|
|
Line 103: |
Line 103: |
| </poem> | | </poem> |
|
| |
|
|
| |
|
| |
|
| |
|
| |
|
| |
|
| |
|
| |
|
| |
|
| |
|
| |
|
| |
|
| |
|
| |
|
| |
|
| |
| <center>'''આગતને'''</center>
| |
|
| |
| આવ ભાઈ, તું યે અહીં આવ.
| |
| ખાલી નહીં ખોલી
| |
| :::અહીં વેલ ફલવતી,
| |
| :::અહીં બહુ વનસ્પતિ
| |
| :::નિબિડ છે વન
| |
| :::અહીં પશુ, અહીં જન
| |
| આમ તો ન ખાલી અહીં કાંઈ
| |
| તો ય
| |
| આવનાર બધાંયને કાજ, ભાઈ
| |
| :::ભલી રહે ઠાંઈ.
| |
|
| |
| સહુની યે જુદી જુદી ચાલ
| |
| સાજ એક નહીં
| |
| :::નહીં રાગ એક
| |
| :::એક નહીં તાલ
| |
| નિજ નિજ નાદે રમી રહે નિરંતર
| |
| એને શ્રવણ ઝિલાય નહીં રવ કો અવર.
| |
| અવ, ભૂલી ભય; ભલે નહીં પરિચય.
| |
| આટલા આકાર, આટલા વિલોલ વર્ણ
| |
| :::-મહીં એક નવું પર્ણ.
| |
| આવકારની ન તને, લહું, લવ તથા
| |
| મેળા મહીં કહીં એવો ભળી ગયો તું ય
| |
| ::અવ
| |
| તારી અવરથી નિરાળી ન કોઈ કથા !
| |
|
| |
| <center>'''શ્વાનસંત્રી'''</center>
| |
|
| |
| વ્યતીત રાત્રી ઠીક ઠીક
| |
| :::શીતલ હવા
| |
| :::હવે નિશ્ચલ અંધકાર
| |
| પોઢી રહ્યો ભૂમિ અને ભરી નભ.
| |
|
| |
| નિતાન્ત શાન્તિ
| |
| ::ત્યહીં શ્વાન (મારી કને સૂતેલો)
| |
| :::કણસે, ભસી રહે.
| |
| અંધાર માહીં અણસાર કોઈ ના
| |
| :::આકાશમાં તારક અર્ધનિદ્રિત.
| |
|
| |
| ને શ્વાનનો સતત શોર આટલો !
| |
| વળી વળી હું નીરખું ગલી મહીં
| |
| ને કોઈ ત્યાં, કોઈ દિશા મહીં ક્યહીં !
| |
| જરા કંઈ મર્મર શુષ્ક પર્ણની
| |
| હવા હશે, પન્નગ વા વિહંગમ
| |
| ‘થવા કશું યે નહિ
| |
| :::ને છતાંય તે
| |
| આ શ્વાનનો શોર !(ન હેતુહીન !)
| |
|
| |
| સંચાર કૈં વાયુ તણી લહેરમાં
| |
| બીજું કશું યે નહિ
| |
| ::::ત્યાં સમીપની
| |
| કુટીરના દીપકનો અનાવૃત
| |
| પ્રકાશ ઓળામય હોલવાય.
| |
| ને વારું તો યે પણ શ્વાન માહરો
| |
| હજીય તે ક્રુદ્ર હતાશ ક્રંદતો.
| |
| એની કરીને અવહેલના
| |
| ફરી નિશ્ચિત હું લીન બનું
| |
| :::સુષુપ્તિમાં.
| |
| સવારના કોમલ વાયુસ્પર્શથી
| |
| :::જાગું,
| |
| કને જોઉં સૂતેલ
| |
| ::::માહરો સાથી
| |
| પણે દ્વાર કુટીરનું રહ્યું
| |
| જૃંભાશું વિસ્ફારિત....
| |
| :::નિત્ય જેમ
| |
| આવે નહીં સૂર પ્રભાતગીતના
| |
| કર્મણ્યકિલ્લોલ ઝરંત કંઠના...
| |
| સાશંક હું સાદ કરું
| |
| :::ન ઉત્તર.
| |
| અવાજથી હું નીરખું ફરી ફરી.
| |
| ન કોઈ
| |
| આ પિંજર મેલી આમ જ
| |
| પ્રયાણ હંસે કીધ રાત્રિને વિષે.
| |
|
| |
| હું શ્વાન બાજુ અવ શોચતો લહું
| |
| એ તો અવજ્ઞા થકી મૂક ઘોરતો
| |
| પર્યંકની પાંગઠની કને હજી.
| |
|
| |
|
| |
| <center>'''પ્રભાત'''</center>
| |
|
| |
| સુકોમલ સવારના કિરણસ્પર્શથી સ્વર્ણિમ
| |
| પ્રસન્ન ઇહ સૃષ્ટિ, ઓસ-જલ-ઝાલકે નિર્મલ:
| |
| સમીર લહરે તરંગમય સ્ફૂર્તિ ઉત્સાહની.
| |
|
| |
| અહીંની કંઈ શ્યામ ધૂલિ મહીં, વૃંદમાં, ચાસની
| |
| અવાજ-કલ-ખેલના સુખદ, ને ત્યહીં ઘાસની
| |
| કને શશક ભીરુ કૌતુકભર્યું રમે ચંચલ.
| |
|
| |
| તળાવપથ આવજાવ : પનિહારીનાં અંચલ
| |
| ઊડે નયનરમ્ય ઇન્દ્રધનુરંગમાં : ઉજ્જવલ
| |
| ધરેલ ઘટ, નેપુરે લલિતબાજતી શિંજના.
| |
|
| |
| પ્રકાશ તણું હોય તેમ ધણ ગામનું સીમનાં
| |
| વિશાળ બીડગોચરે ધસત, ગોપબંસી તણા
| |
| દિગંતભર વાય મુગ્ધકર સૂર નૈસર્ગિક.
| |
|
| |
| અહીં તહીં પતંગ, ફૂલ ઊઘડેલ ભીને દલ :
| |
| પ્રસન્ન મન ગીતગંધમય પંછિ શું પિચ્છલ.
| |
|
| |
|
| |
| <center>'''ગગન ઘનથી ગોરંભાયું'''</center>
| |
|
| |
| ગગન ઘનથી ગોરંભાયું વિભોર અષાઢનું:
| |
| લહર મહીં ના ઘેલી, વ્હીલી હવા જલશીતલ.
| |
| દ્રુમથી નીકળી વ્યોમે માંડે વિહાર વિહંગમ,
| |
| મયૂર ટહુકે, જાણે હૈયું દ્રવે અનુરાગનું.
| |
| દડમજલની દોડાદોડી નહીં, નહીં ગર્જન :
| |
| અવનિ તણી વાણીમાંયે ના અધૈર્યની મર્મર.
| |
|
| |
| અહીં તહીં કુણી દુર્વાસોહે, ન તપ્ત મરીચિકા.
| |
| સકલ તણી તૃષ્ણાને લાધી સુધા પરિતૃપ્તિની.
| |
| જીવ કંઈ રમે છાયા માંહી લહાન શિલીંધ્રની,
| |
| તરુપરણના તંબુ માંહી નંચિત પિપીલિકા.
| |
| સરવર વિષે આછે આછે ઉઘાડ ખીલી કળી,
| |
| ભ્રમરમનનાં ગાણાં સાથે સુગંધ રહી ઝરી.
| |
|
| |
| પ્રિયમિલનની વેળાની આ બધે લહું રમ્યતા !
| |
| નત નયનની નીચે નેહે લસંત પ્રસન્નતા !
| |
|
| |
|
| |
| <center>'''અચલ નયને'''</center>
| |
|
| |
| અચલ નયને ન્યાળુ છું આ ધરા, વન, વ્યોમ તે
| |
| લ્ય સહજમાં પામી રે’તાં અશેષ બની, ત્યહીં
| |
| અનહદ તણાં ઊંડાણોનો પ્રશાંત લહું નિધિ
| |
| નહિવત શમે જે, વ્યાપે જ્યાં અરૂપની શૂન્યતા.
| |
|
| |
| અહીં વિષયની કોઈ રેખા નહીં, નહિ રે છટા
| |
| તરલ દ્યુતિના રંગોની યે, અહીં નહિ વૃત્તિનો
| |
| ઉદય, મન નિર્વાણે પોઢ્યું, અભાવ ન ભાવનો,
| |
| અરવ લયની લ્હેરંતી હ્યાં પરાત્પર સંમુદા.
| |
|
| |
| સમયથલનું જેને સ્પર્શે ન લેશ નિયંત્રણ,
| |
| અચલ નયને પામું હું તે ક્ષણો શી વિલક્ષણ !
| |
|
| |
|
| |
| <center>'''સાયંસંવાદ'''</center>
| |
|
| |
| વિટુઈ વિટુઈ વિટ્
| |
| ટવીટ્ ટવીટ્
| |
| શાન્તિ શાન્તિ
| |
|
| |
| સોનલ તરણિ
| |
| ક્ષિતિજની પાર
| |
| દ્રગ બ્હાર
| |
|
| |
| પ્રતીચી પાંડુર
| |
| લાલ
| |
|
| |
| ઝરે એક તરુ પર્ણ
| |
|
| |
| વાયુને કોમલ કરે
| |
| સકલને અંક લઇ
| |
| આલિંગત
| |
| નિશિઅંધકાર
| |
|
| |
|
| |
| <center>'''ચૈત્રનું પ્રભાત'''</center>
| |
|
| |
| શીતલ
| |
| સવારનો સમીર
| |
|
| |
| ઓસજલ
| |
| સ્નપિત
| |
| વસુંધરાને અંગ
| |
| ઝીણું વાદળનું ચીર
| |
|
| |
| કુંદની સુગંધ
| |
| ભૃંગ રવ
| |
| શ્રુતિ મંત્ર
| |
|
| |
| અવધાન-નત-નેત્ર
| |
| નત-કૈંક
| |
| શિર
| |
|
| |
| ત્યહીં
| |
| વરેણ્ય ભર્ગની તર્જનીથી
| |
| સૂર્ય
| |
| ચિબુકને કરે મૃદુ સ્પર્શ
| |
|
| |
| ક્પોલની સ્નિગ્ધ અરુણાઈ
| |
|
| |
| કુંજમહીં
| |
| વિહંગની વાજે શરણાઈ
| |
|
| |
|
| |
| <center>'''અલસ ગ્રીષ્મ'''</center>
| |
|
| |
| ગ્રીષ્મ
| |
| નભ નીલ
| |
|
| |
| ઇતસ્તત:
| |
| ક્રુંદ ધવલ
| |
| અલસ બાદલ
| |
|
| |
| અણવીંઝી પાંખને વિહાર
| |
| એક
| |
| વહે કૃષ્ણચીલ
| |
|
| |
| મન મારું
| |
| ચલ અચલ સકલ ઝીલનાર
| |
| નિસ્તરંગ ઝીલ
| |
|
| |
|
| |
| <center>'''દાંપત્ય'''</center>
| |
|
| |
| ઘુઉ...ર ઘુઉ...ર ઘુર
| |
| ગળામાં ઘુંટાય સૂર
| |
|
| |
| ક્યારની રમે છે આહિં
| |
| ઝરુખે કપોત જોડ.
| |
| પૂરાય કે જાગે એના
| |
| ક્ષણે ક્ષણ કોડ ?
| |
|
| |
| અંગ જાણે અષાઢ બાદલ
| |
| ચાંચમૂળ શ્વેત
| |
| લીલી ડોક
| |
| લોચન ચરણ લાલ
| |
| અને ક્યાંક શ્યામ રેખ
| |
|
| |
| પાંખે પાંખ
| |
| મળે
| |
| મુખે મુખ
| |
| અહીં તો બે અહીં ને
| |
| ત્યાં જાય તો બે જાય
| |
| એમની તે સંગ
| |
| જાણે ઝૂલણે ઝૂલે છે
| |
| છ યે ઋતુમંત કાલ
| |
|
| |
| ઘુઉ...ર ઘુઉ...ર ઘુર
| |
| ગળામાં ઘુંટાય સૂર
| |
| તરસું છીપાય
| |
| તેમ
| |
| ઝાઝુ તલસંત ઉર
| |
|
| |
|
| |
| <center>'''પડદો'''</center>
| |
|
| |
| કુટીરના બંધ દ્વાર
| |
| વાતાયને જવનિકા
| |
| જન વન વ્યોમ સહુ
| |
| મેલી દીધ બ્હાર
| |
|
| |
| અવ તો અવર કોઈ
| |
| અહીં નહીં...
| |
| એકલ હું - મુગ્ધ મારે છંદ ભંગ
| |
| ફાવે તેમ છેડું બીનતાર
| |
|
| |
| સમીરલહરને ય કશું કુતૂહલ !
| |
| અહીંથી કે તહીંથી
| |
| એ ડોકાય તરલ
| |
| સંગમહીં રવિતેજ
| |
| ઝૂકી જાય સ્હેજ
| |
| ‘ખલ’!
