સમગ્રમાંથી સઘન-વિવેચનશ્રેણી – સુન્દરમ્‌/મ્હારાં સૉનેટ: Difference between revisions

{{SetTitle}}

{{Heading|૩. અવલોકનો<br>મ્હારાં સૉનેટ <br>(વિવરણ સાથે)}}

{{right|[કર્તા-પ્રકાશક : બલવંતરાય કલ્યાણરાય ઠાકોર]}}<br>

{{Poem2Open}}

વિવરણમાં એક આકર્ષક તત્ત્વ તે શ્રી ઠાકોરે કાવ્યના લયના સૌંદર્યનો પૃથક્કરણપૂર્વક આપેલો સ્ફોટ છે. એક નાનું ઉદાહરણ લઈશું.

{{Poem2Close}}

પ્રસારિ નિજ મેલ ફીણ વમળો અરે કીટકો

લસે અમિત, ને શમે, તદૃપિ ખાર મૂકી જતા.  

{{Poem2Open}}

વિવરણ : – ઉડતો પંખી નિશ્ચલ રહે ત્યારે તે આખો સ્થિર હોય, અવકાશના અમુક સ્થળે જ સ્તબ્ધ હોય, પણ એની સ્નાયુચેષ્ટા થંભી નથી, ઉલટી વિશેષ હોય છે. પંક્તિ ૪ ના (અહીં પંક્તિ ૧ લી). આરંભ – ‘અને વળિ’ – થી શરૂ થતા ઉચ્ચારણને શ્વાસ લેવાનું સ્થાન તે પંક્તિને અંતે નથી, પંક્તિ પાંચમીને અંતે પણ નથી. ૬ઠ્ઠી પંક્તિમાં પાંચમી વર્ણીએ – ‘લસે અમિત’ પછી આવે છે. પછી તુર્ત બીજે વિરામ ૮મી વર્ણીએ – ‘શમે’ પછી આવે છે; અવાજ ૫ણ ‘અને વળિ’થી ‘અમિત’ લગી ચડતો છે; ‘તદૃપિ’થી પડવા માંડે છે અને પંકિત ૭મી તો નિઃશ્વાસ છે.’ (પૃષ્ઠ ૭૬).

{{Poem2Close}}

બચાવ! જય આપ! આ વિમલ સ્રોત પોતાપણે  

{{Poem2Open}}

આ ત્રણ પંક્તિઓનો આરોહ તો ઘણા વાચકો પોતાની મેળે જોઈ શકે છે. બીજી પંક્તિમાંના ચાર ‘આ’ ચારે ભારથી યુક્ત ઇષ્ટ લયસિદ્ધિમાં કેવો ભાગ ભજવે છે તે જુઓ.