26,604
edits
કાવ્ય-આચમન શ્રેણી – ઉમાશંકર જોશી/૨૬. કર્ણ-કૃષ્ણ: Difference between revisions
કાવ્ય-આચમન શ્રેણી – ઉમાશંકર જોશી/૨૬. કર્ણ-કૃષ્ણ (view source)
Revision as of 13:05, 14 December 2021
, 13:05, 14 December 2021no edit summary
KhyatiJoshi (talk | contribs) (Created page with "{{SetTitle}} {{Heading|૨૬. કર્ણ-કૃષ્ણ | કાવ્ય-આચમન શ્રેણી – ઉમાશંકર જોશી}} {{Poem2Open}} [વિષ...") |
KhyatiJoshi (talk | contribs) No edit summary |
||
| Line 6: | Line 6: | ||
<poem> | <poem> | ||
કર્ણ: જુઓ હસે છે નભગોખ સૂર્ય, | કર્ણ: જુઓ હસે છે નભગોખ સૂર્ય, | ||
પાસે પાસે એક જલે ઝૂલંતાં | {{Space}}પાસે પાસે એક જલે ઝૂલંતાં | ||
પ્રફુલ્લતાં કિંતુ ન જેહ સંગમાં | {{Space}}પ્રફુલ્લતાં કિંતુ ન જેહ સંગમાં | ||
અધન્ય એવાં પદ્મ ને પોયણા-શાં | {{Space}}અધન્ય એવાં પદ્મ ને પોયણા-શાં | ||
જોઈ મુખો આપણ બે તણાં અહીં. | {{Space}}જોઈ મુખો આપણ બે તણાં અહીં. | ||
ઝાઝી વેળા વ્યોમ માંહે ન સોહે | {{Space}}ઝાઝી વેળા વ્યોમ માંહે ન સોહે | ||
સાથે સાથે સૂર્ય ને સોમ, કૃષ્ણ, | {{Space}}સાથે સાથે સૂર્ય ને સોમ, કૃષ્ણ, | ||
સોહે નહીં એક રથેય એવા | {{Space}}સોહે નહીં એક રથેય એવા | ||
પ્રવીર બે કૌરવપાંડવોના. | {{Space}}પ્રવીર બે કૌરવપાંડવોના. | ||
અદૃશ્ય થાતા પુરકોટકાંગરા, | {{Space}}અદૃશ્ય થાતા પુરકોટકાંગરા, | ||
ધપ્યે જતા પંથપિપાસુ અશ્વ. | {{Space}}ધપ્યે જતા પંથપિપાસુ અશ્વ. | ||
આજ્ઞા કરો, કૃષ્ણ, ઉતારવા મને | {{Space}}આજ્ઞા કરો, કૃષ્ણ, ઉતારવા મને | ||
ક્ષણેક થંભે રથ. દો અનુજ્ઞા. | {{Space}}ક્ષણેક થંભે રથ. દો અનુજ્ઞા. | ||
જાઉં. પ્રતીક્ષા કરતા હશે ત્યાં | {{Space}}જાઉં. પ્રતીક્ષા કરતા હશે ત્યાં | ||
કૈં વર્ષોથી શૌર્યઉન્માદવ્યાકુળા | {{Space}}કૈં વર્ષોથી શૌર્યઉન્માદવ્યાકુળા | ||
સંગ્રામાર્થે જે ભુજા ખંજવાળતા, | {{Space}}સંગ્રામાર્થે જે ભુજા ખંજવાળતા, | ||
આજે લાધ્યે યુદ્ધનું પર્વ ધન્ય, | {{Space}}આજે લાધ્યે યુદ્ધનું પર્વ ધન્ય, | ||
પ્રસન્ન સૌ કૌરવ હસ્તિનાપુરે; | {{Space}}પ્રસન્ન સૌ કૌરવ હસ્તિનાપુરે; | ||
