કાવ્ય-આચમન શ્રેણી – રામનારાયણ વિશ્વનાથ પાઠક ‘શેષ’/૧૬. એક કારમી કહાણી

૧૬. એક કારમી કહાણી

વને એક ઘેર ગંભીરો આંબલો ને આંબાની ડાળી,
⁠રમે પંખી બાળ ને બાળી.
રહે ત્યાં મીઠડું નિત્ય કલ્લોલતાં નમણાં એકલ મેના,
⁠નાજુક જેેને પાય છે હિના!
આવ્યા ત્યાં કોક વનેથી ઊડતા પોપટજી રઢિયાળા,
⁠લીલે વાન કાંઠલે કાળા! ૬
ઊઠી એક દિન સીમાડેથી જળતી ધૂણીના ધૂમની સેરો,
⁠વાઈ તેની વનમાં લ્હેરો!
ડોલ્યો આંબો ને ડોલી ડાળ પશુ ને પંખીઓ ડોલ્યાં!
⁠વેલે વેલે ફૂલડાં ફૂલ્યાં!
નાથી રહ્યા મોર ને મેના ડાળ છૂપી ઝીણું ટહુકી,
⁠સુણી રહ્યો પોપટ ઝૂકી! ૧૦
ઝીણું ઝીણું ટહુકો મેનાબાઈ તમારો કંઠ છે મીઠો,
⁠સુણ્યો કે ક્યાંઈ ન દીઠો!
ક્યારે આવ્યા કેમ પોપટજી બોલ તમારો શો રૂપાળો!
⁠આવ્યો હું તો કરવા માળો.
ચાલો પોપટજી ચરીએ સાથ ને માળો કરીએ સાથે,
⁠ગાતાં ગાતાં રૂડી ભાતે!
ના મેનાબાઈ તમે ગાઓ અમે સળીઓ ભરીશું,
⁠સુણી ગીત થાક હરીશું! ૨૦
જોયેં પોપટજી હાવાં બેસણાં કેવાં કીધલાં વારુ,
⁠આપણ બે બેસવા સારુ,
ભૂલો છો એ શું બોલ્યાં બાઈ, મારી મેના પનોતી,
⁠ઓલ્યે વન વાટડી જોતી.
ભૂંડા ફટફટ તું પોપટ આટલી વારે આ શું બોલ્યો?
⁠ વચનથી આમ શું ડૂલ્યો?
સીમાડે દૂર ઓલ્યા જોગીની કારમી ધૂણી જાગે!
⁠સાચું બોલ એની સાખે!
તમે આગળ હું પાછળ બાઈ! તમે ક્‌હો તેની સાખે,
⁠બોલું કોઈ આળ ન ભાખે. ૩૦
આગળ મેના ને પાછળ પોપટ ધૂણીની પાસ જ્યાં પહોંચ્યાં,
⁠ધુમાડાના ગોટે ગોટા!
જાણે ધરતીનું ફાડી પેટ અંધારના રાફડા હાલ્યા!
⁠મેનાને ઊડતાં ઝાલ્યાં!
ન કોઈએ ચીસ, ન કોઈએ શબ્દ, ન કોઈએ હાય એ સૂણી!
⁠જરા થઈ તડતડ ધૂણી!
બેભાન ભોંયેથી જાગી પોપટજી જરી આંખ ઉઘાડે,
⁠બળતા બે પાય જ ભાળે.
અલ્યા જોગી તું બેઠો આંહી દેખે કે કૈં દેખે ના!
⁠બળી ગઈ મીઠડી મેના! ૪૦
હતો હું સાથ હવે પ્રાશ્ચિત કે શિક્ષા શી લહું હું?
⁠કેવી રીતે જીવ ધરું હું?
ભોળા પોપટ, તું ને હું ને મેનામાં કોણ દેખે છે?
⁠સાચી એક ધૂણી ધખે છે!
અહીં કોઈ કોઈ જીવનની જોડ જોડી જગમાં પળે છે!
⁠એકલડું કોઈ બળે છે!
લીએ જ્યાં પ્રેમીઓ નિજને હાથ અધીકડી દુઃખની દીક્ષા,
⁠કરે કોણ કોણને શિક્ષા?
જાઓ માળે તમારે તમ પોપટજી ઓ રઢિયાળા,
⁠હતા તમ પંથ જ ન્યારા! ૫૦
ઊડ્યા ત્યાંથી પોપટજી લીલે વાન ને કાંઠલે કાળા,
⁠છાની ધરી હૈયે જ્વાળા,
વને એક ઘેર ગંભીરો આંબલો ડાળીએ એ આંબાની
⁠બની આવી કારમી ક્‌હાણી! ૫૪

(શેષનાં કાવ્યો, પૃ. ૪૭-૪૯)