18,450
edits
આત્માની માતૃભાષા/43: Difference between revisions
no edit summary
MeghaBhavsar (talk | contribs) No edit summary |
MeghaBhavsar (talk | contribs) No edit summary |
||
| Line 9: | Line 9: | ||
તણા સૌ સુવર્ણરંગ ઉછાળતો કોટિ-કરે. | તણા સૌ સુવર્ણરંગ ઉછાળતો કોટિ-કરે. | ||
કાલે કાળોમેંશ જો તું ઊગે ના તો કહેજે મને. …. | કાલે કાળોમેંશ જો તું ઊગે ના તો કહેજે મને. …. | ||
ડૂબ્યો! ગ્રસ્યો અંધકારે!… યૌવરાજ્ય-અભિષેક | ડૂબ્યો! ગ્રસ્યો અંધકારે!… યૌવરાજ્ય-અભિષેક | ||
પામનારનેય ગ્રસે સઘન દુર્ભાગ્યછાયા. … | પામનારનેય ગ્રસે સઘન દુર્ભાગ્યછાયા. … | ||
| Line 21: | Line 22: | ||
નહીં બને. … અયોધ્યા! આ દીપભૂષણો સજીને | નહીં બને. … અયોધ્યા! આ દીપભૂષણો સજીને | ||
કૈકેયીની હાંસી આમ કરવી ન છાજે તને. … | કૈકેયીની હાંસી આમ કરવી ન છાજે તને. … | ||
કોણ છે રે? દીવો લઈ અંધકાર પ્રાસાદનો | કોણ છે રે? દીવો લઈ અંધકાર પ્રાસાદનો | ||
શતખંડ કરતું એ કોણ ગયું? ધાત્રી?… આવ, | શતખંડ કરતું એ કોણ ગયું? ધાત્રી?… આવ, | ||
| Line 30: | Line 32: | ||
પેટ્યો દીવો. … જા, નથી કૈં કામ તારું, ખસ દૂર. | પેટ્યો દીવો. … જા, નથી કૈં કામ તારું, ખસ દૂર. | ||
… અરે કિંતુ, કોણ તું આ દીપશિખા સમું મુખ | … અરે કિંતુ, કોણ તું આ દીપશિખા સમું મુખ | ||
ઝળાંઝળાં ધારનારી બાળકી ખેંચી રહી આ | ઝળાંઝળાં ધારનારી બાળકી ખેંચી રહી આ | ||
અપંગને મને હર્મ્યવાતાયન પ્રતિ વેગે? | અપંગને મને હર્મ્યવાતાયન પ્રતિ વેગે? | ||
ધાત્રી, જોને કોણ આ ક્યાંથી પ્રવેશી, સુગુપ્ત આ | ધાત્રી, જોને કોણ આ ક્યાંથી પ્રવેશી, સુગુપ્ત આ | ||
અંત:પુરે. | અંત:પુરે. | ||
બાલિકા: ધાત્રીને તો ધુત્કારી તેં દૂર કરી. | બાલિકા: ધાત્રીને તો ધુત્કારી તેં દૂર કરી. | ||
| Line 39: | Line 43: | ||
બાલિકા: હું તો છું ઋજુલા, મને ઓળખી ના? | બાલિકા: હું તો છું ઋજુલા, મને ઓળખી ના? | ||
મંથરા: ના? | મંથરા: ના? | ||
ઋજુલા: સુભગે! | ઋજુલા: સુભગે! | ||
માનીશ તું? હું છું તું જ. | માનીશ તું? હું છું તું જ. | ||
મંથરા: નાનકડી આવડી હું? | મંથરા: નાનકડી આવડી હું? | ||
ઋજુલા: હા. તેં મને વધવા જ દીધી છે ક્યાં? આજે તો હું | ઋજુલા: હા. તેં મને વધવા જ દીધી છે ક્યાં? આજે તો હું | ||
