ચિત્રદર્શનો/ચારુ વાટિકા

૧૦, ચારુ વાટિકા

૧.
રત્નાકર રત્નઝાલે,
⁠ઝીલી જલદલમાં, હિન્દ દેવી ઝૂલાવે,
વાળી મુઠ્ઠી ત્રિરત્ને
⁠જડી, કટિ ધરી શું, સ્હોય સૌરાષ્ટ્ર એવો;
લીલી નાઘેર છે ત્ય્હાં
⁠સુભગ ઢળકતી સાડીની કોર શી, ને
એ કોરે બુટ્ટીના કો
⁠લીલમ સરિખડું લીલું છે ચોરવાડ.

૨.
ત્ય્હાં દૃષ્ટિપ્રાન્ત ઘેરે
⁠વનવન ગીરનાં કેસરીથી ભરેલાં,
આઘે ગિરનાર બેઠો
⁠કંઈ યુગયુગના યોગી શો પૃથ્વીવૃદ્ધ;
ત્ય્હાં તો અમ્ભોધિ ઊછળે
⁠ભીષણ ગરજતો કાળનાં ઘોર ગીતો,
ને માથે મેઘ ડોલેઃ
⁠અતલ ગગનમાં ઊડતો પાંખ ખોલી.

૩.
દીવાદાંડી સરીખા
⁠જગઉદધિતટે દક્ષિણે સોમનાથ
સહજાનન્દે પધારી
⁠પમરતું કીધ તે ઉત્તરે લોજ લીલું;
ગોરંભો ઘાલી ફેલ્યાં
⁠ગીરવન ગરવાં પૂર્વમાં પાણીભરિયાં,
ઘેરૂં ઘેરૂં જ ગાતો,
⁠રતન ઊછળતો, પશ્ચિમે લક્ષ્મીતાત.

૪.
દેવોને અસ્થિ આપી
⁠દધીચિ ઋષિ ત્ય્હાં વિરમ્યા વિષ્ણુવેલે,
પોષેલી સોમદેવે
⁠વનની વિભૂતિ ત્ય્હાં ધામ ધન્વન્તરિનાં,
ચૉરી ત્ય્હાં રુક્‌મિણીની
⁠હજી ધ્રુવદિશના પાઠવે લગ્નધૂપઃ
દક્ષિણ વાયુ વહે છે
⁠હજી ય ગરજતા ઘોર ત્ય્હાં યાદવીના.

૫.
ઊંચાં જાણે ચ્હડીને
⁠ગઢની ઉપરથી યાત્રી આમન્ત્રતાં, ને
ઊજળાં જાણે જનોનાં
⁠હૃદયધન તણી પુણ્યજ્યોતે રસેલાં,
માથે ધરી અંજલિ શી
⁠અમૃત ગગનનાં ઝીલતી જ્ય્હાં અગાસી,
એવાં નભ ને અટારી
⁠ઉદધિ નિરખતાં ધામ આતિથ્યશોભ્યાં.

૬.
રૂપેરી ઝૂલ ધારી
⁠ઝૂલત કરિણી શી આમ્રની માળ મ્હોરે,
ડોલન્તી વસ્ર ઊંચી
⁠કનકપગખૂલી નર્તકી જેવી કેળો,
પોપૈયાં ચોળીઢળતાં
⁠સ્તન સમ, દૃગની કીકી શાં શ્યામ જાંબુઃ
ટોળે જાણે મળી શું
⁠સહિયર રમવા, વાડીની એવી કુંજો.

૭.
બ્રહ્માએ સ્થંભ રોપ્યા
⁠અજબ લીલમના ચૉરી થંભો સમા, ત્ય્હાં
લીલા કિનખાબ કેડી
⁠હરિત લલિત કંઈ સાડીઓ પ્હેરી–ઓઢી,
ડોલે છેડા સુનેરી,
⁠કુંપળ ફરકતી અંગ અંગે રસીલી,
ઉત્કંઠી ઉન્મુખી ત્ય્હાં
⁠મનહર મધુરી તન્વી શી પાનવેલો.