| |
|
| |
| દ્રુમપુંજ થકી અટ્ટહાસ્ય-કોલાહલ
| |
| શૈશવસરલ
| |
| ચહુગમ ધ્વનિ એનો જાગે વારવાર
| |
| અનિવાર
| |
|
| |
| એકાન્ત ન શાન્ત
| |
| નહિ સહ્ય
| |
| ભૂર ભાર
| |
| મૂક બીન
| |
| આ રે વિંડબનારવ
| |
| અવ એના કંઠ કેરો
| |
| અનાવૃત પૂર્વ-પરિચય
| |
| (અનાહૃત સકલનો સ્નિગ્ધ અભિનય)
| |
|
| |
| સ્મૃતિ...
| |
| સ્ફુરે સ્મિત
| |
| જાગે પ્રીતિ...
| |
|
| |
| ઉઘડે હૃદય શતદલ
| |
| નહિ જવનિકા
| |
| નહિ કુટિર દુવારને ય કોઈ કળ
| |
|
| |
| પુનરપિ બ્હાર
| |
| ચારિઔર
| |
| સંગ મુજ વિશ્વ સમુદાર
| |
|
| |
|
| |
| <center>'''કાલ'''</center>
| |
|
| |
| આજ રે સ્વપ્નમહીં
| |
| દીઠ
| |
|
| |
| એક પંથ
| |
| એક અણજાણ અને
| |
| એક તે હું
| |
| એક દિશ ભણી
| |
| એક ચાલ
| |
|
| |
| સામેથી આવતો
| |
| કાલ
| |
|
| |
| કહે અણજાણ
| |
| ઓ રે
| |
| કાળુંઘોર મુખ
| |
| ભૂંડુંભખ વિકરાળ
| |
|
| |
| ને મેં જોયો
| |
| લાલ
| |
| બેઉ કરથકી
| |
| વેરતો જે
| |
| ગુલાલ ગુલાલ
| |
|
| |
|
| |
| <center>'''તડકો અને ખીસકોલી'''</center>
| |
|
| |
| ગ્રીષ્મના માધ્યાહ્નનો તડકો
| |
| ગલી રોકી રહ્યો ચોખૂણ
| |
| કો નહિ આવતું જાતું
| |
| અરે ટહુકાર માગણનો ય છેલ્લો
| |
| ક્યારનો-
| |
| :::ઢોળાયેલાં પાણી સમો-
| |
| આ રૂદ્રની ઉતપ્ત શાન્તિની માંહિ
| |
| ક્યાંય વિલુપ્ત....
| |
|
| |
| નીરવ લૂ વહે
| |
| કોઈ વિજેતાની કડક સત્તા સમી
| |
|
| |
| અભિભૂત સર્વ
| |
| નિવેશને પર્યંક
| |
| તનના તાપને-
| |
| વાતાયને ભીના કરી ઢાળેલ
| |
| :::ખસના ચકથકી
| |
| :::જે આવતી શીતલ સુગંધભરી
| |
| હવાની લ્હેર, એના વ્યજનથી-
| |
| શમવી રહે...
| |
| જાણે ઘવાયેલા અહંને
| |
| સ્મૃતિવિહોણી નિંદના એકાન્તમાં
| |
| અજ્ઞાત દીધો વાસ...
| |
| પણ
| |
|
| |
| સહસા ત્યહીં ખેલાસહજ પડકાર શો
| |
| જાણે હસન્મુખ નાની ખીસકોલી
| |
| (ધરી બે ચરણમાંહી મગફળીનું ફોતરું ફોલે)
| |
| રમે ઘર ટોલડે
| |
|
| |
| અનિરુદ્ધ એના શોરનાં શર
| |
| અડગ ને દ્રઢહોઠની આ રુદ્ર કાયાને
| |
| કશાં વીંધી રહે સો સો સ્થલે
| |
| વીંધાય મર્મ, અરે
| |
| અડીખમના ય ધ્રુજે ચર્ણ
| |
|
| |
| ઘરની છાંયડીએ પુન: પગલું
| |
| માર્ગમાં મૂક્યું...
| |
|
| |
| ઝરુખે બાળ કો ઝૂક્યું
| |
| ભરીને અંતરીક્ષ સમસ્ત
| |
| દ્રુમનું પંખી કો ટૌક્યું
| |
|
| |
|
| |
| <center>'''અસ્તોદય'''</center>
| |
|
| |
| સાંજ મારી
| |
| :::કોઈની અરુણા-ઉષા;
| |
| અને મૌન
| |
| :::કોઈનું છાંદસ-ગાન:
| |
| નિશીથની વેળ
| |
| :::એ જ કોઈને મધ્યાહ્ન.
| |
|
| |
|
| |
| <center>ફેરિયો અને ફક્કડ</center>
| |
|
| |
| <center>ફેરિયો</center>
| |
|
| |
| એજી મેરો અવલ હુઓજી કાચ
| |
| અખળડખળ નહિ રેખ, આપનું રૂપ જુઓજી સાચ !
| |
| ::::સાચ મેરો અવલ હુઓજી કાચ !
| |
|
| |
| <center>ફક્કડ</center>
| |
|
| |
| મેં હું ફક્કડલાલ માહરો અજબ રેશમી રાગ,
| |
| મખમલરી મોજડિયાં, ધોતી મલમલ, કસબી પાગ,
| |
| તાવ મૂછનો લાવ નિહારું, દામ માગણો માગ;
| |
| ::::માહરો અજબ રેશમી રાગ.
| |
|
| |
|
| |
| <center>ફેરિયો</center>
| |
|
| |
| બડે બડે ભડ ગયે ગુમાની શાહ સિકંદર સાર.
| |
| ગાંઠ ખુલી ગઠરી હૈ તેરી ? હૈ કિતનો કલદાર ?
| |
|
| |
| <center>ફક્કડ</center>
| |
|
| |
| નગદ બગદરી બાત છોડ મૈં જાત જોઉં આકાર,
| |
| દેખ્યો ચાખ્યો નહિ, ન ઈનકી કોઈ મંડી બાજાર :
| |
| ::::જાત મેં પ્રથમ જોઉં આકાર.
| |
|
| |
| <center>ફેરિયો</center>
| |
|
| |
| અતલસ ઢાંકણ દૂર કિયો જી, કીજીયે કુછ દરિયાફ;
| |
| નિરખત હરખ ભયોજી ઉનકો દામ હોઈગો માફ:
| |
| અરે ક જી ગભરા આફુડો ? ક્યું ધડકન ? ક્યું હાંફ?
| |
| ::::સાચ મેરો અવલ હુઓજી કાચ !
| |
|
| |
| <center>ફક્કડ</center>
| |
|
| |
| ગલત ઠામ કુછ દિયોરી, પંજર પૂર્યો ઇધર હૈ બંદર ?
| |
| આંખ ઉલાળે ચડી, અછાડ પછાડ પૂછનું લંગર !
| |
| ઠાલી નહીં ઠઠોરી, હમરો મિજાજ બારો પંદર !
| |
| ::::પંજર પૂર્યો ઇધર હૈ બંદર !
| |
|
| |
| <center>ફેરિયો</center>
| |
|
| |
| મેરો અવલ હુઓજી કાચ !
| |
| અખળડખળ નહિ રેખ લેશ કોઈ રૂપ જુઓજી સાચ !
| |
| પલપલ મુખડું બદલ બદલ નખરાળ કરેજી નાચ !
| |
| ::::સાચે મેરો અવલ હુઓજી કાચ !
| |
|
| |
| <center>ફક્કડ</center>
| |
|
| |
| ફિર મૈ દેખું : હાથ બાપ, મર ગયો, ફણીધર નાગ !
| |
| (દખ્ખણમેં ઉછળી મોજડિયાં, ઉત્તર ઉછળી પાગ !
| |
| સાવ શામળો ભર્યો અંગરો અજબ રેશમી રાગ !)
| |
|
| |
| <center>ફેરિયો</center>
| |
|
| |
| ચકળવકળ તેરી અખિયાં નિરલે અલક મલકરો ભરમ ;
| |
| અપની આગળ રહે આવતો કિયો આપણો કરમ !
| |
| મરમી જાણે મરમ-
| |
|
| |
| <center>ફક્કડ</center>
| |
|
| |
| ::::બંધ બસ બોલ ન આડુંચોડું,
| |
| તેરો યહ બદમાસ કાચ, કણ કણ ટુકરો કર ફોડું:
| |
| એક ઘાવ ને...
| |
|
| |
| <center>ફેરિયો</center>
| |
|
| |
| અરે કોણ આ ખડી પડ્યું ખંડિત થઈ ?
| |
| હેમખેમ હૈ કાચ, સાન સુધ તેરી બિખર બિખર ગઈ !
| |
| ઉઠ, જાગ, મેરે ફક્કડ !તેરો રોગ જાય રીં રીં રટ !
| |
| અલાબલા તેરી અલગ હોઈસી, ઊઠ જાગ રી ઝટઝટ.
| |
| રંગ રંગરો અંજન ઝરિયો, નિરમળ અવ હૈ નેણ;
| |
| એક બાર અબ દેખ ફરી, મેરો સુન લે આખિર વેણ .
| |
|
| |
| <center>ફક્કડ</center>
| |
|
| |
| નીલ ગગન હૈ
| |
|
| |
| <center>ફેરિયો</center>
| |
|
| |
| ઔર
| |
|
| |
| <center>ફક્કડ</center>
| |
|
| |
| શ્વેત બદરી ઉત્તરમેં જાતી.
| |
| દૂર ધુસર પર્વત, સરિતા કલ કલ જલમેં લહરાતી:
| |
| કાનન હૈ, તરુ કુંજ,... કુંજમેં ઘટાદાર હૈ પીપર
| |
| ડાલ ઉપર દો વિહંગ- એક જ ફલ ચુગનકો તત્પર !
| |
|
| |
| <center>ફેરિયો</center>
| |
| ઔર
| |
|
| |
| <center>ફેરિયો</center>
| |
|
| |
| ઔર નહિ કછુ...
| |
| કાચ હૈ ઝલમલ એક ન એબ;
| |
| સબકો રંગ રૂપ હૈ સુંદર, મુખ મેરો હૈ ગેબ !
| |
| ગાયબ તો મૈ ભયો...
| |
|
| |
| <center>ફેરિયો</center>
| |
|
| |
| એજી મેરો અવલ હુઓજી કાચ !
| |
| અખળડખળ નહિ રેખ આપનું રૂપ જુઓજી સાચ !
| |
| પલપલ મુખડું બદલ બદલ નખરાળ કરેજી નાચ !
| |
| સાચ મેરો અવલ હુઓજી કાચ !
| |
|
| |
|
| |
| <center>મારું ઘર</center>
| |
|
| |
| ખુલ્લાં આ ખેતરોની ઉગમણી ગમ જે દૂર દેખાય કુંજ
| |
| એમાં અશ્વત્થ-ટોચે ફરકત ધ્વજ ત્યાં બાજુમાં લાલ નેવે
| |
| છાએલું, સ્વર્ણ તેજે અનુપમ સુષમાનો ધરી સાન્ધ્ય રંગ,
| |
| જેની મેડીની બારી અહિં લગી નજરું ઢાળતી રે’ સનેહે
| |
|
| |
| તે મારું કાળ-જૂનું ભવન; નિખિલ આ કેન્દ્રથી વિસ્તરેલું:
| |
| એની સર્વત્ર, જ્યાં જ્યાં ગતિ મુજ ત્યહિં, રેલાય છાયા અદીઠ.
| |
| ક્ષેત્રે સંકલ્પ કેરાં અગણિત કંઈ જે બીજ વેરેલ તેનું
| |
| કૉળેલું સ્વપ્ન જાણે અનિમિષ દ્રગ માંડી નિહાળે વ્યતીત !
| |
|
| |
| ને આંહી સૂર્ય, ઝંઝા, જલ, જીવ,વનના ફાલનો જે અનંત
| |
| મેળો જામેલ તેના ઋતુ સમ રમતાં નિત્ય કોલાહલે ય
| |
| એનો ગુંજંત ઝીલું અરવ શ્રુતિ તણો અંતરે શાન્તિમંત્ર,
| |
| જેના આનંદછંદે મન મુજ અનુસંધાનમાં રે’ સદૈવ.
| |
|
| |
| હાવાં ગોધૂલિ-વેળા : દ્રુત દ્રુત રવ-દોણી ધરે દૂધ-સેર;
| |
| ચાલો એ ઘર, ઘેલા પવનની અડતી અંગને ઠંડી લ્હેર !
| |
|
| |
|
| |
| <center>ઓરડે અજવાળાં</center>
| |
|
| |
| પ્રભાતનો સૂર્ય પથે મળેલ તે
| |
| સૌ વૃક્ષ ને પર્ણ મહીં રમંત
| |
| હવા લઇ સંગ મહીં હસંત
| |
| આવે અમારા ઘરમાં હે, ઓરડે.
| |
|
| |
| કુટિર નાની અવકાશ-મોકળી
| |
| બની રહે, ઉડ્ડ્યને વિહંગ
| |
| કિલ્લોલતાં ત્યાં ઘર-વસ્તિ –વૃંદ
| |
| (છાયાથી બ્હોળું)સહુ શું રહે ભળી :
| |
| સોહંત શી ભૂમિની ચંદ્ર-ઓકળી !
