અભિમન્યુ આખ્યાન/કડવું ૨૮
[માતા રડતે હૈયે ઉત્તરાને શીખ-વચન કહી વિદાય આપે છે. અન્ય કવિઓએ તો અહીં અપશુકન વગેરેનો વિસ્તાર કર્યો છે. અર્વાચીનોમાં તો ક્યાંક ઉત્તરાના છ પૂર્વાવતારની વાત પણ આવે છે.
ઉત્તરાના વિદાયદૃશ્યમાં કરુણ નિષ્પન્ન થાય છે.]
રાગ રામગ્રી સલૂણી
રાયકા કેરાં વચન સુણીને બોલ્યાં રોતાં રાણી રે;
‘સ્વપ્ન તો સાચાં થયાં, વાત આગળથી જાણી રે;
મારી ઉત્તરકુંવરી રે. ૧
ઉતાવળાં સાસરે પધારો, સારો સર્વ શણગાર રે;
કરમ લખ્યાં તે ક્યમ ટળે? ક્યાંથી એવા ભરથાર રે. મારી૦ ૨
રાતડી માંહ્યે ધર્મરાયે, આણું મોકલ્યું કરી ખપ રે;
રાખજે હરજી, જીતશે વરજી, જો ચાંદલો તારે તપ રે. મારી૦ ૩
દુખડાં સહેજો ને ડાહ્યાં રહેજો, કહેડાવજો કાંઈ રૂડું રે;
સુભદ્રા-પાંચાળી સામો ઉત્તર ન દેશો, રખે કહાવતાં કૂડું રે. મારી૦ ૪
બારણે રહિયે ને ‘જીજી’ કહિયે, સાસુ કરે જ્યારે સાદ રે
સુભદ્રા હાંકે ને તરછોડી નાંખે, તોયે સામો ન કીજે સંવાદ રે. મારી૦ ૫
વહેલાં થાઓ, ઉતાવળાં જાઓ, પહોંચો જેમ સવારાં રે;
રાખશે હરજી, ને જીતશે વરજી, જો ભાગ્ય હશે તમારાં રે.’ મારી૦ ૬
રુદન કરતી આંસુ ભરતી, બોલી રાજકુમારી રે;
‘ઓપટીનું આણું, કેમ મૂકિયે ભાણું? રહું કેની વારી રે?
મારી સુદેષ્ણા માવડી રે ૭
સાસરવાસો લાવો ખાસો, જાવું છે મોટાંને ઘેર રે;’
માતને મળિયાં, આંસુ ઢળિયાં, બેઠાં સાંઢ્ય ઉપેર રે. મારી૦ ૮
ઉત્તરાને લીધી, ઉતાવળ કીધી, રાયકો વાટ નીસરિયો રે.
સાંઢ્યને ખેડી, વહુને તેડી, ગવાળો ઘેર વીસરિયો રે. મારી૦ ૯
વલણ
વીસરી ગવાળો ઘેર રહ્યો, ઉત્તરા થવા લાગી સાંતરી,
અરે, રાયકા પટકૂળ ક્યાં પડ્યાં?
હવે સાસરે જાઉં ક્યમ કરી? ૧૦