12,353
edits
ગુજરાતી ટૂંકીવાર્તાસંપદા/ઈશ્વર પેટલીકર/મધુરાં સપનાં: Difference between revisions
Jump to navigation
Jump to search
ગુજરાતી ટૂંકીવાર્તાસંપદા/ઈશ્વર પેટલીકર/મધુરાં સપનાં (view source)
Revision as of 16:01, 30 August 2023
, 16:01, 30 August 2023પ્રૂફ
MeghaBhavsar (talk | contribs) No edit summary |
(પ્રૂફ) |
||
| (5 intermediate revisions by 3 users not shown) | |||
| Line 1: | Line 1: | ||
{{SetTitle}} | |||
{{Heading|મધુરાં સપનાં | ઈશ્વર પેટલીકર}} | |||
<hr> | |||
<center> | |||
◼ | |||
<br> | |||
{{#widget:Audio | |||
|url=https://wiki.ekatrafoundation.org/images/9/98/Madhrua_sapna-petlikar-Ajoshi.mp3 | |||
}} | |||
<br> | |||
મધુરાં સપનાં • ઈશ્વર પેટલીકર • ઑડિયો પઠન: અલ્પા જોશી | |||
<br> | |||
<center>◼ | |||
</center> | |||
<hr> | |||
{{Poem2Open}} | {{Poem2Open}} | ||
વિનોદ ઉપર પ્રથમ દૃષ્ટિ પડતાં જ સુશીલાના મનમાં એવી છાપ પડી ગઈ કે જાણે એ એનો વર ના હોય! વરને તો એણે લગ્નવેદી આગળ પાનેતરમાં સંતાયેલી આંખે એક જ વખત સ્પષ્ટ જોયો હતો. છતાં એ વખતની જે સ્મૃતિ એના હૃદયપટ પર કોતરાઈ હતી એ સર્વ વિનોદમાં મૂર્તિમંત થતી એને લાગી. અધૂરામાં પૂરું એના વરનું નામ પણ વિનોદ જ હતું. એટલે વિનોદને પ્રથમ જોતાં જ સુશીલાના હૃદયમાં, જેમ શ્વસુરગૃહથી અનભિજ્ઞ કન્યા વરને દેખીને શરમાઈ જાય – સંકોચાઈ જાય – લજ્જાની લાલી મોં ઉપર ઊપસી આવે અને હૃદય ધડકી ઊઠે, તેમ એ સર્વ ભાવો સહજ જાગ્યા. | વિનોદ ઉપર પ્રથમ દૃષ્ટિ પડતાં જ સુશીલાના મનમાં એવી છાપ પડી ગઈ કે જાણે એ એનો વર ના હોય! વરને તો એણે લગ્નવેદી આગળ પાનેતરમાં સંતાયેલી આંખે એક જ વખત સ્પષ્ટ જોયો હતો. છતાં એ વખતની જે સ્મૃતિ એના હૃદયપટ પર કોતરાઈ હતી એ સર્વ વિનોદમાં મૂર્તિમંત થતી એને લાગી. અધૂરામાં પૂરું એના વરનું નામ પણ વિનોદ જ હતું. એટલે વિનોદને પ્રથમ જોતાં જ સુશીલાના હૃદયમાં, જેમ શ્વસુરગૃહથી અનભિજ્ઞ કન્યા વરને દેખીને શરમાઈ જાય – સંકોચાઈ જાય – લજ્જાની લાલી મોં ઉપર ઊપસી આવે અને હૃદય ધડકી ઊઠે, તેમ એ સર્વ ભાવો સહજ જાગ્યા. | ||
| Line 12: | Line 29: | ||
બહારના માણસના દેખતાં પ્યાલા જેવી નજીવી વસ્તુ સારુ કંકાસ કરવો એ વેપારી મગજના પિતાને ઠીક ન લાગવાથી એ બોલ્યાઃ ‘ચાલ હવે એની કચકચ શી? બીજો…’ | બહારના માણસના દેખતાં પ્યાલા જેવી નજીવી વસ્તુ સારુ કંકાસ કરવો એ વેપારી મગજના પિતાને ઠીક ન લાગવાથી એ બોલ્યાઃ ‘ચાલ હવે એની કચકચ શી? બીજો…’ | ||