| |
|
| |
| અહીં વલોણે ઊછળંત ગોરસ :
| |
| અમી થકી અંતર તૃપ્ત સર્વનાં :
| |
| અહીં રચ્યો શાશ્વત યજ્ઞ, પર્વનાં
| |
| ગવાય છે ગીત અહીં નિરંતર.
| |
|
| |
|
| |
| <center>શાન્ત કોલાહલ</center>
| |
|
| |
| રમી રહ્યાં કોમલ રશ્મિ સૂર્યનાં
| |
| :::આ ગુલ્મને આંગણ
| |
| પારિજાતની સુગંધમીઠી ઝરી જ્યાં પ્રસન્નતાં.
| |
| પણે ચણે ધૂલિથી ધાન્યના કણ
| |
| :::ટોળે મળી કાબર, ચાષ
| |
| :::કલ્બલ તે કેટલી ?
| |
| :::ચંચલ કૈં !
| |
| :::::અકારણ ઊડી જતાં ડાળ વિષે
| |
| અને ફરી તુરંત ભેળાં વળી એ જ ધૂળમાં !
| |
|
| |
| ને માર્ગથી ગૌચરની ભણી ધણ ધસંત
| |
| ::હંભારવમાં બધાય તે અવાજ ઝાંખા
| |
| ઘર, હાટ, ઘાટના...
| |
|
| |
| આ વ્યોમનો ઝાકળ-ધૌત નિર્મલ
| |
| :::ડ્હોળાય આખો અવકાશ
| |
| :::રૂપ શું પ્રકાશનું એથી વિશેષ ઉજ્જવલ !
| |
| સુષુપ્તિનો જે અનુબોધ
| |
| :::કર્મને કોલાહલે તે લહું શાન્તિ ગોચર !
| |
|
| |
|
| |
| <center>કલ્પવલ્લી</center>
| |
|
| |
| લચી રહ્યું ખેતર પૂર્ણ મોલથી
| |
| :::એ કલ્પવલ્લી મુજ
| |
| :::::ડાળડાખળી
| |
| એની જતી પંથ કરી અહીં થકી તે
| |
| :::સીમની પાછળ લોકલોકમાં.
| |
|
| |
| છું એની છાયમહીં આપ્તકામ હું.
| |
|
| |
| મારે કમી ના નહિ લેશ અન્નની,
| |
| ::::કમી નહીં વલ્કલ કે દુકૂલની,
| |
| :::::કે રિદ્ધિનાં ’લંકરણોની...
| |
|
| |
| પ્રાણની સ્પૃહાથી ઝાઝો ફલરાશિ આંગણે.
| |
| અહીં ભર્યું આગત કેરું ભાજન.
| |
|
| |
|
| |
| <center>ખેતરમાં</center>
| |
|
| |
| સ્ત્રી : તારે શિરે બીજની રેખ બંકિમ
| |
| સોહાય, નંદી પણ તારી બાજુમાં;
| |
| તારું કશું દર્શન આ શિવોત્તમ
| |
| પ્રસન્ન સાંજે રણકંત શાન્તિમાં !
| |
|
| |
| પુ. : કટી પરે ભાર ધરેલ ધાન્યનો :
| |
| તું ભૂમિ કેરી તનયા, તપસ્વિની;
| |
| ત્રિભંગથી સુંદર, ભાવ લાસ્યનો :
| |
| તું અન્નપૂર્ણાં સમ શક્તિ સર્વની.
| |
|
| |
|
| |
| <center>તળાવને તીર</center>
| |
|
| |
| મારે પદે વ્યોમ વિશાળ વિસ્તર્યું
| |
| :::ગભીર કો સ્વપ્નમયી પ્રશાન્તિમાં
| |
| ::::સોહંત એવા લખ તારલે ભર્યું.
| |
|
| |
| અંકાઈ જાણે લિપિ-
| |
| :::યંત્ર આકૃતિ રહસ્યની
| |
| વિસ્મયપૂર્ણ ધ્યાનથી વિલોકું
| |
| :::અશ્રાવ્ય સુણી રહું શ્રુતિ !
| |
|
| |
| અંધારની આડથી ઇન્દુએ ત્યહીં ડોકાઈને
| |
| :::તેજતરંગને કર
| |
| :::આ ચિત્ર મારું લૂછી નાંખ્યું તોરથી.
| |
|
| |
| અંકાશ આંખુ સહસા ઊડી ગયું
| |
| :::અનંત ઊંચે નિજ મૂલ સ્થાનમાં !
| |
| તળાવનું લાઘવ !
| |
| :::ક્ષુબ્ધ ચિત્તનું !
| |
| :::ત્યાં
| |
| :::હંસને નેપુરબોલ
| |
| કંજની સુગંધશીળી લહરે
| |
| મુલાયમ સ્પર્શી જતી પ્રેમવિલોલ કામિની !
| |
| ::ને કૌમુદીઉજ્જવલ કાનને ત્યહીં
| |
| આ વેણુને રંધ્ર હવા રમી રહી !
| |
|
| |
|
| |
| <center><big>'''ઢળતી રાતે'''</big></center>
| |
|
| |
| <center>'''૧. સંધ્યા'''</center>
| |
|
| |
| રવિકિરણની છેલ્લી રાતી લકીર ભળી જતી
| |
| ક્ષિતિજ પરનાં આછાં ભૂરાં અચંચલ અભ્રમાં;
| |
| ગગનઊજળી ઉર્વી : છાયા ન કો’ની નડે ક્યહીં,
| |
| તરલ જીવની તૃષ્ણા જાણે શમી રહી શાન્તિમાં.
| |
|
| |
| વિહગ દ્રુમને નીડે ઝૂકયું દિનાન્ત વિરામનો
| |
| ચરમ ટહુકો રેલે : એવી બજે વળી ઝાલર.
| |
| જનપદની શેરીના મારા નિકેતનનો ઝીણો
| |
| હૃદયરતિનો આંહી સીમે સુણું મધુરો સ્વર.
| |
|
| |
| નિબિડ હરિયાળીના ઊંચા હસન્મુખ મોલથી
| |
| નજર આવ હું માંડું મારે જવાની દિશા ભણી :
| |
| સરયુવતીને લ્હેકે આરોહતી ધૂણી ગોષ્ઠની
| |
| નભ મહીં વિના ઝંકારે જ્યાં ધરે પદ શર્વરી.
| |
|
| |
| ઘર તરફ જાતાં ધોરીને ઉમંગ ઉતાવળ :
| |
| હળવું મન જ્યાં કાંધે એની ધુરા નહિ, ના હળ,
| |
|
| |
|
| |
| <center>'''૨. પ્રથમ પ્રહરે'''</center>
| |
|
| |
| હળુ હળુ વિના ઝંકારે જ્યાં ધરે પદ શર્વરી
| |
| ઉડુગણ તણાં આભે સોહી રહે કંઈ ઝુમ્મર !
| |
| પરિમલથી રોળાતી એની સુકોમલ પામરી
| |
| અરવ ફરકે, અંધારામાં અનાવિલ સુંદર.
| |
|
| |
| જનપદ તણી વાળું-વેળા વીતી ગઈ ને હવે
| |
| લહર લહરે તંદ્રાળું કૈં અડે સહુને હવા :
| |
| સુખદુઃખની વાતે તો કોઈ પુરાણકથામૃતે,
| |
| ભજન તણી ધૂને વા કોઈ વળ્યાં રતિ-ઐક્યમાં.
| |
|
| |
| ઇહ સકલ કર્મોની લીલાની યે શયને ઇતિ :
| |
| શિથિલ તનને પંપાળે જ્યાં અતીન્દ્રિયનો કર
| |
| શ્રમહર; નવોન્મેષે રે ત્યાં થતી મનની યુતિ
| |
| સ્વપનમય કોઈ લોકે વા સુષુપ્તિમહીં વર.
| |
|
| |
| અહીં જ રયિ-પ્રાણે સૌહાર્દે લીધું પરિરંભણ,
| |
| શબ્દ મહીં ના આવે એવી અવસ્થિતિ નંદન.
| |
|
| |
|
| |
|
| |
| <center>'''ભતવારીનું ગીત'''</center>
| |
|
| |
| નાની રે પીલુડી ઝાઝા ઘેરની
| |
| ::એની કંદરાની હેઠ
| |
| ::એની છાંયડીની હેઠ
| |
| :::ધોમ રે ધખ્યાની વેળા ગાળીએ.
| |
|
| |
| દવ રે વરસે છે ખુલ્લા ખેતરે,
| |
| ::વગડો સૂનો રે સુમસાન,
| |
| ::પંછિગણનું ન ગાન,
| |
| ::(ત્યારે) મોરલીમાં વેણ બે વજાડીએ.
| |
|
| |
| મધ રે બપોરે માજમ ચાંદની,
| |
| ::વીંઝણો વાતુંનો ઢળાય,
| |
| નયને સોણલાં કળાય,
| |
| :::કાળજે ટાઢક મીઠી માણીએ.
| |
|
| |
|
| |
|
| |
| <center>'''શન્તિ'''</center>
| |
|
| |
| '''૧ પ્રસન્ન'''
| |
|
| |
| ધુસર નભની ધીરે ધીરે ઝરી ગઈ ગોરજ:
| |
| નિથર તર અંધારું સોહી રહે લખ દીવડે.
| |
| ઢળતી રજનીની છાયામાં બજી રહી ઝાલર
| |
| અણુઅણુ મહીં ઘેરું ગુંજી અનંત મહીં શમે.
| |
| અવ ન ટહુકો રેલે કોઈ વિહંગમ ચંચલ :
| |
| અવ નહીં પરાયું કો ઘાટે-નદી જલ નિર્મલ.
| |
|
| |
| ઘરમહીં સહુ નાનાં મોટા મળે; નિજ ક્ષેત્રનો
| |
| શ્રમ સકલ આંહીં ભૂલાતો પરસ્પર હુંફમાં.
| |
| શિશુની કલવાણી : ગૌરીને ગળે લય પ્રેમનો
| |
| પ્રગટી અધરે આવી આછો રમે કંઈ ક્ષોભમાં,
| |
| નયન મહીં લાધે તંદ્રાળું સુધામય અંજન;
| |
| હૃદય ગહને એનું રેલાય નિઃસ્વન સ્પંદન.
| |
|
| |
| મૃદુ લહરનો અંગે અંગે ફરે કુમળો કર :
| |
| પરિમલતણી પાંખે પામું પ્રદેશ અવાન્તર.
| |
|
| |
|
| |
| '''૨ ભૈરવ'''
| |
|
| |
| મધ્યરાત્રિનો અંધાર
| |
| -ગ્રાહે ગ્રહ્યું આ ચરાચર-
| |
| નિસ્તબ્ધ ઝાઝે ત્રમરોળ ઝિલ્લિના.
| |
| ક્યહીંકથી ઉદ્ગમ પામી આગિયા
| |
| અજંપની બે ક્ષણમાં વિલોપન પામે
| |
| છતાંયે પ્રગટે ફરી ફરી.
| |
| ચિત્કારતું ઘૂક
| |
| દબાયલે પદે ધીરે ધરે કો છલચાલ
| |
| પર્ણમાં કો ભીરુની કિંચિત દોડ
| |
| દર્પનો ફુત્કાર
| |
| ઘેરે જલ કો ડબૂકતું.
| |
| અંધારાની તોય નિગૂઢ સ્તબ્ધતા !
| |
|
| |
| નિદ્રા ઢળી પાંપણ
| |
| એની જાગ્રતિ જાણે નહીં બંધન દેશકાલનાં.
| |
| ઓળાતણા વેશમહીં અણગ્ય કૈ
| |
| ભમી રહે ભૂખથી આર્ત વાસના.
| |
| ભૂતાવળોની અહીં ભીડ
| |
| શ્વાન કો અજાણને દે પડકાર
| |
| સીમનાં શૃગાલનું ક્રંદન
| |
| ઠારવાળી હવા
| |
| નરી પોકળ તોય શૂન્યતા !
| |
| ભીડાય હાવાં મુખ ગ્રાહનું, અને
| |
| સંસૃષ્ટિ ડૂબે પ્રલયે સુષુપ્તિના.
| |
|
| |
|
| |
| '''૩ બ્રાહ્મ'''
| |
|
| |
| પ્રલય મહીં જે ડૂબેલી તે પુનર્ભવ પામતી
| |
| નિખિલ જગતની કાયા કૉળી રહે અવકાશમાં.
| |
| અણુઅણુની મૂર્છા –ત્યાં પ્રસ્પંદતી ચિતિની ગતિ,
| |
| ગહનનિશિ-અંધારામાંથી સરંત ઉઘાડમાં.
| |
| મકરમુખથી જાણે લાધ્યું સમંજસ મોચન,
| |
| મૃદુ લહરને સ્પર્શે હાવાં પ્રજાગ્રત લોચન.
| |
|
| |
| ઉદયપલની ખુલ્લે કંઠે છડી ભણી કુક્કુટે.