માનવાની નથી તારું કંઈ જ. આ બારી પાસે | માનવાની નથી તારું કંઈ જ. આ બારી પાસે | ||
| Line 53: | Line 59: | ||
આવી પથરાયા અહીં છે બધાય સરયૂને | આવી પથરાયા અહીં છે બધાય સરયૂને | ||
તીરે રમણીય આજ જાણે! | તીરે રમણીય આજ જાણે! | ||
મંથરા: મને ખૂંચે છે તે | મંથરા: મને ખૂંચે છે તે | ||
આંખમાં કણાની જેમ. … કાળવાયુ, બ્રહ્માંડની | આંખમાં કણાની જેમ. … કાળવાયુ, બ્રહ્માંડની | ||
કઈ ગુફામાં સૂતો છે? વા પ્રચંડ ઘોરરૂપે, | કઈ ગુફામાં સૂતો છે? વા પ્રચંડ ઘોરરૂપે, | ||
હોલાવી દે એક ફૂંકે સમગ્ર આ દીપરાશિ. | હોલાવી દે એક ફૂંકે સમગ્ર આ દીપરાશિ. | ||
ઋજુલા: ન બોલીએ આવું. | ઋજુલા: ન બોલીએ આવું. | ||
મંથરા: બોલ ના તું વચ્ચે. આજ રાતે | મંથરા: બોલ ના તું વચ્ચે. આજ રાતે | ||
આ ઉત્સવ-દીપમાંથી હોળી મહા પેટાવીશ | આ ઉત્સવ-દીપમાંથી હોળી મહા પેટાવીશ | ||
ત્યારે જ હું જંપવાની. | ત્યારે જ હું જંપવાની. | ||
ઋજુલા: | |||
ઋજુલા: કારમી શી તાલાવેલી! | |||
મંથરા: છું દુરિત હું અસીમ, અગાધ, અપરિમેય, | મંથરા: છું દુરિત હું અસીમ, અગાધ, અપરિમેય, | ||
આખાય આ બ્રહ્માંડનો બૂકડો હું કરી દઉં…. | આખાય આ બ્રહ્માંડનો બૂકડો હું કરી દઉં…. | ||
હસ તું. | હસ તું. | ||
ઋજુલા: ના હસું તો શું કરું, કહે? ખૂંધ તારી | ઋજુલા: ના હસું તો શું કરું, કહે? ખૂંધ તારી | ||
આ, તેને તો સીધી કરી બતાવ, જો શક્તિમતી | આ, તેને તો સીધી કરી બતાવ, જો શક્તિમતી | ||
છે તું મહા. | છે તું મહા. | ||
મંથરા: વિશ્વ આખું વક્ર ખૂંધું કરી દઉં. | મંથરા: વિશ્વ આખું વક્ર ખૂંધું કરી દઉં. | ||
ના મને વિડંબી શકે કોઈ જ તું-જેમ પછી. | ના મને વિડંબી શકે કોઈ જ તું-જેમ પછી. | ||
ઋજુલા: શું તને વાંકું પડ્યું છે? વાંક કંઈ અયોધ્યાનો? | ઋજુલા: શું તને વાંકું પડ્યું છે? વાંક કંઈ અયોધ્યાનો? | ||
મંથરા: કૌસલ્યાનો. | મંથરા: કૌસલ્યાનો. | ||
ઋજુલા: દૂભવી શું કદી તેણે? | ઋજુલા: દૂભવી શું કદી તેણે? | ||
મંથરા: ના, ન એણે, | મંથરા: ના, ન એણે, | ||
એના પુત્રે. | એના પુત્રે. | ||
ઋજુલા: રામે? કદી કોઈનીય વિમાનના | ઋજુલા: રામે? કદી કોઈનીય વિમાનના | ||
કરે રામ? | કરે રામ? | ||
મંથરા: નામ એક બોલીશ ના એ તું મારી | મંથરા: નામ એક બોલીશ ના એ તું મારી | ||
સમક્ષ. | સમક્ષ. | ||
ઋજુલા: શે અકારું એ એક નામ, જનહૈયાં | ઋજુલા: શે અકારું એ એક નામ, જનહૈયાં | ||
