાથી યે કૈં વધુ, કેટલું બધું !
+હવે ભાવ કે અભાવનું કોઈ ભારણ નથી.
+હવે જીવ્યા કરવાનું શું કોઈ કારણ નથી ?
+આ આયુષ્યની અવધ કોણે આંકી હશે ?
+હજુ કશું બાકી હશે ?
+કારણ જો હોય તો એક કાળપુરુષ જાણે,
+બાકી કશું હોય તો માત્ર વિધાતા જ પ્રમાણે,
+પણ એ આગોતરું કશુંય ન કહેશે,
+આછો અણસારો ય ના’વે એમ અકળ જ રહેશે;
+એ તો જેમ જેમ જીવ્યા કરો તેમ તેમ બોલે,
+એ તો ક્રમે ક્રમે રહસ્યો સૌ ખોલે;
+ભલે ! તો હજુય તે જીવ્યા કરું, કરી રહું તિતિક્ષા;
+ભલે ! તો આયુષ્યના અંત લગી કરી રહું પ્રતીક્ષા.
+રોકી હિલ, {{સ-મ|૨૫ ઑગસ્ટ ૨૦૦૬}} <br>
 </poem>

પુનશ્ચ: Difference between revisions

પુનશ્ચ (view source)

Revision as of 06:58, 9 August 2022