અને કુરુજાંગલ – રે સમગ્ર | {{Space}}અને કુરુજાંગલ – રે સમગ્ર | ||
આર્યાવર્તે આણ જેની યશસ્વી, | {{Space}}આર્યાવર્તે આણ જેની યશસ્વી, | ||
એવા મહારાજ– | {{Space}}એવા મહારાજ– | ||
</poem> | </poem> | ||
<poem> | |||
કૃષ્ણ: | કૃષ્ણ:{{Space}} –ની ધર્મરાજને | ||
આજે ભલી રીતથી ભેટ છો થતી, | {{Space}}આજે ભલી રીતથી ભેટ છો થતી, | ||
ધર્મધ્વજાળા શિબિરે પાંડવોના. | {{Space}}ધર્મધ્વજાળા શિબિરે પાંડવોના. | ||
પાંડુપુત્રો આ દિશે ચક્ષુ માંડી | {{Space}}પાંડુપુત્રો આ દિશે ચક્ષુ માંડી | ||
પીતા હશે પંથદિગંતરેખા: | {{Space}}પીતા હશે પંથદિગંતરેખા: | ||
ક્યારે આવે કૃષ્ણ વેગેથી, લાવે | {{Space}}ક્યારે આવે કૃષ્ણ વેગેથી, લાવે | ||
કાં યુદ્ધ કાં બંધુજનોની પ્રીતિ. | {{Space}}કાં યુદ્ધ કાં બંધુજનોની પ્રીતિ. | ||
પ્રીતિપ્રતીક્ષા પણ આજ એમની | {{Space}}પ્રીતિપ્રતીક્ષા પણ આજ એમની | ||
ભલે ફળે બેવડી: યુદ્ધશ્રદ્ધા | {{Space}}ભલે ફળે બેવડી: યુદ્ધશ્રદ્ધા | ||
સંતોષાશે વિષ્ટિ હું હારતાં; ને | {{Space}}સંતોષાશે વિષ્ટિ હું હારતાં; ને | ||
બંધુપ્રીતિ પાંડુ પુન: જીવ્યા સમી | {{Space}}બંધુપ્રીતિ પાંડુ પુન: જીવ્યા સમી | ||
સૌ પામશે આજ પધારતાં ઘરે, | {{Space}}સૌ પામશે આજ પધારતાં ઘરે, | ||
કારાગારે કૌરવોને પડેલ, | {{Space}}કારાગારે કૌરવોને પડેલ, | ||
ધનુર્ધરોમાં સહજે શિરોમણિ, | {{Space}}ધનુર્ધરોમાં સહજે શિરોમણિ, | ||
શસ્ત્રે તેવો શાસ્ત્રમાંયે પ્રવીણ | {{Space}}શસ્ત્રે તેવો શાસ્ત્રમાંયે પ્રવીણ | ||
કુન્તીજાયો પાટવીપુત્ર કર્ણ. | {{Space}}કુન્તીજાયો પાટવીપુત્ર કર્ણ. | ||
</Poem> | |||
<Poem> | |||
કર્ણ: કુન્તીજાયો? તેર વર્ષોની વાત! | કર્ણ: કુન્તીજાયો? તેર વર્ષોની વાત! | ||
અજ્ઞાત અન્યોન્યથી હસ્તિનાપુરે | {{Space}}અજ્ઞાત અન્યોન્યથી હસ્તિનાપુરે | ||
વસ્યાં અમે મા-શિશુ વર્ષ તેર! | {{Space}}વસ્યાં અમે મા-શિશુ વર્ષ તેર! | ||
વર્ષે વર્ષે માસ તો બાર બાર, | {{Space}}વર્ષે વર્ષે માસ તો બાર બાર, | ||
માસે માસે ને દિનો ત્રીસ ત્રીસ, | {{Space}}માસે માસે ને દિનો ત્રીસ ત્રીસ, | ||
ને ત્રીસમાંથી દિન એક એક, | {{Space}}ને ત્રીસમાંથી દિન એક એક, | ||