| |
| અરવ પ્રહરે અનો વ્યાપે દિગન્તમહીં ધ્વનિ.
| |
| ક્યહીંથી અવ રેલાતું ધીરું પ્રભાતનું ગાન જે
| |
| ઘરઘરની ઘંટીના ઘોરે જતું લયમાં ભળી.
| |
| સરવરતણી છોળે ભીનાં બને તટ પ્રાન્તર :
| |
| ચપલ પનિહારીનાં બાજે ત્યહીં પદનેપુર.
| |
|
| |
| કળશ પર સોહંતી આભા સવારની સ્વર્ણિમ :
| |
| કમલ ઊઘડે એનું સુગંધિત ગુંજન.
| |
|
| |
| <center>'''ધરુ'''</center>
| |
|
| |
|
| |
| છલોછલ
| |
| ભરેલ ક્યારા મહીં ભાતના
| |
| ધરુ ચોપી રહ્યાં બેઉ અમે લળી લળી.
| |
| શેઢે ત્યહીં
| |
| જાંબુની ડાળ-દોરડે
| |
| હિંડોલતી ટ્હૌકતી વન્યપંખીણી સમી
| |
| અમારી દુહિતા...
| |
| અસીમ આ એકાન્ત એના થકી છે ભર્યું ભર્યું.
| |
|
| |
| આવી-
| |
| ઘડી શ્રાવણ કેરું અંબર ભરી-
| |
| પળે વાદળ
| |
| (તેજછાંયના તરંગને લોલ વહેણ)
| |
| ખેતરે ઝીલાય એની જલતાપ ઝર્મર.
| |
|
| |
| આમૂલ આણ્યાં
| |
| અહીં નવ્ય ભૂમિમાં ચોપી રહ્યાં તે ધરું !
| |
| ના, ધરું નહીં....
| |
| રે ન્યાળું એમાં સુકુમાર કન્યકાતણું
| |
| સમુત્ફૂલ્લ ગભીર આનન
| |
| (વિદાયના મંગલ પર્વનું)
| |
| અને
| |
| એને હું ન્યાળું ત્યહીં શસ્ય ધારતી.
| |
|
| |
|
| |
| <center>'''વૈશાખી વંટોળ'''</center>
| |
|
| |
| લૂમઝૂમ લચી રહી મારી આમ્રકુંજ.
| |
| ::રખોપે હું રહું અહીં આખીયે મોસમ.
| |
| શેઢા કને ખડની કુટીર
| |
| :::અદૂરે પુરાણી એક વાવ.
| |
| દૂર દૂર ક્ષિતિજની લગી જનપદ નહીં, સકલ વિજન.
| |
| ::કેવલ પલ્લવપુંજ મહીં રમે કીર ને કોયલ
| |
| ::એનો રહી રહી અહીં તહીં લહું કોલાહલ.
| |
| ::::બાકી નિતાન્ત નીરવ.
| |
| વૈશાખી સૂર્યનાં ચંડશ્વેત કિરણોને ઝીલે નીલ વનરાઈ
| |
| :::ઓળકોળાંબડે હલમલ એની પડે કંઈ ભાત;
| |
| :::લીલાં ફળનેય લાગી લાલ શી ટશર !
| |
| ::::આગથી એ બને જાણે આર્દ્ર !
| |
| બળતા બપોરતણી લૂને અહીં ડાળ ડાળ કરતી વ્યજન
| |
| ::::તપ તપફલ થકી પરિતૃપ્ત મન.
| |
|
| |
| એકાએક ઝાંઝે ભર્યો વાયો વાવંટોળ
| |
| ::::આયો ભભૂતિયો ઘોર.
| |
| ::કુટીરનું ખંડ છિન્ન છિન્ન
| |
| ડમરી ડંમર થકી વીંઝી વ્યોમ મહીં એને વેરી દીધ ક્યાંય.
| |
| ::વાવનાં ઊંડાણમહીં વાજે શત શંખ
| |
| ::::મૃદંગ શી વાજે વનભોંય.
| |
| લપાઈને બેઠાં પગ બખોલને નીડ
| |
| :::પાંપણમાં બંધ કરી રહી નિજ પીડ.
| |
| ધરાને આધાર અડીખમ ઊભાં તરુ સહુ કાંપે થરથર
| |
| :::ડાળે ડાળ થકી ખરે ફળ.
| |
| જરી ઝંખવાણો નભ રૂદ્ર
| |
| :::વેરાગીની કને નહીં ઉગ્ર.
| |
| નહીં રે ખપ્પર એને નહીં કો આહાર
| |
| તોય રણભૂમિ પર લખ લખ મુંડનો પથાર !
| |
| કોઈની સ્પૃહા ન જાણે સકલથી પર
| |
| :::પલકમાં વળી બની રહે અગોચર.
| |
|
| |
| અવશેષે એ જ આમ્રવન ફલરિક્ત
| |
| :::રિક્ત આ જીવન.
| |
| ખેતરને શેઢે બેસી અવકાશ મહીં ફરી પરોવું નજર
| |
| :::નભ નહીં નીલ
| |
| :::અવ ધૂસર ઇશાન :
| |
|
| |
| પ્રાણને તડિત્ત ચમકાર
| |
| :::લહું ખડ ખડની કુટીર
| |
| ભૂમિ ભૂમિની ફસલ
| |
| કીરગાન.
| |
|
| |
|
| |
| <center><big>'''વનવાસીનાં ગીત'''</big></center>
| |
|
| |
| <br>
| |
| <center>'''૧ નમીએ અગન ફૂલ'''</center>
| |
|
| |
| નમીએ અગનફૂલને
| |
| :::હે ! નમીએ અગનફૂલ,
| |
| ઓથમાં જેની ઉછરે આપણ વનવાસીનું ફૂલ.
| |
|
| |
| સાંજ સવાર તે ઘરમાં ખીલે
| |
| :::પકવે સકલ અંન;
| |
| આંગણના રખવાળની રાતમાં
| |
| :::::આણ રમે જોજંન;
| |
| રાનપશુનાં નેણમાં એનાં તેજની વાગે શૂલ.
| |
| :::ઝાડવે છાનો વાસ, રે એની
| |
| :::::હૂંફ મળે ચોમેર,
| |
| :::કાળના પ્હોળા મુખમાં,
| |
| :::::અભય ફરીએ રે ઠેર ઠેર;
| |
| અરણીમાંથી એમ ઝરે, જેમ ગીત ઝરે ચંડૂલ.
| |
|
| |
|
| |
| <center>'''૨ પ્રભાત'''</center>
| |
|
| |
| પાછલી રાતના ઝાકળમાં ઝંખવાય રે અગનફૂલ,
| |
| ઉગમણે તેજ મ્હોરતું ને ટહુકાર કરે ચંડૂલ.
| |
|
| |
| :::પ્હોર બે પ્હોરની નિંદરા
| |
| ::::એથી હોય ન ઝાઝો રાગ,
| |
| :::બોરડી બાવળ વીણીએ
| |
| ::::સીસમ વીણીએ સૂકો સાગ;
| |
| માલનો બેહદ ફાલ, રે કેવલ મ્હેનતનું કંઈ મૂલ:
| |
| ઉગમણે તેજ મ્હોરતું ને ટહુકાર કરે ચંડૂલ.
| |
|
| |
| આળપંપાળ ન રાખીએ ઝાઝી
| |
| ::::ધરતીને આધાર,
| |
| મોકળે મને રાન વેરાનમાં
| |
| ::::માણીએ રે સંસાર,
| |
| નવલે વ્હાણે આંગણે નવલ કમલ કેરી ઝૂલ-
| |
| ઉગમણે તેજ મ્હોરતું ને ટહુકાર કરે ચંડૂલ.
| |
|
| |
|
| |
| <center>'''૩ બોલ'''</center>
| |
|
| |
| વાગે રે વરણાગિયું લીધું હાથમાં વાસણ ઠાલું.
| |
| :::બોલની હારે પાયલિયું રણકારે એને
| |
| ::::માનસરોવર માંહ્યલા ઓલા કમલનો કૉલ આલું.
| |
|
| |
| હળવી જો’યે ચાલ-
| |
| :::ન ભાંગે સાવ રે સૂકું પાન,
| |
| વાયરાનો બોલ સાંભળે એવા
| |
| ::::સરવા જો’યે કાન;
| |
| સાવજની યે સોડમાં સરી કરીએ અટકચાળું.
| |
|
| |
| :::ભમરીને મધ ફૂલનું ,
| |
| ::::હાથી હરણને ખડ ખેરું,
| |
| :::ભોરિંગને ભલું મેડક, ને
| |
| ::::ન્હોરવાળાંને છાગ વછેરું;
| |
| ભરેલ પેટનો ભય ન, ભૂખ્યો હોય તો ભૂંડો ભાલુ.
| |
|
| |
| :::તારલિયાનાં તેજ ને
| |
| ::::વ્હેતાં વાંચીએ ઝરણપાણી,
| |
| :::આછે ય તે અણસાર
| |
| ::::ઝાઝેરી વણબોલાયલ વાણી;
| |
| રાનમાંજારનાં નેણથી વીંધાય રેણનું કાજળ કાળું.
| |
|
| |
|
| |
| <center>'''૪ આવડ્યું એનો અરથ'''</center>
| |
|
| |
| કાંચળી જોઈને કાયર ભાગે ને મૌવર માંડે મરદ :
| |
| સાત પાતાળનાં ભોયરાં ભેદીને આવતી નાગણ
| |
| ::::::રાગનું એને ય દરદ...કાંચળી.
| |
|
| |
| વાંસમાં ઘેરાય વાયરો, ન્યાંથી
| |
| ::::ઊપને મધુર વેણ,
| |
| નેણ લુભામણ રૂપની રે તંઈ
| |
| ::::ડોલતી રમે ફેણ;
| |
| આપણી સામે ચાલ જેવી, હોય આપણી તેવી મરડ...કાંચળી.
| |
|
| |
| ઊજળો દા’ ડો હોય કાળો અંધાર
| |
| ચારેગમ મોતની ડણક,
| |
| આપણો યે ટંકાર બોલે ઈમ
| |
| રાખીએ તાણી તીરની પણછ;
| |
| દાવ ચૂક્યાનું કામ નહીં, અહીં આવડ્યું એનો અરથ...કાંચળી.
| |
|
| |
|
| |
| <center>'''૫ મહુડો'''</center>
| |
|
| |
| પેલો મહુડો મ્હોરેલ અલબેલો !
| |
| એની સુગંધતણું કામણ કૂંડું રે
| |
| :::કુણા કાળજાને લાગતો હેલો...જીરે
| |
|
| |
| ઊંચા ગગનમાંનું મોઘું મંદાર
| |
| :::આંહિ આવ્યું છે આપણી ભોમ :
| |
| ઘેરી ઘટાનીમાંહિ ખેલંતા પીજીએ
| |
| :::આપણે ઉમંગનો સોમ...જીરે
| |
|
| |
| આને એંધાણીએ તે જાણીએજી
| |
| :::કાળને અમરત ભરાય આલવાલ,
| |
| વાવર્યાની હૈયામાં રાખીએજી હોંશ
| |
| :::ઓણ ઝાઝેરો ઊછળે ફાલ...જીરે.
| |
|
| |
| આભની અપસરા યે જોઈ લે કે
| |
| :::આજ આંહિ મોરલી મૃદંગ કેમ વાજે !
| |
| કોઈનાં તે ઘેલાં નેપૂર અને કોઈનાં
| |
| :::રમતાં લોચનિયાં લાજે...જીરે.
| |
|
| |
|
| |
| <center>'''૬ તોરી વાત વેલાતી'''</center>
| |
|
| |
|
| |
| ::છોરી ! તોરી વાત વેલાતી :
| |
| આવડે ના તોય ઉકલે મરમ
| |
| ::::મનમાં એની મ્હેક ફેલાતી.
| |
|
| |
| :::આંહિની ઘેલી ટહુકે મેનાં
| |
| ::::કોઈ રે ડાળે દૂર :
| |
| :::અવર લોકની અપસરી તું
| |
| ::::સોડમાં સરે ભૂર !
| |
| લ્હેરીયાને લોળ હેરણાં લેતી
| |
| ::::નજરું પાછી નવ ઠેલાતી !
| |
|
| |
| સ્હેલમાં આવી મળતું એનો
| |
| ::::હોય ન ઝાઝો શોર !
| |
| આમ રે આવાં રૂપનો, એલિ !
| |
| ::::જોયલો ના કૈ તોર !
| |
| કાળજે લગન લાગતાં લાગી
| |
| ::::અળગી એને નવ મેલાતી.
| |
|
| |
| જાગતી ચોગમ સીમ ને તોયે
| |
| ::::એકલ આપણ દોઉ;
| |
| તીરની ઉપર તોય રે ઊંડાં
| |
| ::::જલમાં ડૂબ્યાં જોઉં :
| |
| તડકે તપ્યું રાન ભલેને
| |
| ::::આંહિ તો પૂનમ રાત રેલાતી.
