ચિત્રકૂટના ઘાટ પર/એક હતો કાગડો પૂરેપૂરો...: Difference between revisions

ચિત્રકૂટના ઘાટ પર/એક હતો કાગડો પૂરેપૂરો... (view source)

Revision as of 14:43, 25 July 2021

377 bytes added , 14:43, 25 July 2021

no edit summary

KhyatiJoshi

26,604

edits

@@ Line 7: / Line 7: @@
 કહે : ‘સાંભળો.’
-હું પરમ કુતૂહલથી પ્રસન્નચિત્તે એમની સામે બેઠો. એ વાંચવા લાગ્યા :
+હું પરમ કુતૂહલથી પ્રસન્નચિત્તે એમની સામે બેઠો. એ વાંચવા લાગ્યા :{{Poem2Close}}
-આજ તો છે ને એવું બન્યું, એવું બન્યું, બા!
+'''આજ તો છે ને એવું બન્યું, એવું બન્યું, બા!'''
-ચાટલામાં હું જોવા જાઉં, શું હું જોતો આ?
-સફેદ માથું, સફેદ દાઢી, સફેદ મોટી મૂછો.
-ગભરાઈ જતાં જતાં મેં તો સવાલ તરત પૂછ્યો :
-હસે છે મારી સામે લુચ્ચું કોણ રે કોણ છે તું?
-ચાટલામાંથી પડ્યો પડઘો તરત ઘડી : ‘તું’
-આ તો નવી નવાઈ, આવું બનતું હશે, બા?
-બા હસી હસી બેવડ વળી કહે, ‘સો વરસનો થા.’
-અરે, આ તો કવિએ રચેલું બાળકાવ્ય! એ વાંચતાં એમનો ચહેરો, એમની આંખો, એમનો અવાજ, અરે સમગ્ર વ્યક્તિત્વ બાળસુલભ વિસ્મયથી ભરપૂર હતું. એમણે એ ફરી વાંચ્યું. એ બાળકાવ્ય રચાયાની પ્રસન્નતા હું જોઈ શકતો હતો.
+'''ચાટલામાં હું જોવા જાઉં, શું હું જોતો આ?'''
+'''સફેદ માથું, સફેદ દાઢી, સફેદ મોટી મૂછો.'''
+'''ગભરાઈ જતાં જતાં મેં તો સવાલ તરત પૂછ્યો :'''
+'''હસે છે મારી સામે લુચ્ચું કોણ રે કોણ છે તું?'''
+'''ચાટલામાંથી પડ્યો પડઘો તરત ઘડી : ‘તું’'''
+'''આ તો નવી નવાઈ, આવું બનતું હશે, બા?'''
+'''બા હસી હસી બેવડ વળી કહે, ‘સો વરસનો થા.’'''
+{{Poem2Open}}અરે, આ તો કવિએ રચેલું બાળકાવ્ય! એ વાંચતાં એમનો ચહેરો, એમની આંખો, એમનો અવાજ, અરે સમગ્ર વ્યક્તિત્વ બાળસુલભ વિસ્મયથી ભરપૂર હતું. એમણે એ ફરી વાંચ્યું. એ બાળકાવ્ય રચાયાની પ્રસન્નતા હું જોઈ શકતો હતો.
 પછી બીજે જ દિવસે સવારે ફરી એવું બીજું બાળકાવ્ય વાંચ્યું.
@@ Line 52: / Line 59: @@
 ટાગોર અને શરદબાબુને ગુજરાતીમાં ઉતારનારાઓમાં નગીનદાસ પારેખ અને ભોગીલાલ ગાંધી આદિ સાથે એક તો રમણલાલ સોની. એ નિમિત્તે એમનું અભિવાદન કરતાં મને તો એમની કેટલીક બાળ-કિશોર કવિતાઓ યાદ આવી. એક મને બચપણથી પ્રિય અને એટલે મોઢે થઈ ગયેલી – ‘એક ઈડરનો વાણિયો.’ બાળકોને બોલતાં બોલતાં મોઢે થઈ જાય એવી એ કાવ્યવારતા પ્રબુદ્ધ સભાજનો
