સમગ્ર અરધી સદીની વાચનયાત્રા/વજુભાઈ શાહ/લીધું તેથી અનેકગણું પાછું વાળનાર: Difference between revisions

← Older edit

સમગ્ર અરધી સદીની વાચનયાત્રા/વજુભાઈ શાહ/લીધું તેથી અનેકગણું પાછું વાળનાર (view source)

Revision as of 10:54, 28 September 2022

206 bytes added , 10:54, 28 September 2022

no edit summary

KhyatiJoshi

26,604

edits

@@ Line 1: / Line 1: @@
 {{Poem2Open}}
-{{space}}
-ખુદઅંગ્રેજોનેપણમુગ્ધકરાવેએવુંઉત્તમઅંગ્રેજીલખી-બોલીજાણનારમહાદેવભાઈ [દેસાઈ]એગુજરાતીઉપરાંતસંસ્કૃત, મરાઠી, બંગાળી, હિંદીઅનેઉર્દૂભાષાઓપણસારીરીતેજાણીલીધીહતીઅનેતેતેભાષાનાસાહિત્યસરવરમાંતેઓરસપૂર્વકઅવગાહનકરીશકતાહતા.
-સાહિત્યપ્રત્યેનીઆટલીઉત્કટઅભીરુચિછતાંયતેમણેસાહિત્યનેપોતાનાઈષ્ટદેવતાનેસ્થાનેબેસાડ્યુંનહોતું. સત્યની-સ્વરાજનીસાધનારૂપેજેનીજરૂરનહોયએવસ્તુગમેતેટલીઆકર્ષકહોયતોયેએમણેત્યાજ્યગણેલી.
-મહાદેવભાઈનાસાહિત્યજીવનનુંએકલક્ષણઆપણાસાહિત્યપ્રેમીઓએધ્યાનમાંલેવાજેવુંછે. આપણેનવાજમાનાનામાણસોવાચનનાખૂબરસિયાગણાઈએછીએ. જેટલુંઆવ્યુંતેટલુંવાંચીનાખવું, એઆધુનિકસંસ્કારિતાનુંએકલક્ષણમનાયછે. પણઆપણામાંનામોટાભાગનાવાંચવાંચકરીનેભાગ્યેજવિશેષકાંઈકરીશકીએછીએ. પછીવાચનએકવ્યસનબનીજાયછે. વળીવિવેકદૃષ્ટિરાખીનેવાંચનારાઓનોમોટોભાગપણબહુઓછુંપાછુંઆપીશકેછે. આનેસાહિત્યરસનોવૈભવકેપરિગ્રહનકહેવાય? દેશવિદેશનાલેખકોનાઉત્તમગ્રંથોવિદેશીભાષામાંકોણવાંચે? ઉપરાંતઆપણાજઉપયોગીપણકઠિનગ્રંથોસૌક્યાંથીસમજે? આપણેજેટલુંવાંચીએતેપચાવીનેસમાજનેપાછુંકેમનઆપીએ?
-મહાદેવભાઈતોજેકાંઈલેતાતેનુંઅનેકગણુંકરીનેપાછુંઆપતા. ઉપયોગવિનાનુંએમણેભાગ્યેજકાંઈવાંચ્યુંહશે, અનેજેવાંચ્યુંહશેતેનોસમાજહિતાર્થેઉપયોગકર્યાવિનાભાગ્યેજરહ્યાહશે. કોઈઉત્તમપુસ્તક, કાવ્યકેવિચારમહાદેવભાઈપાસેઆવ્યા, એટલેતેનારસઅનેઆનંદમાંબીજાઅનેકજણભાગીદારબનવાનાજ. કલા-સાહિત્યનોતેમણેજેટલોઉપભોગકર્યો, એનુંઅનેકગણુંકરીનેસમાજનેચરણેધરીદીધુંછે.
-{{Right|[મહાદેવદેસાઈજન્મશતાબ્દીનાપ્રકાશન}}
-{{Right|‘શુક્રતારકસમામહાદેવભાઈ’ :૧૯૯૧]}}
+ખુદ અંગ્રેજોને પણ મુગ્ધ કરાવે એવું ઉત્તમ અંગ્રેજી લખી-બોલી જાણનાર મહાદેવભાઈ [દેસાઈ]એ ગુજરાતી ઉપરાંત સંસ્કૃત, મરાઠી, બંગાળી, હિંદી અને ઉર્દૂ ભાષાઓ પણ સારી રીતે જાણી લીધી હતી અને તે તે ભાષાના સાહિત્ય સરવરમાં તેઓ રસપૂર્વક અવગાહન કરી શકતા હતા.
+સાહિત્ય પ્રત્યેની આટલી ઉત્કટ અભીરુચિ છતાંય તેમણે સાહિત્યને પોતાના ઈષ્ટદેવતાને સ્થાને બેસાડ્યું નહોતું. સત્યની-સ્વરાજની સાધનારૂપે જેની જરૂર ન હોય એ વસ્તુ ગમે તેટલી આકર્ષક હોય તોયે એમણે ત્યાજ્ય ગણેલી.
+મહાદેવભાઈના સાહિત્યજીવનનું એક લક્ષણ આપણા સાહિત્યપ્રેમીઓએ ધ્યાનમાં લેવા જેવું છે. આપણે નવા જમાનાના માણસો વાચનના ખૂબ રસિયા ગણાઈએ છીએ. જેટલું આવ્યું તેટલું વાંચી નાખવું, એ આધુનિક સંસ્કારિતાનું એક લક્ષણ મનાય છે. પણ આપણામાંના મોટા ભાગના વાંચવાંચ કરીને ભાગ્યે જ વિશેષ કાંઈ કરી શકીએ છીએ. પછી વાચન એક વ્યસન બની જાય છે. વળી વિવેકદૃષ્ટિ રાખીને વાંચનારાઓનો મોટો ભાગ પણ બહુ ઓછું પાછું આપી શકે છે. આને સાહિત્યરસનો વૈભવ કે પરિગ્રહ ન કહેવાય? દેશવિદેશના લેખકોના ઉત્તમ ગ્રંથો વિદેશી ભાષામાં કોણ વાંચે? ઉપરાંત આપણા જ ઉપયોગી પણ કઠિન ગ્રંથો સૌ ક્યાંથી સમજે? આપણે જેટલું વાંચીએ તે પચાવીને સમાજને પાછું કેમ ન આપીએ?
+મહાદેવભાઈ તો જે કાંઈ લેતા તેનું અનેકગણું કરીને પાછું આપતા. ઉપયોગ વિનાનું એમણે ભાગ્યે જ કાંઈ વાંચ્યું હશે, અને જે વાંચ્યું હશે તેનો સમાજહિતાર્થે ઉપયોગ કર્યા વિના ભાગ્યે જ રહ્યા હશે. કોઈ ઉત્તમ પુસ્તક, કાવ્ય કે વિચાર મહાદેવભાઈ પાસે આવ્યા, એટલે તેના રસ અને આનંદમાં બીજા અનેક જણ ભાગીદાર બનવાના જ. કલા-સાહિત્યનો તેમણે જેટલો ઉપભોગ કર્યો, એનું અનેકગણું કરીને સમાજને ચરણે ધરી દીધું છે.
+{{Right|[મહાદેવ દેસાઈ જન્મશતાબ્દીના પ્રકાશન}}
+<br>
+{{Right|‘શુક્રતારક સમા મહાદેવભાઈ’ : ૧૯૯૧]}}
 {{Poem2Close}}