નારીવાદ: પુનર્વિચાર/એક પૌરુષસભર ક્રાઈસ્ટનાં સ્ત્રીત્વસભર પાસાં: Difference between revisions

હિસ્ટ્રી ઑફ સેક્સ્યુઆલિટી(વૉલ્યુમ ૧)ના પહેલા વિભાગમાં આ કહીને ફુકો આગળ દર્શાવે છે કે કઈ રીતે સત્તા એક વ્યક્તિને એની ઇચ્છા મુજબ કરતાં રોકીને એની વર્તણૂકની શક્ય રીતભાતો પણ બદલાવડાવે છે. આ જ અર્થમાં, ક્રાઇસ્ટનાં અમુક કૃત્યો દ્વારા કદાચ સત્તાનું જ પ્રદર્શન થાય છે. સત્તાના આ ફળદાયક નમૂનાની સરખામણી જીનેસિસમાં બ્રહ્માંડના સર્જનાત્મક પ્રાણતત્ત્વ તરીકે જોઈ શકાય છે. “જીસસ ઇન ક્રિશ્ચિયન ડૉક્ટ્રિન”ના મથાળાવાળા નિબંધમાં એલન ટોરન્સ લખે છે :

સૃષ્ટિના સર્જનની પ્રક્રિયામાં જેમ સંપૂર્ણ અંધાધૂંધી પર પરમેશ્વરે કાબૂ મેળવ્યો હતો (જેમાં ઉદાહરણ તરીકે પવન અને પાણીના પ્રતીકો લેવામાં આવ્યા છે), એમ જ જીસસે પણ એ જ પ્રકારની અંધાધૂંધી ફેલાવનારાં અમુક પ્રતીકો – જેવાં કે તોફાનને શાંત કરવા, દુષ્ટાત્માઓને હાંકી કાઢવા અને લોકોને શારીરિક અને આધ્યાત્મિક નિષ્ક્રિયતાથી ઉપર ઉઠાવવા માટે એવી જ સત્તાનો ઉપયોગ કર્યો છે. (ટોરન્સ, ૨૦૪)

નાઝરિન નબળા નહોતા! તેઓ શક્તિશાળી હતા અને શક્તિશાળી છે!... જીસસ ક્યારેય ડરની જિંદગી જીવ્યા નહોતા અને તેઓ પીડા પામીને કે ફરિયાદ કરીને મર્યા પણ નહોતા... તેઓ એક નેતાની જેમ જીવ્યા હતા; તેઓને એક જેહાદીની જેમ ક્રૉસ પર લટકાવવામાં આવ્યા હતા; તેઓ એક એવા શૌર્ય સાથે મર્યા કે જેનાથી એમને મારનારાઓ અને રંજાડનારાઓને ડર લાગ્યો હતો.