-આગળ પણ હું શિશુસહજ પ્રગલ્લભતાથી બોલી ગયો :
+આગળ પણ હું શિશુસહજ પ્રગલ્લભતાથી બોલી ગયો :{{Poem2Close}}
-એક ઈડરનો વાણિયો, ધૂળો એનું નામ.
+'''એક ઈડરનો વાણિયો, ધૂળો એનું નામ.'''
-સમી સાંજનો નીકળ્યો, જવા કોથળે ગામ.
-રસ્તે અંધારું થયું, ચઢિયો બીજી વાટ.
-જંગલમાં ભૂલો પડ્યો, દિલમાં થયો ઉચાટ
-પણ હિંમત એણે ધરી, મનમાં કર્યો વિચાર
-નથી કદી હું એકલો સાથી મારે બાર.
-એવે ઝાડી સળવળી, ચમક્યા કોળી ચાર.
-‘ખબરદાર! જે હોય તે, આપી દે આ વાર.’
-ધૂળો કહે એ કોળીને ‘અલ્યા નથી હું એક,
-બાર જણા લઈ નીકળ્યો કરજો કાંક વિવેક?
-–‘કાલે કરજે ટાયલી હમણાં દઈ દે માલ,’
-એવું બોલી ઊમટ્યા કોળી બે વિકરાળ.
-ધૂળો કૂદ્યો કોથળે વીંઝે છબોછબ.
-હતાં કોથળે કાટલાં, વાગે ધબોધબ…
-કોળી ચોંક્યા : એકમાં હોય આટલું જોર,
-બાર જણા જો છૂટશે, થશે આપણી ઘોર.
-એમ વિચારી બી સહુ નાઠા એકીસાથ
-ધૂળો હરખ્યો વાહ મેં ઠીક બતાવ્યો હાથ.
-પછી તો ધૂળાને રસ્તો જડ્યો ને પોતાને ગામ પહોંચી ગયો. બધાં બાળકોને ભેગાં કરી કોળીઓને ભગાડવાના આ પરાક્રમની વાત કરી. તો બાળકોએ પૂછ્યું : ‘પણ એ તો કહો કે તમે બાર જણા કોણ હતા?’ ધૂળાએ કહ્યું :
+'''સમી સાંજનો નીકળ્યો, જવા કોથળે ગામ.'''
-ધૂળો કહે આ હાથ બે, બે આંખો, બે પાય.
+'''રસ્તે અંધારું થયું, ચઢિયો બીજી વાટ.'''
-ચાર કાટલાં કોથળે એમ મળી દશ થાય.
-છેલ્લા સાથી બે ખરા, હિમ્મત ને વિશ્વાસ.
-એ બે વિણ બીજા બધા થાય નકામા ખાસ.
-કેવી પ્રેરક અને બાળકોને મન પરાક્રમની મનમોહક વારતા! હિમ્મત અને વિશ્વાસ એ મોટામાં મોટા સાથી એવો પરોક્ષ બોધ આપતી આ કાવ્યવાર્તા એના પ્રાસાનુપ્રાસ સંવાદથી તરત યાદ રહી જાય બાળકોને, એ એની સફળતા છે.
+'''જંગલમાં ભૂલો પડ્યો, દિલમાં થયો ઉચાટ'''
+'''પણ હિંમત એણે ધરી, મનમાં કર્યો વિચાર'''
+'''નથી કદી હું એકલો સાથી મારે બાર.'''
+'''એવે ઝાડી સળવળી, ચમક્યા કોળી ચાર.'''
+'''‘ખબરદાર! જે હોય તે, આપી દે આ વાર.’'''
+'''ધૂળો કહે એ કોળીને ‘અલ્યા નથી હું એક,'''
+'''બાર જણા લઈ નીકળ્યો કરજો કાંક વિવેક?'''
+'''–‘કાલે કરજે ટાયલી હમણાં દઈ દે માલ,’'''
+'''એવું બોલી ઊમટ્યા કોળી બે વિકરાળ.'''