| |
|
| |
|
| |
|
| |
| <center>'''૭ જૂઠી રીસ'''</center>
| |
|
| |
| :::જૂઠી તે રીસને રાગે
| |
| ::::નેપુર તારાં રુમઝુમ રુમઝુમ વાગે;
| |
| રૂપાળવી !
| |
| કામનાં હજાર કાંઈ બ્હાનાં કાઢીને
| |
| ::::આંહીં અમથી ન આવતી લાગે.
| |
|
| |
| અમથી નજર વાળી લેતી ભલે ને
| |
| ::::રહે છણકાની રીત નહિ છાની,
| |
| સાચા તે રૂપિયાની હોડ આ અમારી
| |
| ::::જંઈ ઓછો ન, સોળસોળ આની.
| |
| કાચી તે આમ હોય ઝાઝી કઠિન
| |
| ::::હોય ખાટી યે કંઇક તો સવાદે.
| |
|
| |
| મીઠાને હાથ અમે મારીએ ખટાઈ
| |
| ::::એને અમરત મીઠી તે કરી લઈએ,
| |
| અવળાની સંગ અમે અવળે વ્હેવાર
| |
| ::::એલિ ! રાજીનાં રેડ બની રહીએ;
| |
| આવડો ફૂંફાડો ન રાખીએ નકામ
| |
| ::::એને નાનો ગોવાળિયો ય નાથે.
| |
|
| |
| <center>'''૮. રે છેલ મોરા !'''</center>
| |
|
| |
| એલાં વ્હેતાં ઝરણને કોઈનો ન રંગ
| |
| :::એનાં આનંદે ઊછળે પાણી.
| |
| વાંકી તે વાટનાં ય કૂડાં એકાન્તને
| |
| :::પોતાને ગીત રહે માણી.
| |
|
| |
| રે છેલ મોરા !
| |
| :::આંખમાંહી અજવાળું આંજી લીજે ને
| |
| કીજે પાણીનાં જોમભરી કાયા;
| |
| :::હળવાં હવાથકી ય ખેલીયે, ન આપણે
| |
| ઝાઝેરી રાખીએ માયા.
| |
|
| |
| એલાં ઘેરાં અંધારતણાં ગંજથકી રાતડીએ
| |
| :::ચારકોર આવરી લીધી;
| |
| આવડો ય નાનો અંગાર ભલો,
| |
| :::તેજ એનાં સીમસીમ જાય છે વીંધી.
| |
|
| |
| રે છેલ મોરા !
| |
| આંખમાંહી અંજવાળું આંજી લીજે ને
| |
| :::કીજે પાણીનાં જોમભરી કાયા;
| |
| હળવાં હવાથકીય ખેલીયે, ન આપણે
| |
| :::ઝાઝેરી રાખીયે માયા.
| |
|
| |
| એલાં ઊંચાં ગગનમાંહી ઊડે ગરુડ
| |
| એની પાંખનું પીછું ય નવ હાલે;
| |
| જેની રે દાઢમાં ન ઝેરનો જમાવ
| |
| એ જ તારલાની સંગ રમે તાલે.
| |
|
| |
| રે છેલ મોરા !
| |
| આંખમાંહી અંજવાળું આંજ લીજે ને
| |
| કીજે પાણીનાં જોમભરી કાયા;
| |
| હળવાં હવાથકી ય ખેલીયે, ન આપણે
| |
| ઝાઝેરી રાખીયે માયા.
| |
|
| |
|
| |
| <center>'''૯ કેવડિયાનો કાંટો'''</center>
| |
|
| |
| કેવડિયાનો કાંટો અમને વનવગડામાં વાગ્યો રે :
| |
| મૂઈ રે એની મ્હેક, કલેજે દવ ઝાઝેરો લાગ્યો રે.
| |
|
| |
| ::::બાવળિયાની શૂળ હોય તો
| |
| :::ખણી કાઢીએ મૂળ,
| |
| ::::કેરથોરના કાંટા અમને
| |
| :::કાંકરિયાળી ધૂળ;
| |
| આ તો અણદીઠાનો અંગે ખટકો જાલિમ જાગ્યો રે,
| |
| કેવડિયાનો કાંટો અમને વનવગડામાં વાગ્યો રે .
| |
|
| |
| ::::તાવ હોય જો કડો ટાઢિયો
| |
| :::કવાથ ફૂલડી ભરીએ,
| |
| ::::વાંતરિયો વળગાડ હોય તો
| |
| :::ભુવો કરી મંતરીએ;
| |
|
| |
| રૂંવેરૂંવે પીડ જેની એ તો જડે નહિ કહીં ભાંગ્યો રે.
| |
| કેવડીયાનો કાંટો અમને વનવગડામાં વાગ્યો રે.
| |
|
| |
| <center>'''૧૦ કાળવી કીકી'''</center>
| |
|
| |
| કાજાળિયા અંધારથી યે કંઈ કાળવી તારી કીકી !
| |
| :::કોઈ જાદુઈ શગ બે જાણે
| |
| :::રાનવેરાને
| |
| રમતી
| |
| :::રે મનગમતી
| |
| ::::રૂડી રાત-
| |
|
| |
| :::-ની તે શી કીજિયે કૂડી વાત ?
| |
| ફાગણના સૂરજની સારી રોશની લાગે ફીકી !
| |
| :::::તારી કાળવી સોહે કીકી !
| |
|
| |
| પાંપણને પલકાર શી ખેલે !
| |
| નૂરનાં તે કંઈ વ્હેણને રેલે !
| |
|
| |
| ::::કેમ રે મારે પામવો એનો તાગ ?
| |
| :::::ઢુંકડી લાગે શીતલ
| |
| ::::આઘી હોય તો ઊની આગ !
| |
| :::::હાય રે સરળ
| |
| સળગ્યાં મારાં નેણલાં એને જોઈને ટીકી ટીકી
| |
|
| |
|
| |
| <center>'''૧૧ વનમાં વાયરે ઘેરી'''</center>
| |
|
| |
| વનમાં વાયરે ઘેરી’તી આજ મને વનમાં વાયરે ઘેરી;
| |
| કિયા જનમનો વેરી તે આજ મને વનમાં વાયરે ઘેરી.
| |
| ::એકલી પળી‘તી અલી ! સોણતળાવના
| |
| ::::પાણીની ભરવા હેલ,
| |
| ::આલીલી લ્હેરની જોડે સવારના
| |
| ::::તડકે માંડ્યો ખેલ;
| |
| ભોળાં લોચનિયે જોતી એ વાંકથી આવ્યો વંકાઈને લ્હેરી,
| |
| ઘેલી હું ભાનમાં ન્હોતી ને આજ મને વનમાં વાયરે ઘેરી.
| |
|
| |
| લાલ તો જાસૂદનું મારે અંબોડલે
| |
| :::મૂકેલ ફૂલ જાય ઝૂકી,
| |
| એને જરાક હાથ દેવા કરું તી’ ઓલ્યો
| |
| :::અંચલ ઉરાડતો ઢૂંકી;
| |
| કેમે શકાય નહિ ખાળી મિજાજનો એવો એ આકરો ઝેરી,
| |
| સાથ સંગાથ વણ ભાળી ને આજ મને વનમાં વાયરે ઘેરી.
| |
|
| |
| આડી ઉપાધિઓની યાદ રે ન આવતી ને
| |
| :::ભૂલ્યા જેવું ન જાઉં ભૂલી;
| |
| જાગામીઠીની મારી આંખને આવાસ એ તો
| |
| :::શમણાંને દોર રહ્યો ઝૂલી;
| |
| કિયા જનમનો વેરી તે આજ મને વનમાં વાયરે ઘેરી !
| |
| વનમાં વાયરે ઘેરી’તી આજ મને વનમાં વાયરે ઘેરી.
| |
|
| |
|
| |
| <center>'''૧૨ ભીંજવી જાય વરાંસી'''</center>
| |
|
| |
| પેલે તીરે તારું ગામ વ્હાલીડા હું આ તીરની વનવાસી,
| |
| વાંકડી રે એની ચાલથી બેઉને ભીંજવી જાય વરાંસી.
| |
|
| |
| :::વાયુની લ્હેર શું જલતરંગનો
| |
| ::::એક હિલોળ રે ઊગ્યો;
| |
| :::દોલતો દોલતો, વનરવે કંઈ
| |
| ::::બોલતો, બે તીર પૂગ્યો;
| |
|
| |
| આંહિને આરે ટહુકતી કોયલ, ઓ મેર બાજતી બાંસી,
| |
| વાંકડી રે એની ચાલથી બેઉને ભીંજવી જાય વરાંસી.
| |
|
| |
| :::ઉગમણાં પેલાં આભમાં
| |
| ::::લાલ ગુલાલની રંગત લાગી,
| |
| :::ઊઘડતાં દલમાં વનફૂલની
| |
| ::::મ્હેકતી કામના જાગી :
| |
|
| |
| કોઈ ઉમંગ અજંપ ભર્યો; જલ પીજીએ તોય પિયાસી;
| |
| વાંકડી રે એની ચાલથી બેઉને ભીંજવી જાય વરાંસી.
| |
|
| |
| :::વારીએ તો ય ન રહે મન વાર્યું
| |
| ::::ને તો ય ન વ્હેણ વીંધાતાં,
| |
| :::નેણ ભરી લીજીએ એકમેકથી
| |
| ::::આપણ આવતાં જાતાં,
| |
|
| |
| આપણને નીરખી અહિંનું વક્તીતી કરે કંઈ હાંસી,
| |
| વાંકડી રે એની ચાલથી બેઉને ભીંજવી જાય વરાંસી.
| |
|
| |
|
| |
| <center>'''૧૩ શરત'''</center>
| |
|
| |
| :::પાતળી કેડી કેરકંટાળી
| |
| ::::અંટેવાળે આવતાં એખણ એરું,
| |
| સાવજ કેરી ખાલની મને આલ મઝાની મોજડી
| |
| :::એને હોંશથી રે કંઈ પ્હેરું.
| |
| :::ગોફણના એક ઘાવથી ઉતાર
| |
| ::::નભનો તેજલ તારો,
| |
| :::ભાલની મારી બિંદીએ મેલી
| |
| અંજવાળું જનમારો;
| |
| ઝરણાંનાં ઝાંઝરને તાલે રમતાં રે’તાં
| |
| ::::ચડવો મારે એક અવિચલ મેરુ.
| |
| :::ઊગતા આ પરભાતનો રાતો-
| |
| ::::રંગ ને ઘૂમર ભૂરું,
| |
| :::એકબીજાને તાંતણે વણી આણ
| |
| ::::પ્હોળે પટ પૂરું :
| |
| આટલું મારું વેણ રૂડી જે રીતથી રાખે
| |
| ::::એ જ તે મારા આયખાનો ભડ ભેરુ :
| |
| આટલી મારી પત રાખે તે પર
| |
| ::::ઓવારી જાઉં રે જીવન, પારવનું વ્હાલ વેરું.
| |
|
| |
|
| |
| <center>'''૧૪. શિયાળુ સાંજ'''</center>
| |
|
| |
|
| |
| શિયાળુ સાંજની વેળ છે થોડી :
| |
| હાલ્યને વાલમ ! આંચને આધાર ખેલિયે આપણ,
| |
| ::::નિંદરું આવશે મોડી.
| |
|
| |
| ચીતરી મેલી ચાસર,
| |
| :::મ્હોરાં સોહ્ય છે રૂડે રંગ,
| |
| ધોળિયો પાસો ઢાળિયે
| |
| :::જો’ યે કોણ રે જીતે જંગ :
| |
| આબરૂ જેવી આણજે થાપણ, ગઠરીની મેં ય ગાંઠને છોડી,
| |
| હાલ્યને વાલમ ! ખેલિયે આપણ, નિંદરું આવશે મોડી.
| |
|
| |
| નેણથી તો નેણ રીઝતાં ;
| |
| :::ને કાન –વેણની એને ટેવ,
| |
| વાત કીજે એલા
| |
| :::કેમ રે ભેટ્યાં ભીલડી ને મા’દેવ :
| |
| કોણ ભોળું કોણ ભોળવાયું, જે કાળજાં રહ્યાં વ્હાલથી જોડી !
| |
| હાસ્યને વાલમ ! ખેલિયે આપણ, નિંદરું આવશે મોડી.
| |
| :::આપણી કને હોય
| |
| ::::તે બધું હોડમાં મૂકી દઈ,
| |
| હાર કે જીત વધાવીએ
| |
| :::આપણ એકબીજાનાં થઈ;
| |
| અરધી રાતનું ઘેન ઘેરાતાં ઓઢશું ભેળાં એક પિછોડી :
| |
| હાલ્યને વાલમ ! ખેલિયે આપણ, નિંદરું આવશે મોડી.
| |
|
| |
|
| |
| <center>'''૧૫. કુંજમાં ઘડી ગાળીએ'''</center>
| |
|
| |
| તમરાં બોલે તાનમાં, કાજળ રાતનું રેઢું રાન,
| |
| :::આવે ને અવસરિયે, વાલમ,
| |
| કુંજમાં ઘડી ગાળીએ તો યે કોઈ ન ભાળે વાન.