ક્રાઇસ્ટ ખરેખર એક પુરુષ જ હતા. ગોસ્પેલ્સ પ્રાથમિકપણે ભલે એમના દેવત્વ પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરે, પણ ખાતરીપૂર્વક કહી શકાય કે બીજા ક્રમે તો એ એમના મર્દાનગી પર જ ધ્યાન કેન્દ્રિત કરે છે. પણ ગોસ્પેલ્સમાંથી એમની સેક્સ્યુઆલિટીને (લૈંગિકતા) બાકાત રાખવામાં આવી છે, એ બાબત ઊડીને આંખે વળગે એવી છે. જો ક્રાઇસ્ટની જેન્ડર (જાતિ) આટલી જડબેસલાક રીતે સ્થાપવામાં આવી છે, તો પછી એમની જીવનકથાઓમાંથી શા માટે એમનાં સેક્સ (લિંગ) અને સેક્સ્યુઆલિટીને દબાવી, સંતાડી, અરે સાવ બાકાત રાખવામાં આવ્યાં છે? ચર્ચ તો સ્પષ્ટપણે એમના બ્રહ્મચર્યનું જ પ્રતિપાદન કર્યા કરે છે, પણ ડેડ સી સ્ક્રોલ્સ અને નેગ હેમેડી નોસ્ટિક ગોસ્પેલ્સના સ્વરૂપે આજે જ્યારે વધુ ને વધુ પુરાવાઓ પ્રકાશમાં આવતા જાય છે, તેમ-તેમ ક્રાઇસ્ટના બ્રહ્મચર્ય વિશે શંકા પડવા લાગે છે. સ્ટારબર્ડ તો અતિ વિશ્વસનીય રીતે ક્રાઇસ્ટની સેક્સ્યુઅલ જિંદગીની અને મેરી મેગ્દેલિન સાથેનાં લગ્નની સંભાવના પર પ્રકાશ પાડે છે. જોકે ક્રાઇસ્ટના જીવનની કેટલીય અન્ય ઘટનાઓ / ચીજોની જેમ જ આ બાબત પણ ખરેખર પુરવાર થઈ શકે એમ નથી. જોકે નિર્દય અત્યાચારની સામે પણ સનાતની ખ્રિસ્તી માન્યતાનો વિરોધ કરનારી આ માન્યતા બે હજાર વર્ષ સુધી ટકી રહી છે, એનો અર્થ એ જ છે કે આ વાતમાં વ્યક્તિ બન્યા એ પહેલાંની એમની જિંદગી વિશે ચાર ગોસ્પેલ્સમાં આપણી પાસે ખૂબ અસ્પષ્ટ વિગતો છે, પણ તે છતાંય એમની માનવીય જિંદગીના વિવિધ તબક્કાઓ વિશેની માહિતી તો છે જ – એમના જન્મ પહેલાંની એમની માતાની ગર્ભાવસ્થાના તબક્કાની, એમનાં જન્મ અને બાલ્યાવસ્થા, એમનું બાળપણ / કિશોરાવસ્થા, એમની યુવાની, એમની જાહેર ચર્ચની પુરોહિતગીરી, એમની યાતના અને મૃત્યુ. જોકે અહીં બે તબક્કા મર્મભેદક રીતે ખૂટે છે – એમનાં લગ્ન / સેક્સ્યુઅલ પ્રારંભ અને વૃદ્ધાવસ્થા. વૃદ્ધાવસ્થાની ગેરહાજરી તો સ્પષ્ટપણે સમજાવી શકાય, કારણકે હકીકતમાં તેઓને યુવાનીમાં જ મારી નાંખવામાં આવ્યા હતા. અને, કદાચ પેલી માન્યતા કે ‘ઈશ્વરના દીકરા’ને વદ્ધ થતો કે મરતો બતાવી ન શકાય. “જીસસના દેવત્વને પરિવર્તનશીલ, ચંચળ, નીતિભ્રષ્ટ થઈ શકનારી મરણશીલ માનવતા સાથે ગૂંચવી નાંખવાના ભય” તરીકે આ માન્યતાને એલન ટોરન્સ જુએ છે. (ટોરન્સ, ૨૧૦). સ્ટારબર્ડ એક સુમેરિયન રિવાજ વિશે લખે છે : રાજાને એની પ્રજાનું જ પ્રતિબિંબ ગણવામાં આવે છે, એટલે રાજા પર જુલમ કરવામાં આવે છે, એને મારી નાંખવામાં આવે છે, અને એ જ કારણસર એને વૃદ્ધ કે નબળો બનવા દેવામાં આવતો નથી. “જો એનાં સત્તા અને સામર્થ્યમાં ઓટ આવે, તો તેઓના (જીવન)-માં પણ એ જ આવે.” (સ્ટારબર્ડ, ૪૨). આ પ્રકારના વિચારથી ક્રાઇસ્ટના જીવનમાં વૃદ્ધાવસ્થાની ગેરહાજરી સમજાઈ શકે છે. પણ બીજી બધી રીતે સામાન્ય યુવાન જેવા જ આ સંપૂર્ણ લાક્ષણિકતાઓ ધરાવતા યહૂદી પુરુષની સેક્સ્યુઅલ જિંદગી વિશેના આ અકુદરતી નિરપવાદ મૌનને કઈ રીતે સમજાવી શકાય? આપણે જીસસને ખાવા, પીવા, આરામ કરવા, ડરવા, શાંત રહેવા જેવા અન્ય શારીરિક આવેગોને સંતોષતા જોઈએ છીએ. અહીં કોઈ જરૂર પૂછી શકે છે કે જો ઈશ્વર અમુક બાબતોમાં માનવતામાં ઊતરી શકે છે, તો પછી દરેક બાબતમાં કેમ નહીં ? આ બાબત જેક માઈલ્સ એમના પુસ્તક ક્રાઇસ્ટ : અ ક્રાઇસિસ ઇન ધ લાઇફ ઑફ ગૉડમાં બહુ યોગગ્ય રીતે મૂકે છે : “શું સેક્સનો અનુભવ જન્મના અનુભવ કરતાં ‘દરેક રીતે માનવ જેવા’ થવા માટે થોડો ઓછો યોગ્ય હોઈ શકે?” (માઈલ્સ, ૬૦)