તણા મહાપારાવારને હેલે ચડાવનારું | તણા મહાપારાવારને હેલે ચડાવનારું | ||
ચંદ્ર સમું નામ રામચંદ્ર… | ચંદ્ર સમું નામ રામચંદ્ર… | ||
મંથરા: એ જ તો પીડા છે. | મંથરા: એ જ તો પીડા છે. | ||
રામ બસ રામ સારું ગામ રામ રટ્યાં કરે | રામ બસ રામ સારું ગામ રામ રટ્યાં કરે | ||
એ જ મારે માટે મોટું કારણ છે અણગમા | એ જ મારે માટે મોટું કારણ છે અણગમા | ||
તણું. | તણું. | ||
ઋજુલા: તુંયે કેવી રટી રહી નામ એ જ મીઠું! | ઋજુલા: તુંયે કેવી રટી રહી નામ એ જ મીઠું! | ||
ભલે હો આશય ભિન્ન. જાણુંને હું, રટ્યા વિના | ભલે હો આશય ભિન્ન. જાણુંને હું, રટ્યા વિના | ||
ના તુંયે ર્હૈ શકે ઘડી. | ના તુંયે ર્હૈ શકે ઘડી. | ||
મંથરા: ભચડી હું દઉં એહ | મંથરા: ભચડી હું દઉં એહ | ||
કરાલ દંષ્ટ્રા વચાળે… | કરાલ દંષ્ટ્રા વચાળે… | ||
ઋજુલા: અરે રામ, સ્હેવાતું ના. | ઋજુલા: અરે રામ, સ્હેવાતું ના. | ||
રામ…રામ… | રામ…રામ… | ||
| Line 99: | Line 120: | ||
ટપકી પડી અઘોર, પથ્થરની કંડારેલી? | ટપકી પડી અઘોર, પથ્થરની કંડારેલી? | ||
કોણ તું? | કોણ તું? | ||
આકૃતિ: હું કાલરાત્રિ. | આકૃતિ: હું કાલરાત્રિ. | ||
મંથરા: કાલરાત્રિ? | મંથરા: કાલરાત્રિ? | ||
કાલરાત્રિ: મંથરા, હું | કાલરાત્રિ: મંથરા, હું | ||
કાલરાત્રિ, જે થવાની મહાકાંક્ષા પ્રજ્વલતી | કાલરાત્રિ, જે થવાની મહાકાંક્ષા પ્રજ્વલતી | ||
રૂંવે રૂંવે તારે; છું હું મંથરા તારું જ રૂપ. | રૂંવે રૂંવે તારે; છું હું મંથરા તારું જ રૂપ. | ||
મંથરા: મારું રૂપ? કેટલાં ભર્યાં છો તમે મારા મહીં? | મંથરા: મારું રૂપ? કેટલાં ભર્યાં છો તમે મારા મહીં? | ||
પેલી તો હતી પરી વા દેવબાલિકા, અને આ | પેલી તો હતી પરી વા દેવબાલિકા, અને આ | ||
તુંયે ન દીસે માનવ. | તુંયે ન દીસે માનવ. | ||
કાલરાત્રિ: માનવ કો નથી એવું | કાલરાત્રિ: માનવ કો નથી એવું | ||
જેમાં નવ વસી શકે દેવ વા દાનવ. | જેમાં નવ વસી શકે દેવ વા દાનવ. | ||
મંથરા: એ હો | મંથરા: એ હો | ||
જે કૈં ભલે. નરી મારો સ્વાર્થ છું જોનારી નારી. | જે કૈં ભલે. નરી મારો સ્વાર્થ છું જોનારી નારી. | ||
| Line 115: | Line 141: | ||
મંગલનો પ્રસવ ન થવા પામે પ્રાત:કાલે | મંગલનો પ્રસવ ન થવા પામે પ્રાત:કાલે | ||
એ છે આપણે જોવાનું; આવ, ભાવિ-ઉદરમાં | એ છે આપણે જોવાનું; આવ, ભાવિ-ઉદરમાં | ||