મૂકે ઘડી ગણિતી તેની સાઠ. | {{Space}}મૂકે ઘડી ગણિતી તેની સાઠ. | ||
મળી ઘડી અધઘડી ન માતને | {{Space}}મળી ઘડી અધઘડી ન માતને | ||
વાત્સલ્યથી વંચિત બાલ કારણે! | {{Space}}વાત્સલ્યથી વંચિત બાલ કારણે! | ||
અપૂર્વ આશ્ચર્ય ન એ શું કૃષ્ણ? | {{Space}}અપૂર્વ આશ્ચર્ય ન એ શું કૃષ્ણ? | ||
એ ભારતે અદ્ભુત માપ ધર્મનું! | {{Space}}એ ભારતે અદ્ભુત માપ ધર્મનું! | ||
</poem> | |||
<Poem> | |||
કૃષ્ણ: બોલાવવી એ જનનીમુખે જો | કૃષ્ણ: બોલાવવી એ જનનીમુખે જો | ||
લજ્જાભરી શોક-કથા વીતેલી, | {{Space}}લજ્જાભરી શોક-કથા વીતેલી, | ||
કુંતી ક્હેશે, તાત, તો, એય ક્હેશે | {{Space}}કુંતી ક્હેશે, તાત, તો, એય ક્હેશે | ||
સહોદરોના સુખ કાજ હોંસે. | {{Space}}સહોદરોના સુખ કાજ હોંસે. | ||
</poem> | |||
<Poem> | |||
કર્ણ: ના, કૃષ્ણ, મારે નથી ક્હેવરાવવી | કર્ણ: ના, કૃષ્ણ, મારે નથી ક્હેવરાવવી | ||
કલંકગાથા જનનીમુખેથી, | {{Space}}કલંકગાથા જનનીમુખેથી, | ||
કે શી રીતે ત્યાગ અબોલ બાલનો | {{Space}}કે શી રીતે ત્યાગ અબોલ બાલનો | ||
કરી શિશુને વિધિઅંક સોંપ્યો. | {{Space}}કરી શિશુને વિધિઅંક સોંપ્યો. | ||
એ જાણું છું કૈંક રહસ્ય, જ્યારથી | {{Space}}એ જાણું છું કૈંક રહસ્ય, જ્યારથી | ||
પામ્યો છું હું આશિષ કુંતીનેત્રની | {{Space}}પામ્યો છું હું આશિષ કુંતીનેત્રની | ||
મૂંગી મૂંગી તોય હેતે હૂંફાળી, | {{Space}}મૂંગી મૂંગી તોય હેતે હૂંફાળી, | ||
અનલ્પ રિદ્ધિ મુજ ક્ષુદ્ર આયુની. | {{Space}}અનલ્પ રિદ્ધિ મુજ ક્ષુદ્ર આયુની. | ||
જ્યારે કૃપે દીન મુખે સુણ્યું મહા | {{Space}}જ્યારે કૃપે દીન મુખે સુણ્યું મહા | ||
આહ્વાન મારું કપરું કિરીટીને | {{Space}}આહ્વાન મારું કપરું કિરીટીને | ||
અને કહ્યું: ‘રાજવીપુત્ર સ્પર્ધા | {{Space}}અને કહ્યું: ‘રાજવીપુત્ર સ્પર્ધા | ||
કરે ન જાણ્યા વિણ ગોત્ર અન્યનાં; | {{Space}}કરે ન જાણ્યા વિણ ગોત્ર અન્યનાં; | ||
આ કુંતી ને પાંડુ તણો સુપુત્ર | {{Space}}આ કુંતી ને પાંડુ તણો સુપુત્ર | ||
ઊભો અહીં અર્જુન, બોલ, તાત, | {{Space}}ઊભો અહીં અર્જુન, બોલ, તાત, | ||
