18,450
edits
કુંવરબાઈનું મામેરું/શબ્દાર્થ અને ટિપ્પણ: Difference between revisions
Jump to navigation
Jump to search
કુંવરબાઈનું મામેરું/શબ્દાર્થ અને ટિપ્પણ (view source)
Revision as of 08:43, 29 October 2021
, 08:43, 29 October 2021no edit summary
MeghaBhavsar (talk | contribs) No edit summary |
MeghaBhavsar (talk | contribs) No edit summary |
||
| Line 27: | Line 27: | ||
'''૧૯ ફ્જેત''' = બેઆબરૂ | '''૧૯ ફ્જેત''' = બેઆબરૂ | ||
'''૨૧ ફગો''' = છકી જાવ છો | '''૨૧ ફગો''' = છકી જાવ છો | ||
<br> | |||
'''કડવું ૪''' | '''કડવું ૪''' | ||
| Line 54: | Line 54: | ||
કડવું ૬. | કડવું ૬. | ||
૧ ભારે = ઉંમરમાં, વજનમાં (?), સત્તામાં | '''૧ ભારે''' = ઉંમરમાં, વજનમાં (?), સત્તામાં | ||
૪ સેં સાત = સાતસો | '''૪ સેં સાત''' = સાતસો | ||
૪ વાંકડિયાં ફોફળ = ઊંચી જાતની સોપારી | '''૪ વાંકડિયાં ફોફળ''' = ઊંચી જાતની સોપારી | ||
૫ તાસ = સોના-રૂપાના તારવાળું રેશમી વસ્ત્ર; | '''૫ તાસ''' = સોના-રૂપાના તારવાળું રેશમી વસ્ત્ર; | ||
૫ ચાર ચોકડી = ૪x૪ = ૧૬ સંખ્યા, અથવા ચાર ચોકડીની ભાતવાળા | '''૫ ચાર ચોકડી''' = ૪x૪ = ૧૬ સંખ્યા, અથવા ચાર ચોકડીની ભાતવાળા | ||
૫ કોડી =વીસ; પંદર કોડી ૧૫x૨૦ = ૩૦૦. | '''૫ કોડી''' =વીસ; પંદર કોડી ૧૫x૨૦ = ૩૦૦. | ||
૫ પછેડી = પામરી, ખેસ, દુપટ્ટા, કડી ૮માં છીંટ, મોરવી વગેરે, કડી ૯માં મશરૂ ગજીઆણી વગેરે, કડી ૧૦માં શેલાં – એ બધી સાડીઓની વિવિધ જાતોનાં નામ છે | '''૫ પછેડી''' = પામરી, ખેસ, દુપટ્ટા, કડી ૮માં છીંટ, મોરવી વગેરે, કડી ૯માં મશરૂ ગજીઆણી વગેરે, કડી ૧૦માં શેલાં – એ બધી સાડીઓની વિવિધ જાતોનાં નામ છે | ||
૧૪ પહાણિયા = પથ્થર | '''૧૪ પહાણિયા''' = પથ્થર | ||
<br> | |||
કડવું ૭. | '''કડવું ૭'''. | ||
૧ ડાટ વાળ્યો = ગજબ કર્યા, પાયમાલ કરી નાખ્યા | '''૧ ડાટ વાળ્યો''' = ગજબ કર્યા, પાયમાલ કરી નાખ્યા | ||
૨ કાતી = છરી દગો, ડંખ, | '''૨ કાતી''' = છરી દગો, ડંખ, | ||
૬ સધારો = સિધાવો, પાછા જાઓ | '''૬ સધારો''' = સિધાવો, પાછા જાઓ | ||
કડવું ૮. | '''કડવું ૮'''. | ||
૩. કંદર્પસરીખો લાજે –કંદર્પ(કામદેવ) જેવો પણ નરસિંહના | '''૩. કંદર્પસરીખો લાજે''' –કંદર્પ(કામદેવ) જેવો પણ નરસિંહના | ||
રૂપ આગળ શરમાય, ભોંઠો પડે– એવો કટાક્ષ | રૂપ આગળ શરમાય, ભોંઠો પડે– એવો કટાક્ષ | ||
૫ કળકળતું = ઊકળતું | '''૫ કળકળતું''' = ઊકળતું | ||
<br> | |||
'''કડવું ૯.''' | |||
'''૫ સમોવણ''' = ગરમ પાણી માફકસરનું કરવા ઉમેરવાનું ઠંડું પાણી | |||
'''૭ કોરણ''' = ધૂળ,કાંકરી સાથેની આંધી | |||
'''૮ સાધ''' = સાધુ, સજ્જન | |||
'''૧૦ માવઠું''' = માઘ-વૃષ્ટિ, કઋતુનો વરસાદ | |||
'''કડવું૧૧.''' | |||
'''૨ વહેવાર''' = રિવાજ | |||
'''૩ ટોપીવાળા''' = કાન-ઢંકાતી ટોપી પહેરેલા સાધુઆ | |||
૨ વહેવાર = રિવાજ | '''૬ વેસર''' = નાકે પહેરવાની નથણી | ||