| |
|
| |
| ::ફોરતી ફોરમ રાતની રાણી,
| |
| ::ઝરણાંને જલ ઝૂલતી વાણી,
| |
| કોઈ હિલોળે દીધ રે આણી
| |
| ::રોમની ઝીણી લ્હેરિયું,
| |
| ::::::એનું ઓળખી લેવું ગાન.
| |
|
| |
| ::::::ઉરને જેવી લાગતી લગન,
| |
| ::::::આંખમાં એવી જાગતી અગન,
| |
| આંહિ ધરા આંહિ એક છે ગગન,
| |
| ::હાલ્ય, નિરાળા ભાવનું
| |
| ::::આપણ ભૂલીએ રે કૈં ભાન.
| |
|
| |
|
| |
| <center>'''૧૬ રેણ'''</center>
| |
|
| |
| વાગોળની અસવાર બનીને ઊતરી આવે
| |
| :::હંસની પાંખે આંહિંથી ઊડી જાય :
| |
| જાગતાં જુએ કાંઈ ન
| |
| :::ઓલાં ઉંઘનારા તે અવનવી કોઈ દુનિયા દેખે
| |
| :::::અમલ એવો પાય.
| |
|
| |
| ખટમાટીની ઝૂંપડીને થલ નવલખો મ્હેલ,
| |
| ગામને ગાંદર ધૂમતી સોનલ ઘુઘરીઆળી વ્હેલ;
| |
| ::::આંખની પલક લીજિયે રે તંઈ તેરસો જોજન જાય.
| |
|
| |
| ઇંદરલોકની અપસરા ને પાતાળની નાગછોરી,
| |
| નેણની સામે ફૂલ-મણિ-સીંગારમાં ખેલે હોરી;
| |
| ::::એકથી અવર લોકમાં ભમે આપણી તે આ કાય.
| |
|
| |
| પાંપણને અંધાર-પછેડે ઝળકે જુદાં નૂર,
| |
| ઝૂરીએ જેને કાજ તે આંહિ વળગે આપણ ઉર;
| |
| ::::પ્હોરને ઝૂલણ-ઢોલિયે તે ભવભવની લ્હેર્યું વાય.
| |
|
| |
|
| |
| <center>'''૧૭ એઈ વ્હાલીડા'''</center>
| |
|
| |
| ::::એઈ વ્હાલીડા ! સાંભળી લેજે સાદ,
| |
| ::::અંગ મારાંને વીંટળાયો છે નાગ,
| |
| ::::ઝેરની એનાં જીરવી જાય ન આગ,
| |
| ::::મોવરમાં ધર મંતરનો કોઈ રાગ,
| |
|
| |
| નહિ તો એલા જિન્દગી લગી
| |
| ::::મેલજે મોરી યાદ...
| |
| ::::::વ્હાલીડા સાંભળી લેજે સાદ...
| |
|
| |
| સાંભળી લીજે સાદ ઓ સાજન ! પડઘો પાડે વન :
| |
| એક વેળા આ આંખથી તુંને જોઈ લેવાનું મન.
| |
|
| |
| આકળી મારી આંખ ભમે રે
| |
| :::ચંતને ય ન્હૈ ચેન,
| |
| મારણ એવી નિંદનું મુને
| |
| :::આવતું ઘેરું ઘેન.
| |
| રંગની વળી રોળ, અંધારે આથમી રહ્યો દન;
| |
| એક વેળા આ આંખથી તુંને જોઈ લેવાનું મન.
| |
|
| |
| વેણ ઝીલીને વાયરો વહી
| |
| ::::જાય છે ચારે કોર,
| |
| પળની સરે પ્હોર, ન તોયે
| |
| ::::આવતો ઓરો મોર;
| |
| માંહ્યલી રે મસ આગથી બળ્યું જાય છે આ જોવન;
| |
| એક વેળા આ આંખથી તુંને જોઈ લેવાનું મન.
| |
|
| |
|
| |
| <center>'''૧૮ રૂપને મ્હોરે'''</center>
| |
|
| |
| નેણ લુભામણ રૂપને મ્હોરે રમતો રહે કાળ,
| |
| સાવ ઝીણી તોય જીવને બાંધે કરોળિયાની જાળ,
| |
| :::જવાની જોઈ ઘણી નખરાળ,
| |
| ::::એની તો એ જ ભલી રખવાળ.
| |
|
| |
| સુખડકેરી સોડમાં છાનો
| |
| :::ગુંજતો એનો બોલ,
| |
| માંહ્યલી સૂઝે અણધીઠની
| |
| :::ઓળખી લેવી ઓલ,
| |
| ::::ફાવે તો ચડવી એની ડાળ...
| |
|
| |
| પ્હાડના પાષાણ બંધની ભીતર
| |
| ::::પાથરેલી મલમલ,
| |
| હરિયાળીનો હાવ ને હેઠળ
| |
| ::::પાતાળ ઘેરાં જલ;
| |
| શેવાળે ભરવી તે શી ફાળ?....
| |
|
| |
| કેટલા ધરે વેશ ને
| |
| ::::કરે કેટલાં નવાં છલ !
| |
| ચાલ જો લેતાં આવડી તો ભાઈ
| |
| ::::ખેલિયે પલે પલ.
| |
| -તો સ્હેલી શેરની સા’વી યાળ...
| |
|
| |
|
| |
| <center>'''મલય પવન'''</center>
| |
|
| |
| મલયનો વનવનમાં ભમે વાયરો પેલો :
| |
| ::સઈ રે મોરી !
| |
| મારગે અંટેવાળ આવ્યો તે
| |
| ::::અંગને લગીર લાગિયો હેલો...
| |
|
| |
| અહીં કે તહીં અડક્યો એવી
| |
| :::અમથી રે અટકળ,
| |
| ક્યાંય રે એની રેખ નહિ ને
| |
| :::તોય ઝાઝી કળતર;
| |
|
| |
| સઈ રે તમે
| |
| :::ફાગણને રત રંગને રેલો,
| |
| ::::એકલડી મને અળગી મેલો...
| |
|
| |
| મન મારું આ હાર ન માને
| |
| :::જોઉં છું રે અવસર,
| |
| લાગમાં આવી જાય ત્યાં લેવું
| |
| :::અદકેરું વળતર;
| |
| આગનો એને ભય નહિ
| |
| :::ફૂલમ્હેકથી ઢળી જાય રે ઘેલો...
| |
|
| |
| <center>'''ફાગ'''</center>
| |
|
| |
| ફટાયા ફગવે રેલ્યો ફાગ
| |
| ઉમડ ઘુમડ ઉમટી
| |
| ::::મારે ઘર ગોરંભે રાગ...
| |
|
| |
| ડફની ઉપર દેય દેકારો કંઠને કામણ કાંઈ,
| |
| આગમાં રોળ્યો વાયરો એની લાલ ને પીળી ઝાંઈ,
| |
| જાય રે ઝૂલી કાય
| |
| :::: નેપુરે ઝણકી રહે જાગ...
| |
|
| |
| રતનું ઈજન આવિયું ત્યાં ના કાળજું માને બંધ,
| |
| પાંદડી કેરું પાંજરું મેલી મોકળી મ્હાલે ગંધ;
| |
| મનમાં એવી વન કેસુડે
| |
| ::::સળગી સબળ આગ....
| |
|
| |
| તાલની સામે તાલ, ને ઘેલા બોલની સામે બોલ,
| |
| સરખાં મળી ઝીલીએ રે કૈં કેસરિયો અંઘોળ;
| |
| પડખું ફરી જાય જો મોસમ,
| |
| ::::ફેર ન આવે લાગ....
| |
|
| |
| <center>'''ફાગણ'''</center>
| |
|
| |
| એ જી ફાગણ આવ્યો ફાંકડો કોઈ ફાગણ લ્યો,
| |
| એનો વાંકડિયો છે લાંક રે કોઈ ફાગણ લ્યો.
| |
|
| |
| એ જી આંબાની મ્હોરી મંજરી કોઈ ફાગણ લ્યો,
| |
| એવાં સરવર સોહે કંજ રે કોઈ ફાગણ લ્યો.
| |
|
| |
| એ જી દરિયા દિલનો વાયરો કોઈ ફાગણ લ્યો,
| |
| એ તો અલમલ અડકી જાય રે કોઈ ફાગણ લ્યો.
| |
|
| |
| એ જી જુગલ વાંસળી વાજતી કોઈ ફાગણ લ્યો,
| |
| એને નહીં મલાજો લાજ રે કોઈ ફાગણ લ્યો
| |
| .
| |
| એ જી દિન કપરો કંઈ તાપનો કોઈ ફાગણ લ્યો,
| |
| એની રાત ઢળે રળિયાત રે કોઈ ફાગણ લ્યો.
| |
|
| |
| એ જી ઊડે કસુંબો આંખમાં કોઈ ફાગણ લ્યો,
| |
| એને વન પોપટની પાંખ રે કોઈ ફાગણ લ્યો.
| |
|
| |
| એ જી ગગન ગુલાબી વાદળાં કોઈ ફાગણ લ્યો,
| |
| જોબનિયું કરતું સાદ રે કોઈ ફાગણ લ્યો.
| |
|
| |
| એ જી ફાગણ આવ્યો ફાંકડો કોઈ ફાગણ લ્યો,
| |
| એનો વાંકડિયો કંઈ લાંક રે કોઈ ફાગણ લ્યો.
| |
|
| |
|
| |
| <center>'''લગન'''</center>
| |
|
| |
| લાગી રે લગન
| |
| :::પિયા તેરી લાગી રે લગન.
| |
|
| |
| રેણ રે ઝુમેલી બરિખન માસની
| |
| :::રુમઝુમ રેલ્યો અંધકાર,
| |
| ભીને રે અંચલ ભમતી રાનમાં
| |
| :::ફૂલની ફોરમનો લઇ ભાર;
| |
| વીજને તેજે તે પેખું પંથને
| |
| ::::ઉરમાં એક રે અગન.
| |
|
| |
| તમરાં બોલે રે તરુવર પુંજમાં
| |
| :::જલપે ઝરણાં હજાર,
| |
| અડધી રાતે યે મનનો મોરલો
| |
| :::મારો ગાય રે મલાર;
| |
| આભ રે વીંટાયું અવની અંગને
| |
| :::એવાં મિલને મગન.
| |
|
| |
| <center>'''આછેરો અંતરાય'''</center>
| |
|
| |
| સોળ કળાએ ચાંદની રેલે પૂનમ કેરો ચંદ,
| |
| આથમણે બીજ મ્હોરતી એની ઓર છટા, ઓર છંદ.
| |
| કામણ એવાં રૂપ આછા અંતરાયથી સોહાય,
| |
| એ જી અંતરાયથી જોવાય.
| |
| પલને તે પલકારે આપણ મનડું મોહાય.
| |
|
| |
| બોલતું જે અહિં, ડોલતું ડોકાય સુદૂર તે બુલબુલ,
| |
| વાયરે વહે ગંધ ને ઘેરાં જલમાં કમળ ફૂલ.
| |
| કામણ એવાં રૂપ આછા અંતરાય થી સોહાય,
| |
| એ જી અંતરાયથી જોવાય
| |
| પલને તે પલકારે આપણ મનડું મોહાય.
| |
|
| |
| નજરે નજર મળતી એમાં નહિ ઠેકો, નહિ તાલ,
| |
| આછેરાં ઘુંઘટની આડે ઉછળે ઝાઝું વ્હાલ.
| |
| કામણ એવાં રૂપ આછા અંતરાયથી સોહાય,
| |
| પલને તે પલકારે આપણ મનડું મોહાય.
| |
|
| |
|
| |
| <center>'''આવ્યો પૂનમનો પોરો'''</center>
| |
|
| |
| એઈ વ્હાલીડાએ દૂરથી દીધો સાદ
| |
| કે વંનમાં વેળાની વાંસળી વાગી
| |
| કે મંનમાં મેળાની મોહિની લાગી
| |
| કે તંનમાં હેલાની તરસું જાગી
| |
| કે રંગમાં હાલો જી રમીએ ઘેલાં ઘેલાં...
| |
|
| |
| આસોની રાતનો રૂડો અંધાર
| |
| ::::ઓલી ચાંદનીએ ચીતર્યો ગોરો;
| |
| લાખેણો સોહ્ય એના શીળા ઉજાસમાં
| |
| ::::વ્હાલાંના મુખનો મો’રો...કે
| |
|
| |
| વાયરાને વાદ કાંઇ ઊડે ઉપરણો
| |
| ::::ને વાતી સુગંધ કાંઇ તાતી !
| |
| ઘેન રે ચડંત ઘેરું ઘેરું ને તોય
| |
| ::::આંખ જાગરણમાં હરખાતી...કે
| |
|
| |
| આભમાં ન વાદળું એકે, ને અંગ અંગ ભીનાં
| |
| ::::ન કંચવો કોરો;
| |
| આયખાના મહિનાનો આજ રે અનેરો મારે
| |
| ::::આવ્યો પૂનમનો પોરો...કે
| |
|
| |
|
| |
|
| |
| <center>'''અનાદર'''</center>
| |
|
| |
| :::જ્યારે આવેલ તું ઘર મારે;
| |
| ત્યારે હાય હું ઘેલી ભાન ભૂલી’તી અંગના અલંકારે....
