પ્રતિપદા/૧. હરીશ મીનાશ્રુ

Revision as of 22:28, 10 July 2021 by Atulraval (talk | contribs)
૧. હરીશ મીનાશ્રુ

કાવ્યસંગ્રહોઃ

ધ્રિબાંગસુંદર એણી પેરે ડોલ્યા, સુનો ભાઈ સાધો, તાંબૂલ, તાંદુલ, પર્જન્યસૂક્ત, પદપ્રાંજલિ, શબદમાં જિનકું ખાસ ખબરાં પડી, પંખીપદારથ (અંગ્રેજી અનુવાદમાંઃ અ ટ્રી વીથ એ થાઉઝન્ડ વીગ્નસ) પ્રકાશ્યઃ નાચિકેતસૂત્ર, બનારસ ડાયરી.

પરિચય:

અભ્યાસે રસાયણશાસ્ત્રના અનુસ્નાતક, વ્યવસાયે બૅન્કર. એકાદ દશકો વહેલી સ્વૈચ્છિક નિવૃત્તિ. ભૂતકાળમાં બબ્બેવાર લાંબા સમય સુધી કવિતાલેખનથી પણ સ્વૈચ્છિક રીતે નિવૃત્તિ. આધુનિક અને અનુ-આધુનિક કવિતા વચ્ચેના સમર્થ સેતુરૂપ કવિ. કવિતાની શરતે સંતપરંપરાનો પાઠ નવી રીતે રચવા મથતા કવિ. વિશ્વકવિતાના ભાવક તથા અનુવાદક. વિચાર-સંવેદન-ભાવોર્મિ, અભિવ્યક્તિરીતિ, કાવ્યબાની તથા દર્શનઃ ચારેય બાબતે નિજી, નોખી ને નરવી મુદ્રા ધરાવતા, પ્રયોગશીલતાથી પ્રારંભીને પ્રશિષ્ટતામાં લાંગરતા વિલક્ષણ સર્જક. એમની કવિતા પુરાકથા, લોકકથા, દંતકથા અને વ્યાપક જીવનના અનેક સંદર્ભોને વ્યંજનાત્મક રીતે સાંકળતી સંદર્ભસંકુલ તત્ત્વબોધ સભર છે. કવિતાનાં મોટા ભાગનાં સ્વરૂપોમાં એકસરખી સહજતાથી વિહરતા કવિ. તત્સમથી તળ સુધીની ભાષાક્રીડા દ્વારા નવ્ય કાવ્યભાષા ઘડીને વિવિધ કાવ્યછટાઓ વડે કવિતાપદાર્થને કવિતાની ભૂમિકાએ રમતો મૂકવાની સહજ પ્રતિભા. અંગ્રેજી અને વિવિધ ભારતીય ભાષાઓમાં કવિતાના અનુવાદ થયા છે. કાવ્યપાઠ નિમિત્તે યુએસએ, કેનેડા અને યુકેના સાહિત્યિક પ્રવાસો કર્યા છે. ‘માણસો’ શ્રેણીના ગણતરીના લલિત નિબંધોનું અને પ્રસંગોપાત્ત કળાભાવન અંગેનું લેખન કર્યું છે.


કાવ્યો:

૧. પદપ્રાંજલિ

સાધો, નહીં કજિયો નહીં કાજી
નહીં ઈતરાજી કોઈ વાતની, નહીં કોઈ વાતે રાજી

વણપડછાયે પુરુષ પધાર્યો
ધરી તેજના વાઘા
વણભૂખ્યો ભિક્ષાને ખાતર
વિધવિધ કરતો ત્રાગાં

અન્નકૂટ : એંઠાં બદરિફળ, મહાભોજ તે ભાજી

વણનકશાનું નગર અમારું
નહીં ઘરને દરવાજા
વણમસ્તકનો મુરશિદ બોલ્યો
જોગી, અંદર આ જા

પડ્યો બોલ ઝીલ્યો, વણજિહ્વા પૂરી ટાપસી : હાજી

તને એકમાંથી બહુની તમન્ના, બહુથી મને એક જોવાની ઈચ્છા
કરે છે તું પ્યાલામાં ખાલી સુરાહી, કરું છું હું પ્યાલા સુરાહીમાં ખાલી

પુણ્યસ્મરણ : શૂન્ય પાલનપુરી



સુરાલયમાં સિજ્દાની મસ્તી અલગ છે અને રિન્દની ખાસ રસ્મો નિરાળી
કરે છે તું પ્યાલામાં ખાલી સુરાહી, અમે કરીએ પ્યાલા સુરાહીમાં ખાલી

ઊંચકીએ જો કર તો પ્રજળતી મશાલો વળી વીંઝીએ હાથ તો રંગતાળી
પ્રલયની ક્ષણો કે પ્રણયની ક્ષણોમાં રહ્યો ના ફરક : કેટલા ભાગ્યશાળી

ઘડી બે ઘડીમાં જ સોંપી જવાના, હતી એવી ને એવી પૃથ્વી તમારી
મુબારક હો તમને આ મટકી અધૂરી, ભરેલી જે અડધી અને અડધી ખાલી

સ્મરણનો અને અંતરસનો અનુભવ : તરસ તે પરાકોટિ રસનો અનુભવ
ન પીશું ન પાશું સહજ ઊભા રહીશું, ફક્ત હોજે કૌસરમાં ચરણો પખાળી

અનોખી છે શરિયત ને શ્રદ્ધા અનેરી, અદાઓ અમારી ઈબાદતની નોખી
તમે જેને ઝાકળ-ભીનું પુષ્પ કહો છો, અમે કહીએ રહેમતની ફાટેલ પ્યાલી

પણે કલ્પવૃક્ષોનાં પર્ણો ચરે છે કોઈ કામરૂદેશની કામધેનુ
અમારી અરજ : મંદ લહરી પવનની અને લીમડાની મીંઠી એક ડાળી

તમે આજ આવ્યાં કે બેઠાં છે અઢળક કબરની કનેના સરગવાને ફૂલો
બીજી તો કઈ રીતે છે વ્યક્ત કરવા અવાચક રહીને અમારી ખુશાલી

સરવડાંની માફકત વરસતી કયામત, ગણી લઈને એને ય નમણી નિયામત
અમે ઘૂંટ પર ઘૂંટ ભરતા રહીશું શબદના ઝીણા વસ્ત્રથી આમ ગાળી

છે બગલાની પાંખોનાં પહેરણ તમારાં, અમારી તો કફની કફનથી સવાઈ
અમે માત્ર મુરશિદના મોંઢે ચડાવ્યા નફકરા નકારા ને મુફલિસ મવાલી