પણ મા વચ્ચે બોલી ઊઠીઃ ‘એ તો સે’જ રહી ગયો, નહિ તો એનો પગ શેકાઈ જાત ને! તમે જ્યારે હોય એનું ઉપરાણું લો છો, પણ આવું કરે તો પારકા ઘરમાં પોસાય? તમને તો કોઈ ના કહે પણ મને તો સંભળાવે ને, કે એની માય કેવી? કે છોડી પંદર વરસની થઈ | પણ મા વચ્ચે બોલી ઊઠીઃ ‘એ તો સે’જ રહી ગયો, નહિ તો એનો પગ શેકાઈ જાત ને! તમે જ્યારે હોય એનું ઉપરાણું લો છો, પણ આવું કરે તો પારકા ઘરમાં પોસાય? તમને તો કોઈ ના કહે પણ મને તો સંભળાવે ને, કે એની માય કેવી? કે છોડી પંદર વરસની થઈ તોય ચાલતાં નથી શીખવ્યું?’ | ||
અને સુશીલા ‘પ્રથમગ્રાસે મક્ષિકા’ની માફક વર આગળ જ પોતાની નાલાયકીનું પ્રદર્શન થયું હોય, તેમ પ્યાલા મૂકવા આવી પણ નીચું ઘાલી ઝટપટ ચાલી ગઈ. અને ફજેતીની મારી પોતાનાથી રડી દેવાશે માની એણે અંદર જતાં જતાં છેડા વતી આંખ લૂછી નાખી. | અને સુશીલા ‘પ્રથમગ્રાસે મક્ષિકા’ની માફક વર આગળ જ પોતાની નાલાયકીનું પ્રદર્શન થયું હોય, તેમ પ્યાલા મૂકવા આવી પણ નીચું ઘાલી ઝટપટ ચાલી ગઈ. અને ફજેતીની મારી પોતાનાથી રડી દેવાશે માની એણે અંદર જતાં જતાં છેડા વતી આંખ લૂછી નાખી. | ||
| Line 192: | Line 209: | ||
સુશીલાએ મનમાં કહ્યુંઃ ‘એ શું કહે છે! હું જ એક દા’ડાનો અનુભવ છે તોય કહું છું કે એમના જેવો પતિ મળવો એ વગર ભાગ્યે બને? પણ તને એમની ક્યાં કિંમત છે? નહિ તો મોંમાંથી એમ બોલાયઃ તમે સગડી સળગાવો પછી હું ઊઠું છું?’ | સુશીલાએ મનમાં કહ્યુંઃ ‘એ શું કહે છે! હું જ એક દા’ડાનો અનુભવ છે તોય કહું છું કે એમના જેવો પતિ મળવો એ વગર ભાગ્યે બને? પણ તને એમની ક્યાં કિંમત છે? નહિ તો મોંમાંથી એમ બોલાયઃ તમે સગડી સળગાવો પછી હું ઊઠું છું?’ | ||
તે પછી તો માથાનાં બકલ, વેણીનું ફૂલ, સાડીની પિન, કૂંચીઓનો આંકડો, હાથનો રૂમાલ, ચાંલ્લાનું કંકુ, માથાનું તેલ વગેરે ઝીણી ઝીણી વસ્તુઓની વિગતમાં બંને એવાં તલ્લીન થઈ ગયાં કે વિનોદે ઉંબરામાં પગ મૂક્યો ત્યાં સુધી વખતનું ભાન પણ ન રહ્યું. અને એને જોતાં જેમ શીલવતી, લજ્જાળુ ને વગર લાજે મર્યાદા સાચવતી ગૃહિણી વડીલ પુરુષ ઘરમાં પ્રવેશતાં પોતાનું શરીર સંકોચી, નીચી દૃષ્ટિ રાખી અને પાણીના રેલાની માફક બીજા ખંડમાં | તે પછી તો માથાનાં બકલ, વેણીનું ફૂલ, સાડીની પિન, કૂંચીઓનો આંકડો, હાથનો રૂમાલ, ચાંલ્લાનું કંકુ, માથાનું તેલ વગેરે ઝીણી ઝીણી વસ્તુઓની વિગતમાં બંને એવાં તલ્લીન થઈ ગયાં કે વિનોદે ઉંબરામાં પગ મૂક્યો ત્યાં સુધી વખતનું ભાન પણ ન રહ્યું. અને એને જોતાં જેમ શીલવતી, લજ્જાળુ ને વગર લાજે મર્યાદા સાચવતી ગૃહિણી વડીલ પુરુષ ઘરમાં પ્રવેશતાં પોતાનું શરીર સંકોચી, નીચી દૃષ્ટિ રાખી અને પાણીના રેલાની માફક બીજા ખંડમાં વહી જાય તેમ સુશીલા સફાળી ઊભી થઈ બહાર નીકળી ગઈ. | ||