ગર્ભ રહ્યો સળવળી, દૂષિત તે કરી દેવો | ગર્ભ રહ્યો સળવળી, દૂષિત તે કરી દેવો | ||
આપણું કર્તવ્ય એ જ. કૈકેયીને માનભંગ | આપણું કર્તવ્ય એ જ. કૈકેયીને માનભંગ | ||
બનીને આ અયોધ્યામાં જીવવાવારો ન આવે. | બનીને આ અયોધ્યામાં જીવવાવારો ન આવે. | ||
બસ એ જ લક્ષ્ય એક. | બસ એ જ લક્ષ્ય એક. | ||
કાલરાત્રિ: કુમાર તે કૌસલ્યાનો | કાલરાત્રિ: કુમાર તે કૌસલ્યાનો | ||
યૌવરાજ્ય પામે તેમાં… | યૌવરાજ્ય પામે તેમાં… | ||
મંથરા: પામે કેવો, મંથરા હું | મંથરા: પામે કેવો, મંથરા હું | ||
બેઠી છું ત્યાં સુધી? જશે, ભટકશે, અરણ્યોમાં | બેઠી છું ત્યાં સુધી? જશે, ભટકશે, અરણ્યોમાં | ||
ભિક્ષુક કે જતિ સમો. | ભિક્ષુક કે જતિ સમો. | ||
કાલરાત્રિ: કદાચને કો પ્રવીર | કાલરાત્રિ: કદાચને કો પ્રવીર | ||
સમો. વિશ્વામિત્ર સાથે વનોમાં — તપોવનોમાં | સમો. વિશ્વામિત્ર સાથે વનોમાં — તપોવનોમાં | ||
| Line 129: | Line 159: | ||
અરણ્યમાં જશે ફરી તો રાક્ષસકુલો કૈંક | અરણ્યમાં જશે ફરી તો રાક્ષસકુલો કૈંક | ||
સંહારશે. કીર્તિ એની ગાજશે દિગ્દિગંતમાં. | સંહારશે. કીર્તિ એની ગાજશે દિગ્દિગંતમાં. | ||
મંથરા: તેથી શું ન મોકલવો દેશવટે એને મારે? | મંથરા: તેથી શું ન મોકલવો દેશવટે એને મારે? | ||
વિશ્વામિત્રે માગ્યો રામ, વૃદ્ધ રાજા બોલ્યો ત્યારે | વિશ્વામિત્રે માગ્યો રામ, વૃદ્ધ રાજા બોલ્યો ત્યારે | ||
| Line 134: | Line 165: | ||
ત્યારથી એ થઈ પડ્યો છે અકારો છેક મને. | ત્યારથી એ થઈ પડ્યો છે અકારો છેક મને. | ||
જોઈએ મારે તો બસ પગ એનો ટળે એ જ. | જોઈએ મારે તો બસ પગ એનો ટળે એ જ. | ||
કાલરાત્રિ: દુરિત આચરનારે શુભ તે દુરિતમાંથી | કાલરાત્રિ: દુરિત આચરનારે શુભ તે દુરિતમાંથી | ||
પ્રસવે તો નભાવી લેવું પડે જ. બોલ, હં, તું | પ્રસવે તો નભાવી લેવું પડે જ. બોલ, હં, તું | ||
દેશવટે મોકલીશ? | દેશવટે મોકલીશ? | ||
મંથરા: હા. | મંથરા: હા. | ||
કાલરાત્રિ: હા હા હા — હસવાનો | કાલરાત્રિ: હા હા હા — હસવાનો | ||
આવ્યો આજે હવે મારે સમય, ભૂતલ પરે | આવ્યો આજે હવે મારે સમય, ભૂતલ પરે | ||
| Line 144: | Line 178: | ||
કંઠે મારે ઠલવાશે. ડાકિની-શાકિની બની | કંઠે મારે ઠલવાશે. ડાકિની-શાકિની બની | ||
નાચીશ બીભત્સ નૃત્ય, વરવી આકૃતિ મારી | નાચીશ બીભત્સ નૃત્ય, વરવી આકૃતિ મારી | ||
તણો સુવિરૂપતર ભાગ બની સોહી ર્હેશે | તણો સુવિરૂપતર ભાગ બની સોહી ર્હેશે | ||