૮.
ઘાઘરના ઘેર જેવી
⁠ઊજળી ઊછળતી ફીણની ઝાલરો, ને
હૈયે પાલવ પડેલી
⁠કરચલી સરિખી ડોલતી ઊર્મિમાલા,
છુટ્ટી મેલી શું લાંબી
⁠મણિમય અલકો કાલિકા ઘોર નાચે,
માયાની મૂર્તિ શી, ત્ય્હાં
⁠જલ-નટડી રમે વ્યોમની છાંયડીમાં.

૯.
મદઘેલી મેગળે ત્ય્હાં,
⁠અધીરી ધીરી પડી, પ્હોડી સ્વામીની સ્હોડે.
વ્હાલાની વાટ જોતી
⁠વિરહિણી સખી શી દ્‌હેરીઓ દૂર ઊભી;
બ્હાદુરો જ્ય્હાંથી જાતા
⁠જલવન ઘૂમવા, વ્યાઘ્ર શા, તેહ ઝુંડે
આજે કુટુમ્બમેળા
⁠ભરી ભવવનના માર્ગ શોધે વિબુધો.

૧૦.
લજ્જાનમતી છટાથી
⁠ચપળ નજર ને વીજળી શી ઉડન્તી,
ઊંચી બ્હાંયે છબીલા
⁠મણિમય કરની દાખતી તેજવેલો,
ભીને વાને, ભરેલે
⁠અવયવ, ઊજળી વાદળી શી રસાર્દ્ર,
સિન્ધુની લક્ષ્મી જેવી
⁠દ્યુતિભર, વિલસે ત્ય્હાંની અલબેલડીઓ.

૧૧.
ચારે ધામે પધારી,
⁠વિવિધ સુરભિઓ સંગ્રહી, પુણ્ય આણી,
વતને સત્કર્મ વાવી,
⁠ઘરઘર ઊગતો ફાલ સત્કર્મ કેરા,
સંસારે સ્વર્ગ રચતો,
⁠અજબ ઊછળતો પ્રાન્તની પ્રેરણા શો,
નામે–ગુણે નિધિના
⁠અમૃત સરિખડો દૈવી પઢિયાર છે ત્ય્હાં.

૧૨.
સંકોરી ઇન્દ્રિયો સૌ,
⁠શરદસર શો, ગુણગભીરો ખુશાલ,
પન્થે ભૂલ્યા પ્રવાસી
⁠સમ ભવ ભમતો, સિંહ શો, પૂર્વદેશી,
વેદાન્તી, કર્મયોગી,
⁠કંઈક ભજનિકો, ભૂમિના પુત્ર દેવો,
એવા અડબંગ ઊડે
⁠જગજલ ઘૂમતા ત્ય્હાં, મહામચ્છ જેવા.

૧૩.
વેર્યાં જ્ય્હાં ઠામઠામે
⁠કનક નગરીનાં વૃદ્ધ ખંડેર ફરતાં,
વૃક્ષે વેલે ફૂલે જ્ય્હાં
⁠પ્રકૃતિ ઉરપરે કોકિલા મોર ઝૂલે,
મ્હોરે જ્ય્હાં ધામ ધામે
⁠જનની સુજનતા, સુન્દરીના સુહાગોઃ
ઇતિહાસે બીજ વાવ્યાં,
⁠કુદરત ઊછર્યા, ફાલ લોકે લણ્યા તે.

૧૪.
પુણ્યો પુણ્યાળુનાં શી
⁠પૃથિવી ભરી ભરી ખીલતી જ્ય્હાં વનશ્રી,
રસિકોનાં ઉર જેવી,
⁠સલિલ ઊભરતી, રસભરી જ્ય્હાં રસાળા,
રસની ને પુણ્યની જ્ય્હાં
⁠ભૂમિ ગણી ઊતરી આવી તે , ચારુ વાડી!
ખોળે લેજે પ્રીતે આ
⁠રસ અમરની મ્હેં ધૂળરોળી શી ગંગા.

૧૫.
ઝીલીને ભાનુનાં ભર્ગ
⁠આપે ચન્દ્ર ય ચન્દ્રિકા;
ચન્દ્ર ક્‌ય્હાં? અલ્પ હું ક્‌ય્હાં? ને
⁠ભાનુ શા કાલિદાસ ક્‌ય્હાં?

૦