પિતા-જનેતા તવ કોણ કોણ?’ – | {{Space}}પિતા-જનેતા તવ કોણ કોણ?’ – | ||
રે ત્યાં જ મા'રાજ સુયોધને મને | {{Space}}રે ત્યાં જ મા'રાજ સુયોધને મને | ||
તત્કાલ યોજી અભિષેક, દીધું | {{Space}}તત્કાલ યોજી અભિષેક, દીધું | ||
મહાર્ઘ એવું પદ અંગરાજનું. | {{Space}}મહાર્ઘ એવું પદ અંગરાજનું. | ||
ત્યાં સ્ત્રીવર્ગે એક સાધ્વી તણાં બે | {{Space}}ત્યાં સ્ત્રીવર્ગે એક સાધ્વી તણાં બે | ||
નેત્રો દ્વારા ઊભરાતી અખંડ | {{Space}}નેત્રો દ્વારા ઊભરાતી અખંડ | ||
ન્યાળી'તી મેં દિવ્ય વાત્સલ્યધારા, | {{Space}}ન્યાળી'તી મેં દિવ્ય વાત્સલ્યધારા, | ||
માતી પરાણે મુજ સ્વલ્પ હૈયે, | {{Space}}માતી પરાણે મુજ સ્વલ્પ હૈયે, | ||
દુ:ખેસુખે જે સ્ફુરતી રહી કો | {{Space}}દુ:ખેસુખે જે સ્ફુરતી રહી કો | ||
હૈયાખૂણેથી, મધુરું કરી જતી | {{Space}}હૈયાખૂણેથી, મધુરું કરી જતી | ||
બધુંય તે માન વિમાનના વા, | {{Space}}બધુંય તે માન વિમાનના વા, | ||
કે દંશ ભૂંડા વળી હીન જન્મના. | {{Space}}કે દંશ ભૂંડા વળી હીન જન્મના. | ||
આજેય આલંબન દિવ્ય એ મમ. | {{Space}}આજેય આલંબન દિવ્ય એ મમ. | ||
વાંચી હતી એ દ્વયનેત્રવિસ્તરે | {{Space}}વાંચી હતી એ દ્વયનેત્રવિસ્તરે | ||
માતા તણી મંગલ આશિષો મેં. | {{Space}}માતા તણી મંગલ આશિષો મેં. | ||
મીઠી સ્મૃતિ જીવનની સુધન્ય એ, | {{Space}}મીઠી સ્મૃતિ જીવનની સુધન્ય એ, | ||
આયુરણે વીરડી સ્નેહભીની એ. | {{Space}}આયુરણે વીરડી સ્નેહભીની એ. | ||
પરંતુ, ધર્મજ્ઞ, પૃથામુખેથી | {{Space}}પરંતુ, ધર્મજ્ઞ, પૃથામુખેથી | ||
‘છે કર્ણ કૌન્તેય', ન શબ્દ એવા | {{Space}}‘છે કર્ણ કૌન્તેય', ન શબ્દ એવા | ||
આચાર્યને એ સમયે મળ્યા; મળ્યા | {{Space}}આચાર્યને એ સમયે મળ્યા; મળ્યા | ||
હવે, હવે જ્યાં ડગલુંય પાછું | {{Space}}હવે, હવે જ્યાં ડગલુંય પાછું | ||
ક્યાં દેવું તે ના રહ્યું શોચવાનું. | {{Space}}ક્યાં દેવું તે ના રહ્યું શોચવાનું. | ||
</poem> | |||
<poem> | |||
કૃષ્ણ: સુણ્યું હશે, કર્ણ, કદી; ન જો સુણ્યું | કૃષ્ણ: સુણ્યું હશે, કર્ણ, કદી; ન જો સુણ્યું | ||
તો હું કહું: ત્યાં નીરખી તને, પ્રિય, | તો હું કહું: ત્યાં નીરખી તને, પ્રિય, | ||