વિશ્વ આખું ખૂંધ કો વિરાટ સમું … | વિશ્વ આખું ખૂંધ કો વિરાટ સમું … | ||
મંથરા: અપહાસ | મંથરા: અપહાસ | ||
રહેવા દે તારા. મારે, આજની જો રાત્રિ થાય | રહેવા દે તારા. મારે, આજની જો રાત્રિ થાય | ||
કાલરાત્રિ, આજ માટે પર્યાપ્ત છે એટલું જ. | કાલરાત્રિ, આજ માટે પર્યાપ્ત છે એટલું જ. | ||
કાલરાત્રિ: અગ્નિરસ ઊછળતો ધરિત્રીપેટાળમાંથી, | કાલરાત્રિ: અગ્નિરસ ઊછળતો ધરિત્રીપેટાળમાંથી, | ||
વિકટ કાટકા કરી ત્રુટંત કૈં અદ્રિશૃંગો | વિકટ કાટકા કરી ત્રુટંત કૈં અદ્રિશૃંગો | ||
| Line 154: | Line 191: | ||
જગતને જાણે આખા ખાઉં ખાઉં કરતો ત્યાં. … | જગતને જાણે આખા ખાઉં ખાઉં કરતો ત્યાં. … | ||
જ્વાલામુખીનું ઢાંકણ ખોલવામાં મજા તને. | જ્વાલામુખીનું ઢાંકણ ખોલવામાં મજા તને. | ||
મંથરા: અત્યારે તો તે અબૂજ માનિની કૈકેયી તણા | મંથરા: અત્યારે તો તે અબૂજ માનિની કૈકેયી તણા | ||
રોષકોષ ઉપરનું ઢાંકણ ખસેડી દેવું | રોષકોષ ઉપરનું ઢાંકણ ખસેડી દેવું | ||
| Line 160: | Line 198: | ||
ચમકાવ, જા, જગાડ ભરતની જનેતાને | ચમકાવ, જા, જગાડ ભરતની જનેતાને | ||
ધસી ધૃષ્ટ અંત:કક્ષે. | ધસી ધૃષ્ટ અંત:કક્ષે. | ||
કાલરાત્રિ: ક—ક—ક—કૈકેયી—ઈ—ઈ… | કાલરાત્રિ: ક—ક—ક—કૈકેયી—ઈ—ઈ… | ||
કૈકેયી (પ્રવેશીને): કોણ છે રે? … મંથરા તું? | કૈકેયી (પ્રવેશીને): કોણ છે રે? … મંથરા તું? | ||
કારમી દૈ ચીસ કોણે | કારમી દૈ ચીસ કોણે | ||
બોલાવી મને?… નથી શે બોલતી કુબ્જા તું બની | બોલાવી મને?… નથી શે બોલતી કુબ્જા તું બની | ||
બોબડીયે?… શું જુએ છે, મંથરા, ગવાક્ષે ઊભી? | બોબડીયે?… શું જુએ છે, મંથરા, ગવાક્ષે ઊભી? | ||
મંથરા:કાલરાત્રિ… | મંથરા:કાલરાત્રિ… | ||
કૈકેયી: શું બોલી તું? | કૈકેયી: શું બોલી તું? | ||
મંથરા: જોઉં છું હું કાલરાત્રિ… | મંથરા: જોઉં છું હું કાલરાત્રિ… | ||
કૈકેયી: કાલરાત્રિ કેવી! શાની? કોની? | કૈકેયી: કાલરાત્રિ કેવી! શાની? કોની? | ||
| Line 180: | Line 222: | ||
કેકયાધિપતિ અશ્વપતિ-સુત વાત્સલ્યથી. | કેકયાધિપતિ અશ્વપતિ-સુત વાત્સલ્યથી. | ||
મંથરા: અયોધ્યાની હૈયાલક્ષ્મી આનંદ આનંદ આજ | મંથરા: અયોધ્યાની હૈયાલક્ષ્મી આનંદ આનંદ આજ | ||
કેમ માની રહી, જો તો! | કેમ માની રહી, જો તો! | ||
કૈકેયી: સમજ કૈં પડે એવું | કૈકેયી: સમજ કૈં પડે એવું | ||