સુશીલા પોતાના ઘરમાં આવતી રહી છતાં એના મોં ઉપરની લજ્જા શમી ન હતી. પણ એનું મન તો વિચોર કર્યે જ જતું હતુંઃ એ તો આપણા ઉપર ગમે તેટલો પ્રેમ બતાવે, પણ આમ નર્યા પૈસાનું પાણી કરાતું હશે? પૈસા કમાવા તો ઘર-ગામ મૂકી પરદેશ આવ્યાં ને આમ મોજશોખમાં પૈસા વાપરી નંખાતા હશે? પગાર લાવી આપણા હાથમાં મૂકે એટલે મન ફાવે તેમ ઉડાવી મૂકવાના? હું તો મને વાપરવા આપ્યા હોય તેય ભેગા કરી રકમ કરું. પુરુષ ગમે તેટલા પૈસા કમાય પણ ઘરમાં સ્ત્રી ત્રેવડ ન કરે તો કદી દીપે ખરું? બારેય ને બત્રીસેય ઘડી કંઈ કોઈની સુખમાં ને સુખમાં જાય છે? વચ્ચે કોઈ સાજું-માંદું થયું હોય, ભવિષ્યમાં છોકરાંનું ખર્ચ પણ વધે… | સુશીલા પોતાના ઘરમાં આવતી રહી છતાં એના મોં ઉપરની લજ્જા શમી ન હતી. પણ એનું મન તો વિચોર કર્યે જ જતું હતુંઃ એ તો આપણા ઉપર ગમે તેટલો પ્રેમ બતાવે, પણ આમ નર્યા પૈસાનું પાણી કરાતું હશે? પૈસા કમાવા તો ઘર-ગામ મૂકી પરદેશ આવ્યાં ને આમ મોજશોખમાં પૈસા વાપરી નંખાતા હશે? પગાર લાવી આપણા હાથમાં મૂકે એટલે મન ફાવે તેમ ઉડાવી મૂકવાના? હું તો મને વાપરવા આપ્યા હોય તેય ભેગા કરી રકમ કરું. પુરુષ ગમે તેટલા પૈસા કમાય પણ ઘરમાં સ્ત્રી ત્રેવડ ન કરે તો કદી દીપે ખરું? બારેય ને બત્રીસેય ઘડી કંઈ કોઈની સુખમાં ને સુખમાં જાય છે? વચ્ચે કોઈ સાજું-માંદું થયું હોય, ભવિષ્યમાં છોકરાંનું ખર્ચ પણ વધે… | ||
| Line 204: | Line 221: | ||
વિનોદ અંદર કાગળિયાં ફેંદે છે તેની ખાતરી કર્યા પછી સુશીલા સ્થિર ઊભી રહેતાં બોલીઃ ‘ના રે ના, હજુ તો પિતાજીને પીરસી બહાર આવું છું.’ | વિનોદ અંદર કાગળિયાં ફેંદે છે તેની ખાતરી કર્યા પછી સુશીલા સ્થિર ઊભી રહેતાં બોલીઃ ‘ના રે ના, હજુ તો પિતાજીને પીરસી બહાર આવું છું.’ | ||
સુભદ્રાને ઘડી પહેલાંની, વિનોદ આવ્યો તે વખતની સુશીલાની | સુભદ્રાને ઘડી પહેલાંની, વિનોદ આવ્યો તે વખતની સુશીલાની વર્તણૂક યાદ આવી. એણે કહ્યુંઃ ‘સુશીલા! એક વાત કહું?’ | ||
‘કહો ને?’ | ‘કહો ને?’ | ||
| Line 246: | Line 263: | ||
પિતાઃ ‘બે મહિના અમારે ત્યાં જમે તોય ક્યાં પારકું છે?!’ | પિતાઃ ‘બે મહિના અમારે ત્યાં જમે તોય ક્યાં પારકું છે?!’ | ||
