કુંવરબાઈનું મામેરું/શબ્દાર્થ અને ટિપ્પણ: Difference between revisions

કુંવરબાઈનું મામેરું/શબ્દાર્થ અને ટિપ્પણ (view source)

Revision as of 08:43, 29 October 2021

188 bytes added , 08:43, 29 October 2021

no edit summary

MeghaBhavsar

18,450

edits

@@ Line 27: / Line 27: @@
 '''૧૯ ફ્જેત''' = બેઆબરૂ
 '''૨૧ ફગો''' = છકી જાવ છો
- <br>
+<br>
 '''કડવું ૪'''
@@ Line 54: / Line 54: @@
 કડવું ૬.
-૧ ભારે = ઉંમરમાં, વજનમાં (?), સત્તામાં
+'''૧ ભારે''' = ઉંમરમાં, વજનમાં (?), સત્તામાં
-૪ સેં સાત = સાતસો
+'''૪ સેં સાત''' = સાતસો
-૪ વાંકડિયાં ફોફળ = ઊંચી જાતની સોપારી
+'''૪ વાંકડિયાં ફોફળ''' = ઊંચી જાતની સોપારી
-૫ તાસ = સોના-રૂપાના તારવાળું રેશમી વસ્ત્ર;
+'''૫ તાસ''' = સોના-રૂપાના તારવાળું રેશમી વસ્ત્ર;
-૫ ચાર ચોકડી = ૪x૪ = ૧૬ સંખ્યા, અથવા ચાર ચોકડીની ભાતવાળા
+'''૫ ચાર ચોકડી''' = ૪x૪ = ૧૬ સંખ્યા, અથવા ચાર ચોકડીની ભાતવાળા
-૫ કોડી =વીસ; પંદર કોડી ૧૫x૨૦ = ૩૦૦.
+'''૫ કોડી''' =વીસ; પંદર કોડી ૧૫x૨૦ = ૩૦૦.
-૫ પછેડી = પામરી, ખેસ, દુપટ્ટા, કડી ૮માં છીંટ, મોરવી વગેરે, કડી ૯માં મશરૂ ગજીઆણી વગેરે, કડી ૧૦માં શેલાં – એ બધી સાડીઓની વિવિધ જાતોનાં નામ છે
+'''૫ પછેડી''' = પામરી, ખેસ, દુપટ્ટા, કડી ૮માં છીંટ, મોરવી વગેરે, કડી ૯માં મશરૂ ગજીઆણી વગેરે, કડી ૧૦માં શેલાં – એ બધી સાડીઓની વિવિધ જાતોનાં નામ છે
-૧૪ પહાણિયા = પથ્થર
+'''૧૪ પહાણિયા''' = પથ્થર
+<br>
-કડવું ૭.
+'''કડવું ૭'''.
-૧ ડાટ વાળ્યો = ગજબ કર્યા, પાયમાલ કરી નાખ્યા
+'''૧ ડાટ વાળ્યો''' = ગજબ કર્યા, પાયમાલ કરી નાખ્યા
-૨ કાતી = છરી દગો, ડંખ,
+'''૨ કાતી''' = છરી દગો, ડંખ,
-૬ સધારો = સિધાવો, પાછા જાઓ
+'''૬ સધારો''' = સિધાવો, પાછા જાઓ
-કડવું ૮.
+'''કડવું ૮'''.
-૩.  કંદર્પસરીખો લાજે –કંદર્પ(કામદેવ) જેવો પણ નરસિંહના
+'''૩.  કંદર્પસરીખો લાજે''' –કંદર્પ(કામદેવ) જેવો પણ નરસિંહના
                           રૂપ આગળ શરમાય, ભોંઠો પડે– એવો કટાક્ષ
-૫ કળકળતું = ઊકળતું
+'''૫ કળકળતું''' = ઊકળતું
+<br>
+'''કડવું ૯.'''
-કડવું ૯.
+'''૫ સમોવણ''' = ગરમ પાણી માફકસરનું કરવા ઉમેરવાનું  ઠંડું પાણી
+'''૭ કોરણ''' = ધૂળ,કાંકરી સાથેની આંધી
+'''૮ સાધ''' = સાધુ, સજ્જન
+'''૧૦ માવઠું''' = માઘ-વૃષ્ટિ, કઋતુનો વરસાદ