૩ ટોપીવાળા = કાન-ઢંકાતી ટોપી પહેરેલા સાધુઆ | '''૭. ઠીંઠોળી''' – ઠઠ્ઠા-મશ્કરી | ||
૬ વેસર = નાકે પહેરવાની નથણી | '''૯ કડલાં,કાંબી''' = પગનાં ઘરેણાં | ||
૭. ઠીંઠોળી – ઠઠ્ઠા-મશ્કરી | '''૧૫ પિયરપનોતી''' = પિયરપક્ષે નસીબદાર. અહીં કટાક્ષમાં; પરંતુ | ||
૯ કડલાં,કાંબી = પગનાં ઘરેણાં | :::::: કડવું- ૧૫(કડી ૨૫)માં એના સાચા અર્થમાં. | ||
૧૫ પિયરપનોતી = પિયરપક્ષે નસીબદાર. અહીં કટાક્ષમાં; પરંતુ | |||
૧૫ સાધર પહોંતી છે = મનના કોડ પૂરા કર્યા છે (વક્રોક્તિ છે) | ૧૫ સાધર પહોંતી છે = મનના કોડ પૂરા કર્યા છે (વક્રોક્તિ છે) | ||
કડવુ | '''કડવુ ૧૨''' | ||
'''૨ વેદીઆ''' = વેદ જાણનાર નાગર બ્રાહ્મણ (અહીં કટાક્ષમાં) | |||
'''૨ માધવ શું ભેદિયા''' = પ્રભુમાં તલ્લીન થયા છે. | |||
'''૩ દામોદર, બાલમુકુંદ...''' = કડી ૩થી ભગવાનનાં વિવિધ નામો અને પૌરાણિક સંદર્ભો સાથે ભક્તોને ઈશ્વરે કરેલી સહાયના ઉલ્લેખો છે (કડી ૧૯ સુધી) | |||
'''૨૪ પિંગાણી''' = માથામાં નાખવાના તેલની લાકડાની વાટકી | |||
'''કડવું૧૩''' | |||
'''૧ પુરુષપુરાણી''' = પુરાણ પુરુષ ભગવાન | |||
'''૩. વાણોતર''' – શેઠના મદદનીશો, ગુમાસ્તા | |||
'''૬ અડવાણે''' = ખુલ્લા-ઉઘાડા પગે | |||
'''૭. બજાજ''' – કાપડિયો, કાપડનો વેપારી | |||
'''૯ જામા''' = ઘેરવાળું અંગરખું, પહેરણ જેવું. | |||
'''૧૦ વેલિયાં''' = વેઢ, આંટાવાળી વીંટી | |||
'''૧૨. જાણે ઊગિયા શશિયર ભાણ''' – ચંદ્ર અને સૂર્ય. કમળાનું તેજ સૂર્ય-ચંદ્ર જેવું. ઉત્પ્રેક્ષા | |||
'''૧૪ ક્ષુદ્ર ઘંટાલી''' = નાનાં કાણાં પાડેલી ઘંટડીઓની હાર | |||
'''૧૪ વીંછીઆ, અણવટ''' = પગની આંગળી અને અંગૂઠાનાં ઘરેણાં | |||
'''૨૩ કોઠી''' = વેપારની પેઢી | |||
'''૨૩ ઓથ''' = મદદ | |||
'''સાંસે''' = શ્વાસે,આશ્ચર્ય અને ભોંઠપથી શ્વાસ ઊંચો થઈ ગયો | |||
'''કડવું૧૪'''. | |||
'''૪ કમાઈ''' = કમાણી, વળતર | |||
'''૫ ઉમા-મહેશ્વર આપ્યાં આણી''' = શિવપાર્વતીના યુગલને શણગારે, એમાં ત્રણ સ્ત્રીનાં અને આઠ પુરુષોનાં વસ્ત્રો હોય. | |||
'''૬ પલવટ વાળી''' = કમર ઉપર કપડું બાંધી | |||
'''૯ બુસટિયો''' = સીમંતિનીને કંકુવાળા હાથ ગાલે લગાવવાની વિધિ કરનાર પતિનો નાનો ભાઈ (દિયર) | |||
'''કડવું ૧૫''' | |||
કડવું ૧૫ | |||
'''૬ ખીરોદક''' = ક્ષીરોદક; એક જાતનું રેશમી વસ્ત્ર કડી ૬થી૨૩ વિવિધ વસ્ત્રો, સાડીઓ, તથા અલંકારોનાં નામ છે | |||
'''૨૪ ઓડે''' = ધરે, લંબાવે | |||
૨૪ ઓડે = ધરે, લંબાવે | |||
કડવું૧૬ | '''કડવું૧૬''' | ||
૧ કોડ = અંતરની ઇચ્છા, અભિલાષા | '''૧ કોડ''' = અંતરની ઇચ્છા, અભિલાષા | ||
૬ પરન્યાતી = (નાગર સિવાયની) બીજી જ્ઞાતિનાં | '''૬ પરન્યાતી''' = (નાગર સિવાયની) બીજી જ્ઞાતિનાં | ||
૬ ફૂલફૂલી = ફૂલ જેવી ખીલેલી | '''૬ ફૂલફૂલી''' = ફૂલ જેવી ખીલેલી | ||
નેગિયો = પ્રતિષ્ઠિત-આબરૂદાર | '''નેગિયો''' = પ્રતિષ્ઠિત-આબરૂદાર | ||
{{Poem2Close}} | {{Poem2Close}} | ||