સુશીલાને થયુંઃ ‘એ આનાકાની કર્યા વગર સ્વીકારી લે તો કેવું સારું? અને કદીય સીધી નજરે એની સામે ન જોઈ શકતી એ ત્રાંસી નજરે વિનોદ શો જવાબ આપે છે તે સાંભળવા તાકી રહી. અને જાણે ‘હા કહો’ એમ ઇશારો કરતી હોય તેમ એનું માથું બે વખત | સુશીલાને થયુંઃ ‘એ આનાકાની કર્યા વગર સ્વીકારી લે તો કેવું સારું? અને કદીય સીધી નજરે એની સામે ન જોઈ શકતી એ ત્રાંસી નજરે વિનોદ શો જવાબ આપે છે તે સાંભળવા તાકી રહી. અને જાણે ‘હા કહો’ એમ ઇશારો કરતી હોય તેમ એનું માથું બે વખત હલી ગયું. | ||
પણ વિનોદે કહ્યુંઃ ‘એટલો ભાવ છે એ ઓછો છે?’ | પણ વિનોદે કહ્યુંઃ ‘એટલો ભાવ છે એ ઓછો છે?’ | ||
| Line 292: | Line 309: | ||
અને સુભદ્રા હતી ત્યાં સુધી એને ખ્યાલ નહોતો આવ્યો તે આંખ આગળ ભજવાતો લાગ્યો, જરૂર, જરૂર, આજની નખરાળી છોકરીઓ ચૂકે જ નહિ. એવું ના હોય તો એને નહિ સગું, નહિ સાગવું, તોય આટલી બધી પૈડ શું કરવી જોઈએ? એ બિચારી આવશે ત્યાં સુધીમાં તો ભલી હશે તો એના ધણીને જ પચાવી પાડશે! | અને સુભદ્રા હતી ત્યાં સુધી એને ખ્યાલ નહોતો આવ્યો તે આંખ આગળ ભજવાતો લાગ્યો, જરૂર, જરૂર, આજની નખરાળી છોકરીઓ ચૂકે જ નહિ. એવું ના હોય તો એને નહિ સગું, નહિ સાગવું, તોય આટલી બધી પૈડ શું કરવી જોઈએ? એ બિચારી આવશે ત્યાં સુધીમાં તો ભલી હશે તો એના ધણીને જ પચાવી પાડશે! | ||
વળી એણે મન વાળ્યુંઃ ‘આપણે શી | વળી એણે મન વાળ્યુંઃ ‘આપણે શી તે લોકોની પંચાત? આપણે તો કામ સાથે કામ! એમાં જો એ બહુ ટક ટક કરશે તો બે દા’ડા સાંભળીશ. પછી તો રોકડું જ પરખાવી દેઈશઃ ‘એટલું બધું દાઝતું હોય તો ઘરમાં પેસીને કરી લે ને? કોણ તને ના કહે છે?’ | ||
ત્યારે સુશીલા એના તરંગોમાં વિહરતી હતીઃ ‘વાસણ લાવે તેમાં શું રંધાયું? પછાડપછાડ કરી ગોબા ના પાડે તેય જોવાનું રહ્યું ને? કાચનાં વાસણ તો હું જ ધોઈને મૂકી દેઈશ એટલે ભાંગવા કરવાની ચિંતા જ નહિ.’ | ત્યારે સુશીલા એના તરંગોમાં વિહરતી હતીઃ ‘વાસણ લાવે તેમાં શું રંધાયું? પછાડપછાડ કરી ગોબા ના પાડે તેય જોવાનું રહ્યું ને? કાચનાં વાસણ તો હું જ ધોઈને મૂકી દેઈશ એટલે ભાંગવા કરવાની ચિંતા જ નહિ.’ | ||
| Line 348: | Line 365: | ||
‘જો વળી! હજુય એની એ શરમ કે?’ | ‘જો વળી! હજુય એની એ શરમ કે?’ | ||
‘શાની શરમ? મને તો લાગ્યું એવું કહ્યું.’ | |||
‘સાચું બોલે છે?’ | ‘સાચું બોલે છે?’ | ||
| Line 449: | Line 466: | ||
(તાણાવાણા, ૧૯૪૬) | (તાણાવાણા, ૧૯૪૬) | ||
{{Poem2Close}} | {{Poem2Close}} | ||
{{HeaderNav | |||
|previous=[[ગુજરાતી ટૂંકીવાર્તાસંપદા/ઈશ્વર પેટલીકર/લોહીની સગાઈ|લોહીની સગાઈ]] | |||
|next = [[ગુજરાતી ટૂંકીવાર્તાસંપદા/ઈશ્વર પેટલીકર/વટ|વટ]] | |||
}} | |||