+'''ધૂળો કૂદ્યો કોથળે વીંઝે છબોછબ.'''
+'''હતાં કોથળે કાટલાં, વાગે ધબોધબ…'''
+'''કોળી ચોંક્યા : એકમાં હોય આટલું જોર,'''
+'''બાર જણા જો છૂટશે, થશે આપણી ઘોર.'''
+'''એમ વિચારી બી સહુ નાઠા એકીસાથ'''
+'''ધૂળો હરખ્યો વાહ મેં ઠીક બતાવ્યો હાથ.'''
+{{Poem2Open}}પછી તો ધૂળાને રસ્તો જડ્યો ને પોતાને ગામ પહોંચી ગયો. બધાં બાળકોને ભેગાં કરી કોળીઓને ભગાડવાના આ પરાક્રમની વાત કરી. તો બાળકોએ પૂછ્યું : ‘પણ એ તો કહો કે તમે બાર જણા કોણ હતા?’ ધૂળાએ કહ્યું :{{Poem2Close}}
+'''ધૂળો કહે આ હાથ બે, બે આંખો, બે પાય.'''
+'''ચાર કાટલાં કોથળે એમ મળી દશ થાય.'''
+'''છેલ્લા સાથી બે ખરા, હિમ્મત ને વિશ્વાસ.'''
+'''એ બે વિણ બીજા બધા થાય નકામા ખાસ.'''
+{{Poem2Open}}કેવી પ્રેરક અને બાળકોને મન પરાક્રમની મનમોહક વારતા! હિમ્મત અને વિશ્વાસ એ મોટામાં મોટા સાથી એવો પરોક્ષ બોધ આપતી આ કાવ્યવાર્તા એના પ્રાસાનુપ્રાસ સંવાદથી તરત યાદ રહી જાય બાળકોને, એ એની સફળતા છે.
 આવી સ-રસ કવિતા પણ હવે સરકારે એને પાઠ્યપુસ્તકમાંથી કાઢી નાંખી છે, કેમકે એમાં ‘કોળી’ શબ્દ આવે છે. છે એથી કોળીભાઈઓને માઠું લાગે! વાહ સરકાર! વાહ કોળીભાઈઓ!
@@ Line 86: / Line 113: @@
 એ સમારંભમાંથી ઘરે આવ્યા પછી હજુ તો એકડિયામાં ભણતા ને માંડ વાંચતા થયેલા મૌલિકના હાથમાં ‘પશુ-પંખીનો મેળો’ નામની રમણલાલની બાળગીતોની સચિત્ર ચોપડી આપી, તો ખુશ ખુશ.
-એણે એક પાનું ઉઘાડ્યું અને ધીરેધીરે એક કવિતા વાંચવા લાગ્યો :
+એણે એક પાનું ઉઘાડ્યું અને ધીરેધીરે એક કવિતા વાંચવા લાગ્યો :{{Poem2Close}}
+'''એ-ક હ-તો કા-ગ-ડો'''
+'''પૂ-રે-પૂ-રો ના-ગ-ડો.'''
-એ-ક હ-તો કા-ગ-ડો
+{{Poem2Open}}–અને પછી તો એને એવી મઝા પડી ગઈ છે કે કાગડાને જોતાં નાચતો નાચતો બોલી ઊઠે છે :{{Poem2Close}}
-પૂ-રે-પૂ-રો ના-ગ-ડો.
-–અને પછી તો એને એવી મઝા પડી ગઈ છે કે કાગડાને જોતાં નાચતો નાચતો બોલી ઊઠે છે :
+'''એક હતો કાગડો'''
-એક હતો કાગડો
+'''પૂરેપૂરો નાગડો…'''
-પૂરેપૂરો નાગડો…
-બાળગીતની આ જ તો સફળતા, કે તે બાળકને ગાતા કરે છે, નાચતા કરે છે.
+{{Poem2Open}}બાળગીતની આ જ તો સફળતા, કે તે બાળકને ગાતા કરે છે, નાચતા કરે છે.{{Poem2Close}}
-[૮-પ-૯૭]
+{{Right|[૮-પ-૯૭]}}
-{{Poem2Close}}