-૫ સમોવણ = ગરમ પાણી માફકસરનું કરવા ઉમેરવાનું  ઠંડું પાણી
+'''કડવું૧૧.'''
-૭ કોરણ = ધૂળ,કાંકરી સાથેની આંધી
-૮ સાધ = સાધુ, સજ્જન
-૧૦ માવઠું = માઘ-વૃષ્ટિ, કઋતુનો વરસાદ
-કડવું૧૧.
+'''૨ વહેવાર''' = રિવાજ
+'''૩ ટોપીવાળા''' = કાન-ઢંકાતી ટોપી પહેરેલા સાધુઆ
-૨ વહેવાર = રિવાજ
+'''૬ વેસર''' = નાકે પહેરવાની નથણી
-૩ ટોપીવાળા = કાન-ઢંકાતી ટોપી પહેરેલા સાધુઆ
+'''૭.  ઠીંઠોળી''' – ઠઠ્ઠા-મશ્કરી
-૬ વેસર = નાકે પહેરવાની નથણી
+'''૯ કડલાં,કાંબી''' = પગનાં ઘરેણાં
-૭.  ઠીંઠોળી – ઠઠ્ઠા-મશ્કરી
+'''૧૫ પિયરપનોતી''' = પિયરપક્ષે નસીબદાર. અહીં કટાક્ષમાં; પરંતુ
-૯ કડલાં,કાંબી = પગનાં ઘરેણાં
+::::::                      કડવું- ૧૫(કડી ૨૫)માં એના સાચા અર્થમાં.
-૧૫ પિયરપનોતી = પિયરપક્ષે નસીબદાર. અહીં કટાક્ષમાં; પરંતુ
-                      કડવું- ૧૫(કડી ૨૫)માં એના સાચા અર્થમાં.
 ૧૫ સાધર પહોંતી છે = મનના કોડ પૂરા કર્યા છે (વક્રોક્તિ છે)
-કડવુ ં૧૨
+'''કડવુ ૧૨'''
+'''૨ વેદીઆ''' = વેદ જાણનાર નાગર બ્રાહ્મણ (અહીં કટાક્ષમાં)
+'''૨ માધવ શું ભેદિયા''' = પ્રભુમાં તલ્લીન થયા છે.
+'''૩ દામોદર, બાલમુકુંદ...''' =  કડી ૩થી ભગવાનનાં વિવિધ નામો અને પૌરાણિક સંદર્ભો સાથે ભક્તોને ઈશ્વરે કરેલી સહાયના ઉલ્લેખો છે (કડી ૧૯ સુધી)
+'''૨૪ પિંગાણી''' = માથામાં નાખવાના તેલની લાકડાની વાટકી
-૨ વેદીઆ = વેદ જાણનાર નાગર બ્રાહ્મણ (અહીં કટાક્ષમાં)
+'''કડવું૧૩'''
-૨ માધવ શું ભેદિયા = પ્રભુમાં તલ્લીન થયા છે.
-૩ દામોદર, બાલમુકુંદ... =  કડી ૩થી ભગવાનનાં વિવિધ નામો
-             અને પૌરાણિક સંદર્ભો સાથે ભક્તોને ઈશ્વરે કરેલી
-               સહાયના   ઉલ્લેખો છે (કડી ૧૯ સુધી)
-૨૪ પિંગાણી = માથામાં નાખવાના તેલની લાકડાની વાટકી
-કડવું૧૩
+'''૧  પુરુષપુરાણી''' = પુરાણ પુરુષ ભગવાન
+'''૩. વાણોતર''' – શેઠના મદદનીશો, ગુમાસ્તા
+'''૬ અડવાણે''' = ખુલ્લા-ઉઘાડા પગે
+'''૭. બજાજ''' – કાપડિયો, કાપડનો વેપારી
+'''૯ જામા''' = ઘેરવાળું અંગરખું, પહેરણ જેવું.
+'''૧૦ વેલિયાં''' = વેઢ, આંટાવાળી વીંટી
+'''૧૨. જાણે ઊગિયા શશિયર ભાણ''' – ચંદ્ર  અને સૂર્ય. કમળાનું તેજ સૂર્ય-ચંદ્ર જેવું. ઉત્પ્રેક્ષા
+'''૧૪ ક્ષુદ્ર ઘંટાલી''' = નાનાં કાણાં પાડેલી ઘંટડીઓની હાર
+'''૧૪ વીંછીઆ, અણવટ''' = પગની આંગળી અને અંગૂઠાનાં ઘરેણાં