| |
| :::નૂપુરનો રણકાર સુણું
| |
| ::::કટિ-મેખલાની કિંકિણી,
| |
|
| |
| તેજ વેરે કુંડલ ત્યાં
| |
| :::રેખા દંતની ઝીણી ઝીણી;
| |
| મ્હોરતાં મારાં રૂપની સાથે ખેલતી વારે વારે....
| |
|
| |
| :::વાજી રહી જવ ગોરજ વેળની ઝાલર :
| |
| હાય ત્યારે કળ્યું બારણે આવેલનો નહીં મેં કીધ આદર.
| |
|
| |
| આંગણમાં તવ આવતી જતી
| |
| :::નીરખી ચરણ પાંતી,
| |
| ઊતરતે અંધાર
| |
| :::હવાની રજથી જાય છવાતી;
| |
| અવ કિયે સંકેત રે મારે નીસરવું અભિસારે ?....
| |
|
| |
|
| |
| <center>'''કોણ તે આવ્યું'''</center>
| |
|
| |
| કો તે આવ્યું આ વળતી રાતના
| |
| ::::ઝાકળભીને રે અંધાર?
| |
| આછે ને ટકોરે અડકી બારણે
| |
| ::::કોણે કીધ રે ટૌકાર?
| |
| આંગણે આવીને જોઉં તો કોઈ ના !
| |
|
| |
| આંહિની અવનિ આ પોઢી ઊંઘમાં
| |
| ::::આવ્યું-ગ્યુંથી અજાણ,
| |
| કોઈને સંચાર ઘડી યે મૂક ના
| |
| ::::તમરાં એવાં એકતાન.
| |
| ::::ક્યાંય રે એંધાણી એની જોઈ ના !
| |
| બોલનો ગોરંભો હજી યે ગુંજતો
| |
| ::::ભળતો ઉર ને ધબકાર,
| |
| વણ તે માણેલાં સુખની સોડમાં
| |
| ::::વ્રે’ની વેદના અપાર,
| |
| ::::સોણલાં ઝરતી આ આંખ્યું લોઈ ના.
| |
| ઊંઘમાં હું, આવી ત્યારે અહીં કને,-
| |
| ::::જાગી જાઉં, ત્યાં છુપાય;
| |
| ભોળાંની સંગાથ ભૂંડી ખેલના.
| |
| ::::હૈયું તો ય રે ઊભરાય,
| |
| ::::ઢળતી પાંપણે રે’વું સોઈ ના.
| |
|
| |
|
| |
| <center>'''કણી'''</center>
| |
|
| |
| લોચનમાં ગઈ લાગતી કણી :
| |
| આમથી લગીર આમ વાળું તહીં
| |
| ::::કારમી એની વાગતી અણી.
| |
| પળનું યે પણ ચેન પડે નહીં
| |
| :::ઊમટી આવે નીર :
| |
| વ્હેણમાં યે નવ જાય વહી
| |
| :::અવ કેમ રે ધારું ધીર ?
| |
| અવળી નાની વાત, અલી ! પણ
| |
| ::::આજ મને અકળાવતી ઘણી.
| |
|
| |
| હું ય ભૂલી, કંઈ એમ સૂઝ્યું-
| |
| :::ને ઝૂલવી આંબાડાળ,
| |
| પાંદડે કોઈ લપાયેલ કીરની
| |
| :::રહી મને નહીં ભાળ,
| |
| પાંખને તે ફરુકાવ, મીઠે ટહુકાર,
| |
| ::::આવ્યું કંઈ આંખની ભણી.
| |
|
| |
| કમલદલનું મેલતી પોતું,
| |
| :::છાલકને જલ ધોઉં,
| |
| કોઈ સરે નહીં સાર, હારી હું
| |
| :::એકલી બેઠી રોઉં;
| |
| જીભને જાદુઈ ટેરવે અડી
| |
| :::કોણ મારી પીડા જાય રે હણી ?
| |
|
| |
|
| |
| <center>'''અબોલ હેત'''</center>
| |
|
| |
| જલની ઝીણી લ્હેરિયું માંહિ હેરિયે હાલે નાવ :
| |
| એકલ દોકલ આપણે કેવલ ઉરને ભીને ભાવ.
| |
| ::: આથમણે નભ ઓસર્યો
| |
| ::::આખિર કિરણનો કલશોર,
| |
| :::તારલે મઢી સુજની શ્યામલ
| |
| ::::ઓઢતી રે અંગોર;
| |
| અરવ લાગે છોળ, જાણે મન બોલતું ઓરે આવ :
| |
| એકલ દોકલ આપણે કેવલ ઉરને ભીને ભાવ.
| |
|
| |
| :::ક્યાંકથી રે કોઈ ઉછળી
| |
| ::::ઘેરાં ગહને ડૂબે મીન,
| |
| :::આવરતાં અંધારનું ધીમું
| |
| ::::રણકી રહે બીન;
| |
| લયમાં એવાં લીન, -હિલોળે ખેલવું ન ભૂલ્યો હાવ,
| |
| એકલ દોકલ આપણે કેવલ ઉરને ભીને ભાવ.
| |
| :::જેમ રે અજાણ ઊઘડે
| |
| ::::કમલ ફૂલનાં દલે દલ,
| |
| :::તેમ રે હોડી, હંસની ચાલે
| |
| ચાલતી અચંચલ;
| |
| ભવની મોંઘી પલ, રે અબોલ હેતનો લીધો લ્હાવ :
| |
| એકલ દોકલ આપણે કેવલ ઉરને ભીને ભાવ.
| |
|
| |
| <center>'''વિદાયતરી'''</center>
| |
|
| |
| :::સઈ મોરી વિદાયતરી
| |
| મિલનતીરથી વિરહને જલ જાય રે સરી
| |
| એને સ્મરણને પાથેય તે સભર દીજિયે ભરી.
| |
|
| |
| :::દૂરની ક્ષિતિજ પારને કોઈ
| |
| ::::દેશ જવું અણદીઠ;
| |
| :::નિત નવું જગ વિલસે ને તો ય
| |
| ::::કોઈ નહીં મનમીત;
| |
| એકલ આકુલ પ્રાણને આલંબન રહે ધરી...
| |
|
| |
| :::કરુણ કોમલ ગાન,
| |
| દિયો તવ અધર અમીપાન;
| |
| જલની લહર લહરને દોલ ઉછળે જેની તાન.
| |
|
| |
| નેણના સરલ ભાવથી
| |
| :::ચરમ પલ કીજે મુખરાળ,
| |
| (જેને) પાલમાં ભર્યા પવને
| |
| :::સતત ગુંજતો રહે કાળ;
| |
| અસહ રે સહુ વેદના દિયો સ્મિતમાં ઝરી...
| |
|
| |
| યાદ
| |
|
| |
| આભનાં વેરાન વનમાં ભમે એકલો અગન-મોર,
| |
| આવરી લેતી યાદનાં રે તંઈ ગજરે વાદળ ઘોર !
| |
| ::::કંઈ તો એની કાળવી છાયા,
| |
| ::::કંઈ રેલાતી રંગની માયા,
| |
| ::::નવલે રૂપે રમતી કાયા,
| |
| સાવ રે સૂની સીમને ભરી વાયુ છે રે કલશોર !
| |
| આવરી લેતી યાદનાં રે તંઈ ગરજે વાદળ ઘોર !
| |
|
| |
| એક વેળાનું આપણું મિલન : કાલની જૂની વાત;
| |
| આજ એની અંકાય રે આછી પગલીની કંઈ ભાત !
| |
| ::::આંખની આગળ આવતું રે દૂર,
| |
| ::::નજરે એનાં સાંભળું નેપુર,
| |
| ::::તાલમાં એના તરસે છે ઉર,
| |
| પળને મારગ પ્રગટી રહે પાછળનાં દિનરાત !
| |
| આજ એની અંકાય રે આછી પગલીની કંઈ ભાત !
| |
|
| |
| આગળ આગળ જાંઉં ને તોયે પાછળનું આ કેમ
| |
| આગળ મારી આવતું હોંશે કરતું નવલ પ્રેમ?
| |
| ::::એકલાની આ ઊડતી ધૂળે
| |
| ::::વ્હેણ વહ્યાં જાય ઘોડલા પૂરે ;
| |
| ::::ભૂર ભરાયું ઉર તે ઝૂરે !
| |
| કોઈ હેલારો લાગતો ખેંચી જાય રે આગળ એમ.
| |
| પછાળનું કંઈ આવતું, હોંશે કરતું નવલ પ્રેમ !
| |
|
| |
|
| |
| <center>'''નિર્વાસિતનું ગાન'''</center>
| |
|
| |
| કાલ ઘરની દીવાલે હતી જિંદગી મૃત્યુની ચાદરે શ્વાસ લેતી,
| |
| આજ અક્ષૌહિણી સૈન્ય સામે કુરુક્ષેત્રમાં એ જ પડકાર દેતી.
| |
| :::સોય ઉભી રહે એટલીયે ધરા નહિ
| |
| ::::ન ભંડારની એક કોડી
| |
| જીવથી થાય અળગી સગા બંધુને કાજ
| |
| ::::તે નીકળ્યાં સર્વ છોડી;
| |
| જે ન આપદ કને હાઉ એનો લહીને નિરંતર ભયે વ્યસ્ત રે’તી;
| |
| આજ અક્ષૌહિણી સૈન્ય સામે કુરુક્ષેત્રમાં એ જ પડકાર દેતી.
| |
|
| |
| જન્મની ભૂમિમાંહી પરાયાં અમે ને અજાણ્યાં ધસે લાખ ટોળાં,
| |
| હાથનો કોળિયો હાથમાં રે’ અને ઊઘડ્યાં મુખ રહી જાય પ્હોળાં.
| |
| :::આગ આઘાત કેરી ઝડીથી લિયે
| |
| ::::જાગતાં નેણ કંઈ માર્ગ ખોળી,
| |
| :::જે કલેજે હતું વહાલું રે એહની
| |
| ::::ઊડતી રાખમાં અંગ રોળી;
| |
| કોઈ ઉલ્કા ધરાકંપ નહિ તોય તે છિન્નવિચ્છિન્ન પરિવાર વ્હોણાં,
| |
| જન્મની ભૂમિમાંહી પરાયાં અમે ને અજાણ્યાં ધસે લાખ ટોળાં !
| |
|
| |
| દૂરની ક્ષિતિજ વીંધી અવિશ્રાંત ભ્રમણે લ્હ્યાં જગતનાં કોટિ ધામ :
| |
| સર્વને નેત્ર જાકાર જલતો, અમારે નહીં ક્યાંય ડેરા મુકામ :
| |
| :::રે નહીં ઘર, નહીં ગોત્ર, કોઈ
| |
| ::::અમારે ન સંસ્કૃતિ, નહીં લોકસંઘ;
| |
| :::કર્મ અવકર્મને કોઈ વિધિ બાધ નહિ
| |
| ::::રે ન સંસાર સંબંધ રંગ;
| |
| નિધન ચોમેરથી નિબિડ ઘેરો લગાવી રહ્યું; નેત્ર નિદ્રા હરામ :
| |
| પ્રાણને અશ્વ સંગ્રામમાં જિંદગી હોઠ ભીંસી રમે આઠ યામ.
| |
|
| |
|
| |
| <center>'''વેદના'''</center>
| |
| ઉરની વિખંડખ વેદના
| |
| ::::સહવી કેવળ બંધ હોઠથી :
| |
| જીવને બલ દેતી જે હવા
| |
| ::::નહીં વિશ્વાસથી એની હો ક્ષતિ.
| |
|
| |
| નયને મુજ શ્વેત અગ્નિની
| |
| ::::શત જ્વાલા જલતી અહનિઁશ :
| |
| ખલભીષણ કાલ રાત્રિની
| |
| ::::મહીં, તેજે નિજ શુક્ર સદ્રશ.
| |
|
| |
| પરિવર્તનશીલ સર્વ કૈં
| |
| ::::નહિ છે શાશ્વત કોઈ શાસન :
| |
| નહિ મૃત્યુ કહીં ય જાણી લૈ
| |
| ::::નવ સંક્રાન્તિનું હેરુ વાહન.
| |
|
| |
|
| |
| <center>'''જાગ, જાગ'''</center>
| |
|
| |
| ::::ઘોર તવ નિદ્રા દારુણ ઘોર...
| |
| જાગ, જાગ રે માલિક, ભવને કોણ ભરાયું ચોર?
| |
|
| |
| ઉત્તરની તવ બારી ઉઘાડી સાવ પડી નોધાર,
| |
| અંધકારમાં
| |
| ચાંપી ચાંપીને ચરણ ધરે કોઈ, હવા મહીં સંચાર,
| |
| એમને અંગ ન હિમનો ઠાર;
| |
| સોળ સૂજની હેઠળ તારો દેહ ટૂંટિયો,
| |
| ::::::ભૂર ભમર પર ભાર,
| |
| ઘોર તવ નિદ્રા દારુણ ઘોર!