ખ્રિસ્તી ધર્મશાસ્ત્રે ચાર ગોસ્પેલ્સને અડોઅડ ઊભાં રાખીને કબૂલ્યાં છે. એમાં એકેયને અન્યની સરખામણીમાં ગૌણ ગણવામાં આવ્યું નથી. આ બાબત જીસસ વિશેના સત્યને જાણવાનું આમંત્રણ આપે છે; અને ગોસ્પેલ્સ પણ એની સાક્ષી પુરાવે છે કે એ અસંગત અથવા સંપૂર્ણપણે અનુકૂલનક્ષમ બન્યા વિના, જરા પણ ઘટાડી ન શકાય એવું એકાધિક સત્ય છે. (વૉટ્સન, ૧૭૦)

જ્યારે ક્રાઇસ્ટે કહ્યું : “માટે તમે જાઓ અને દરેક રાષ્ટ્રને શીખવો અને આનંદની ભરતી લાવો.” એમણે એમના શિષ્યોને આનંદની ભરતી લાવવાનો આદેશ આપ્યો હતો, કોઈ ધર્મશાસ્ત્ર લાવવાનો નહીં. તેઓ જાતે પણ, એમના કહ્યા મુજબ, ‘માત્ર ઇઝરાયેલના ઘરનાં ઘેટાં માટે જ આવ્યા હતા’ અને એમણે આનંદની આ ભરતી ઇઝરાયેલના ધર્મમાં ઉમેરી હતી. પણ આ આદેશની ગેરસમજ થઈ હતી. (વેઇલ, ૧૬)

કારણ કે ક્રાઇસ્ટ ચર્ચના વડા છે અને એ સમગ્ર સમુદાયનું રક્ષણ કરે છે; એ જ રીતે, એક પતિ પણ એની પત્નીનો ઉપરી છે. અને જેમ ચર્ચ ક્રાઇસ્ટના શાસનને આધીન છે એમ જ પત્નીઓએ પણ દરેક બાબતમાં પતિના શાસનને આધીન રહેવું જરૂરી છે. પતિઓએ પત્નીઓને પ્રેમ કરવો જરૂરી છે, જેમ ક્રાઇસ્ટે ચર્ચને પ્રેમ કર્યો હતો અને એના માટે જરૂરી એવું બલિદાન પણ આપ્યું હતું.... આ જ કારણસર એક પુરુષ એનાં માતાપિતાને છોડી દે છે અને એની પત્ની સાથે જોડાય છે, અને પછી એ બંને ભેગાં થઈને એક માંસ બને છે. આ રહસ્યનું ખૂબ મહત્ત્વ છે, પણ આ બાબત હું ક્રાઇસ્ટ અને ચર્ચને જ લાગુ પાડું છું. (એફિસિયન્સ: ૫:૨૨-૨૫, ૩૧-૩૨)

ચાલો, આપણે સૌ ખુશ અને આનંદિત થઈને ઈશ્વરના કીર્તિગાન ગાઈએ, કારણ કે આ ઘેટાના લગ્નનો સમય છે. એની નવવધૂ તૈયાર છે, અને એણે પોતાની જાતને ઝળહળતા સફેદ શણનાં વણેલાં કપડાંમાં શણગારી છે, કારણ કે એના શણનું કાપડ સંતોનાં સત્કર્મોથી બનેલું છે. (રેવોલ્યુશન, ૧૯:૭-૯)

અને પછી એવું થયું કે જેમ અન્ય રમૂજકથાઓ પૂરી થાય છે, એમ જ એક ભવ્ય લગ્નપ્રસંગની સાથે જ ક્રિશ્ચિયાનિટીની રમૂજી મહાગાથા પણ પૂરી થઈ. અને છેલ્લે, વિજેતા ઘેટું એના લગ્નના દિવસે પહોંચે છે, અને પોતાની જાતને, સદાકાળથી ખાસ એના માટે જ પ્રયોજાયેલ મનુષ્યજાતિ પાસે પહોંચાડે છે. (માઇલ્સ, ૨૬૦)