+'''૨૩ કોઠી''' = વેપારની પેઢી
+'''૨૩ ઓથ''' = મદદ
+'''સાંસે''' = શ્વાસે,આશ્ચર્ય અને ભોંઠપથી શ્વાસ ઊંચો થઈ ગયો
-૧  પુરુષપુરાણી = પુરાણ પુરુષ ભગવાન
+'''કડવું૧૪'''.
-૩. વાણોતર – શેઠના મદદનીશો, ગુમાસ્તા
-૬ અડવાણે = ખુલ્લા-ઉઘાડા પગે
-૭. બજાજ – કાપડિયો, કાપડનો વેપારી
-૯ જામા = ઘેરવાળું અંગરખું, પહેરણ જેવું.
-૧૦ વેલિયાં = વેઢ, આંટાવાળી વીંટી
-૧૨. જાણે ઊગિયા શશિયર ભાણ – ચંદ્ર  અને સૂર્ય. કમળાનું તેજ
-                                        સૂર્ય-ચંદ્ર જેવું. ઉત્પ્રેક્ષા
-૧૪ ક્ષુદ્ર ઘંટાલી = નાનાં કાણાં પાડેલી ઘંટડીઓની હાર
-૧૪ વીંછીઆ, અણવટ = પગની આંગળી અને અંગૂઠાનાં ઘરેણાં
-૨૩ કોઠી = વેપારની પેઢી
-૨૩ ઓથ = મદદ
-સાંસે = શ્વાસે,આશ્ચર્ય અને ભોંઠપથી શ્વાસ ઊંચો થઈ ગયો
-કડવું૧૪.
+'''૪ કમાઈ''' = કમાણી, વળતર
+'''૫ ઉમા-મહેશ્વર આપ્યાં આણી''' = શિવપાર્વતીના યુગલને શણગારે, એમાં ત્રણ સ્ત્રીનાં અને આઠ પુરુષોનાં વસ્ત્રો હોય.
+'''૬ પલવટ વાળી''' = કમર ઉપર કપડું બાંધી
+'''૯ બુસટિયો''' = સીમંતિનીને કંકુવાળા હાથ ગાલે લગાવવાની વિધિ કરનાર પતિનો નાનો ભાઈ (દિયર)
-૪ કમાઈ = કમાણી, વળતર
+'''કડવું ૧૫'''
-૫ ઉમા-મહેશ્વર આપ્યાં આણી = શિવપાર્વતીના યુગલને શણગારે,
-               એમાં ત્રણ સ્ત્રીનાં અને આઠ પુરુષોનાં વસ્ત્રો હોય.
-૬ પલવટ વાળી = કમર ઉપર કપડું બાંધી
- ૯ બુસટિયો = સીમંતિનીને કંકુવાળા હાથ ગાલે લગાવવાની
-                    વિધિ કરનાર પતિનો નાનો ભાઈ (દિયર)
-કડવું ૧૫.
- ૬ ખીરોદક = ક્ષીરોદક; એક જાતનું રેશમી વસ્ત્ર
+'''૬ ખીરોદક''' = ક્ષીરોદક; એક જાતનું રેશમી વસ્ત્ર કડી ૬થી૨૩ વિવિધ વસ્ત્રો, સાડીઓ, તથા અલંકારોનાં નામ છે
-                           કડી ૬થી૨૩ વિવિધ વસ્ત્રો, સાડીઓ,
+'''૨૪ ઓડે''' = ધરે, લંબાવે
-                             તથા અલંકારોનાં નામ છે
-૨૪ ઓડે = ધરે, લંબાવે
-કડવું૧૬.
+'''કડવું૧૬'''
-૧ કોડ = અંતરની ઇચ્છા, અભિલાષા
+'''૧ કોડ''' = અંતરની ઇચ્છા, અભિલાષા
-૬ પરન્યાતી = (નાગર સિવાયની) બીજી જ્ઞાતિનાં
+'''૬ પરન્યાતી''' = (નાગર સિવાયની) બીજી જ્ઞાતિનાં
-૬ ફૂલફૂલી = ફૂલ જેવી ખીલેલી
+'''૬ ફૂલફૂલી''' = ફૂલ જેવી ખીલેલી
-નેગિયો  = પ્રતિષ્ઠિત-આબરૂદાર
+'''નેગિયો'''  = પ્રતિષ્ઠિત-આબરૂદાર
 {{Poem2Close}}