| |
| જાગ, જાગ અય કુંભકર્ણ, જો કોણ ભરાયું ચોર ?
| |
|
| |
| સમીરને સુસવાટ થલેથલ વહંત અંબરવાણી :
| |
| “જાગુરક જે અહોરાત્ર, જે સજ્જ,
| |
| ::::એહની કને ન ઢૂંકે હુણ કોઈ, રે હાનિ”
| |
| આ શબ્દ પડે તવ શ્રવણમાંહિ ?
| |
| કે સ્વપ્ન તણા કોલાહલમાં એ ક્યાંય જતા અટવાઈ?
| |
| ::::કરણ મહીં અતિભોગ તણી નહિ ક્લાન્તિ ?
| |
| છલનામય અંધાર થકી ઉદ્દ્ભુત વા ભયની ભ્રાન્તિ ?
| |
| જો કોણ ધરીને દર્પ
| |
| તાહરી ભુવનમનોહર સદનસુંદરી તણા કપોલે
| |
| કરે કામના સ્પર્શ?
| |
| રે જાગ બંધવા !
| |
| પ્રાણ તણી તાકાતભર્યો હુંકાર હશે ત્યાં
| |
| ::::કો ન કરે નાદાની,
| |
| જાગરુક જે અહોરાત્ર, જે સજ્જ,
| |
| :::એહની કને ન ઢૂંકે હુણ કોઈ, રે હાનિ.
| |
|
| |
| જો તુહિન ઉપર પ્રગટાવી એણે અગન તણી હુંફ,દીપ્તિ;
| |
| તસ્કરનું મન લોભી, લૂંટની લેશ ન એને તૃપ્તિ.
| |
| તવ પૌરુષને પ્રતિકાર વીજથી વીંધ રાત આ કાળી;
| |
| એક પ્રહાર થકી ખલ, કામુક, કુટિલ સર્વ દે ઢાળી;
| |
| ::::જાગ ! પાલવે હવે ન પલની ખોટી,
| |
| સાગરનાં જલ ડ્હોળનાર ઝંઝાને બલ
| |
| ::::તું ખૂંદ હિમાચલ-ચોટી.
| |
| જાગરુક હો સજ્જ ! તાહરું અડગ રહે સિંહાસન,
| |
| તારી ભૂમિમાં આણ તારી, તવ અમલ, સનાતન શાસન.
| |
|
| |
| <center>'''ફરી જુદ્ધ'''</center>
| |
|
| |
| :::::ગુલામીની શૃંખલાને ભાંગી છે મેં
| |
| ભાંગ્યાં છે મેં હાડ મારાં
| |
| :::::શોણિતને વહેણે વહી
| |
| કેટલી યે વાર ઢળ્યો મોતને કિનાર
| |
| ઝાવાં લેઈ તોય ઊઠી ઊઠી હરેક તે વેળ
| |
| ::::નવીન શહૂર થકી વીંઝી દીધ ઘાવ :
| |
| ::::::ગુલામીની શૃંખલાને ભાંગી છે મેં
| |
| ::::::::ભાંગી નાખી સાવ.
| |
|
| |
| અવકાશ મહીં ધરી ઉન્નત આ શિર કીધ : ‘હાશ.’
| |
| લીધ દીર્ઘ શ્વાસ....
| |
| જકડાઈ ગએલ તે અંગે લહી અખિલ વિશ્વની મોકળાશ.
| |
| આંનદનો નાભિ-જયઘોષ
| |
| :::::દિગન્ત ગહને ધ્વનિ રહ્યો વાર વાર
| |
| લયમાન આવર્તને
| |
| ::::::ઊંડે ઊંડે હૃદયને લાધ્યો પરિતોષ...
| |
| ::::::::અનંતનાં ઊઘડયાં દુવાર,
| |
|
| |
| પૂર્ણશાન્ત એકાન્તની છાયાકુંજ મહીં
| |
| ::::::સરી સહુથી ય દૂર દૂર
| |
| :::પર્ણની પથારી પર કીધ મેં શયન
| |
| :::::બંધ નયન
| |
| ::તંદ્રાશિથિલ ત્યહીં તંગ મુજ મન
| |
| પલનું ઉપલગાન રેલી વહી જાય કને કાલનિર્ઝરિણી.
| |
| ::સમયથી સહજ અભાન
| |
|
| |
| નિદ્રા તણા સુમધુર ઘેનમહીં કંઈ સળવળ તણી
| |
| ::::::થઈ રહી જાણ :
| |
| અણગમા તણી એક રેખાની હેલાએ માત્ર પડખું ફરંત.
| |
| ::::ક્યહીંક ભોંકાય ઝીણી શૂળ, ક્યહીં ષટ્પદ ગતિ,
| |
| મર્મસ્પર્શ...
| |
| સહસા જાગીને વિસ્ફારિત દ્રગે નીરખું ચોમેર :
| |
| ::નથી કુંજ
| |
| :::શત શત ખંડ મહીં અંગ મારાં સહુય વિશ્લથ !
| |
| (એક જ સંકલ્પ કેરી સિદ્ધિ કાજે એક હતો લોકસમુદાય
| |
| સિદ્ધિને પ્રાંગણે એ જ સુંદ-ઉપસુંદ જેમ
| |
| સામસામી પેંતરામાં માંડી રહે પાય.)
| |
| શત શત ખંડ મહીં અખિલાઈ મારી છિન્ન છિન્ન !
| |
| અંગ મહીં કલિનો પ્રવેશ ?
| |
| મલિન હવાનું કંઈ લહાય તુફાન...
| |
| :::::કાયહીન કોઈ મહારિપુ બલવાન ખલવેશ !
| |
|
| |
| :::અબલ આવિલ પર એનું આક્રમણ
| |
| અબલની ઓથે, આવ્યું તે સકલ ભરખંત....
| |
| ::::::સકલ અશેષ.
| |
| ભીતર એ પુષ્ટ : રહે ખોળિયું તો કેવલ કંકાલ.
| |
| ઓળખી મેં લીધ એની ચાલ
| |
| ::::પામરને જેહ કરી રહે છે પ્રમત્ત
| |
| ::::અનુરાગ બને જ્યહીં આગ
| |
| :::::નહીં જ્યાં ધરવ
| |
| લાવણ્ય ન, ઘુરકંત જ્યહીં પશુ વન્ય.
| |
|
| |
| ::ફરી જુદ્ધ કાજ આવ્યો ઝીલું પડકાર
| |
| પથતરુડાળ પર બેઠેલ પ્લવંગ તણો ચાળો નહીં
| |
| અહીં છે પિશાચ.
| |
|
| |
| પુરાણું ન ચાલે અહીં શસ્ત્ર
| |
| :::ફંગોળ્યું ન વીંધે કોઈ અસ્ત્ર...
| |
| ::::જુદી અહીં ચાલ, જુદો વ્યૂહ.
| |
| -અડક્યા વિનાનું રહે અંગ આ અખંડ
| |
| ::::થાય માંહ્યલા વેતાળ કેરું મોત.
| |
| અખૂટ શક્તિનો એનો ક્યહીં સ્ત્રોત, જાણું
| |
| ::::જાણું ક્યહીં નબળાઈ છે નિગૂઢ.
| |
|
| |
| અવ દેઈ દીધ આહવાન.
| |
| ::::ઘોર ગરજંત પશુ સંમુખ ધૂણે છે એની
| |
| :::::ખુન્નસની ભરી લાલ આંખ.
| |
| જીવ પર આવી જઈ કેવલ અંધારમય કાળમુખ
| |
| ::::ધસી રહે વીંઝી એની દિશાઓની પાંખ....
| |
|
| |
| ::::::આ...હા...આય આય.
| |
| તેજની આ તાતી તેગ કેરો ઘાવ
| |
| :::::જોઉં કેમ ઝીલે તવ કાય.
| |
| આઘાતે આઘાતે ચૂર ચૂર
| |
| :::તારી તમોછાયા રહે નહીં ક્યાંય...
| |
| ::::::આ...હા... આય આય.
| |
|
| |
|
| |
| <center>'''ભૂલીએ જુદાઈ ભાઈ'''</center>
| |
|
| |
| આજ ગિરિસમંદર પાળની આપણે ભૂલીએ જુદાઈ, ભાઈ !
| |
| એક હવાને જ વાણે રહે તવ આપણો તંત વણાઈ.
| |
|
| |
| ઊઘડતું પેલું ફૂલ સુગંધને વેરતું મોકળે મન,
| |
| આભનાં કિરણ અંતરમાં રમે વીંધી દલેદલ વન;
| |
| લેશ નહિ એને લેવું, ઉરે તો ય રે’તું ગગંન સમાઈ :
| |
| ::::::ભૂલીએ જુદાઈ, ભાઈ !
| |
|
| |
| સાંકડે મારગ વહેતી સરિત ને બંધ છૂટે ત્યહીં સિંધુ,
| |
| અંતરિયાળ છવાય તે વાદળ નીરનાં કેવળ બિંદુ;
| |
| પુકુર હોય તે પોઢે નિરંતર શેવાળનો પટ સ્હાઈ :
| |
| ::::::ભૂલીએ જુદાઈ, ભાઈ !
| |
|
| |
| દીઠ અદીઠ જે આપણું રૂપ તે આપણથી અણજાણ્યું,
| |
| આ જગ આપણું બિંબ, ખૂલી જેની આંખ તેણે પરમાણ્યું;
| |
| એક આકાશ, પ્રકાશ, વાયુ, જલ, ભૂમિની એક સગાઈ,
| |
| ::::::ભૂલીએ જુદાઈ, ભાઈ !
| |
|
| |
|
| |
| <center>'''હે અભિનવ-પથ-યાત્રિક'''</center>
| |
|
| |
| દુર્ગમ ગિરિવર શિખર જહીં નહિ ચરણ-ચિહ્ન નહિ કેડી,
| |
| હે અભિનવ પથ યાત્રિક એ દિક પ્રથમ અડે તવ એડી.
| |
|
| |
| શાલ-તરુ-મર્મર, ઘન ગર્જન શમવતી કેવલ શાન્તિ
| |
| અરુણ કિરણની વિસલત સુંદર સ્મિતઉજ્જવળ દ્યુતિકાન્તિ.
| |
|
| |
| અતુલ શક્તિમત યૌવન, નિર્ભય ડગ, અનિરુદ્ધ ઉમંગે,
| |
| હે અભિનવપથ યાત્રિક ચલ ચલ મુક્તકંઠ નિજ સંગે.
| |
|
| |
| રમતી સરલ તવ ચાલ સહે નહિ ભાર, પરિગ્રહ ઝોળી;
| |
| અંગથકી ઉર મર્મ સ્પર્શતાં બંધન દે સહુ ખોલી.
| |
|
| |
| ખુલ્લે મન, કર મહિં એકલ ધરી દ્રઢ સંકલ્પની યષ્ટિ,
| |
| હે અભિનવ પથ યાત્રિક ચલ ચલ દૂર ન ઝંખન-સૃષ્ટિ.
| |
|
| |
|
| |
| <center>'''પુણ્ય-ભારતભૂમિ'''</center>
| |
|
| |
| જયતુ જય જય પુણ્ય ભારત-ભૂમિ, સાગર, અંબર,
| |
| જયતુ જય જય ઋતુ-અધીશ્વર, જય વિધાતૃ, શિવંકર.
| |
| :::::જય ઉદયગિરિ પર ભર્ગ સુંદર
| |
| :::ઉદિતસ્વર્ણિમ સૂર્ય હે,
| |
| :::::જય શાન્ત કૌમુદી ધવલ-યામિની
| |
| :::વિધુ સુધારસ પૂર્ણ હૈ;
| |
| જયતુ જય જય દિવ્યગણ, મુનિવર, દ્યુતિર્ધર, કિન્નર,
| |
| જયતુ જય જય પુણ્ય ભારત-ભૂમિ, સાગર, અંબર.
| |
|
| |
| :::::જહીં સત્ય, નિર્મલ, ચિત, ધર્મ
| |
| :::નિ:શંક, નિરલસ કર્મ હે,
| |
| :::::જહીં હૃદય મનનો મેળ, સંગ
| |
| :::નિઃસંગ, પ્રેમલ મર્મ હે;
| |
| જયતુ જય જય સભર જીવન સ્થિતિ ગતિમય મંથર,
| |
| જયતુ જય જય પુણ્ય ભારત-ભૂમિ, સાગર, અંબર.
| |
|
| |
| :::::જય નિમ્ન ઉન્નત, ક્ષુદ્ર ઊર્જિત,
| |
| :::એક સંહતિ, સર્વ હે,
| |
| :::::જય નિખિલ વ્યાપ્ત પ્રસન્નતામય
| |
| :::નિત્યનૂતન પર્વ હે:
| |
| જયતુ જય જય ગત અનાગત, ક્ષણ વિવર્ત નિરંતર,
| |
| જયતુ જય જય પુણ્ય ભારત-ભૂમિ, સાગર, અંબર.
| |
| </poem>
| |
|
| |
|
| <center>સંદર્ભ</center> | | <center>સંદર્ભ</center> |