જેલ-ઑફિસની બારી/દલબહાદુર પંજાબી: Difference between revisions

no edit summary
(Created page with "{{SetTitle}} {{Heading|દલબહાદુર પંજાબી|}} {{Poem2Open}} તમે શા સારુ પેલા જન્મટીપવાળા કેદી...")
 
No edit summary
 
Line 19: Line 19:
પણ હું તો આડી વાતે ઊતરી ગઈ. હું તો દલબહાદુરને કહેતી હતી કે તારા જેવું જ એક બંદીવાન આ ખાંભા ઉપર પોતાની છેલ્લી ચૂમી મૂકીને બારી વગરના સાઈબીરિયન કારાગૃહમાં પુરાવા ચાલ્યું ગયું હતું. એને પણ એના મુકદ્દમા વખતે એની બહેન એક ફૂલની ભેટ આપી ગઈ હતી. એ એક જ ફૂલની યાદને આધારે આ બંદીવાને કેદનાં વીસ વર્ષો વીતાવ્યાં હતાં. એ ફૂલને જેમ તેં ઉતાર્યું તારી વણકરીના કસબમાં, તેમ એણે વણ્યું હતું કવિતાની કારીગરીમાં. તારા જેવડી જ જુવાનીમાં એને કાળું પાણી મળ્યું હતું. ત્યાં બેસીને એણે ગાયું હતું –
પણ હું તો આડી વાતે ઊતરી ગઈ. હું તો દલબહાદુરને કહેતી હતી કે તારા જેવું જ એક બંદીવાન આ ખાંભા ઉપર પોતાની છેલ્લી ચૂમી મૂકીને બારી વગરના સાઈબીરિયન કારાગૃહમાં પુરાવા ચાલ્યું ગયું હતું. એને પણ એના મુકદ્દમા વખતે એની બહેન એક ફૂલની ભેટ આપી ગઈ હતી. એ એક જ ફૂલની યાદને આધારે આ બંદીવાને કેદનાં વીસ વર્ષો વીતાવ્યાં હતાં. એ ફૂલને જેમ તેં ઉતાર્યું તારી વણકરીના કસબમાં, તેમ એણે વણ્યું હતું કવિતાની કારીગરીમાં. તારા જેવડી જ જુવાનીમાં એને કાળું પાણી મળ્યું હતું. ત્યાં બેસીને એણે ગાયું હતું –


    શ્લૂસબર્ગમાં કિલ્લાની મારી અંધારી ખોલીમાં
શ્લૂસબર્ગમાં કિલ્લાની મારી અંધારી ખોલીમાં


    લોખંડી કાનૂનો અને રોજિંદી કામગીરી વચ્ચે,
લોખંડી કાનૂનો અને રોજિંદી કામગીરી વચ્ચે,


    હું હેતે હેતે યાદ કરું છું એ રૂપાળાં ગુલાબો,
હું હેતે હેતે યાદ કરું છું એ રૂપાળાં ગુલાબો,


    જે તું લાવી હતી, ઓ બહેન!
જે તું લાવી હતી, ઓ બહેન!


    અદાલતમાં મારા મુકદ્દમાને કાળે
અદાલતમાં મારા મુકદ્દમાને કાળે


    કેવાં સુંદર અને તાજાં એ ગુલાબો હતાં!
કેવાં સુંદર અને તાજાં એ ગુલાબો હતાં!


    કેવા પવિત્ર હૃદયની એ સોગાદ હતી!
કેવા પવિત્ર હૃદયની એ સોગાદ હતી!


    એ કાળ-દિવસે જાણે કે,
એ કાળ-દિવસે જાણે કે,


    તારાં ફૂલો મારા કાનમાં કહેતાં હતાં,
તારાં ફૂલો મારા કાનમાં કહેતાં હતાં,


    પ્રકાશ અને મુક્તિના પેગામો.
પ્રકાશ અને મુક્તિના પેગામો.


    તો પછી આ સુંદર ફૂલોનું સ્મરણ કરતાં કહે મને,
તો પછી આ સુંદર ફૂલોનું સ્મરણ કરતાં કહે મને,


    શા માટે હું વારે વારે ગમગીન બની જાઉં છું?
શા માટે હું વારે વારે ગમગીન બની જાઉં છું?


    તારી પ્યારી આંખોમાં ડોકાઈ રહેલ એ પ્યાર,
તારી પ્યારી આંખોમાં ડોકાઈ રહેલ એ પ્યાર,


    શું મને ખુશહાલ અને સુખમય નહોતો કરતો?
શું મને ખુશહાલ અને સુખમય નહોતો કરતો?


    પણ હવે તો તારાં આલિંગનો
પણ હવે તો તારાં આલિંગનો


    મારે અંગે અડકતાં નથી.
મારે અંગે અડકતાં નથી.


    કાળી નિરાશા મારા પ્રાણને રૂંધી રહી છે,
કાળી નિરાશા મારા પ્રાણને રૂંધી રહી છે,


    જેલરની આંખોથી હું અળગી પડું છું ત્યારે-ત્યારે
જેલરની આંખોથી હું અળગી પડું છું ત્યારે-ત્યારે


    હું ધ્રૂસકે ધ્રૂસકે રડું છું, ને મારાં આંસુઓ
હું ધ્રૂસકે ધ્રૂસકે રડું છું, ને મારાં આંસુઓ


    પેલાં તાજાં ગુલાબો પરનાં ઝાકળ-બિન્દુઓ જેવાં
પેલાં તાજાં ગુલાબો પરનાં ઝાકળ-બિન્દુઓ જેવાં


    ધીરે… ધીરે… ધીરે… ઝરવા લાગે છે.
ધીરે… ધીરે… ધીરે… ઝરવા લાગે છે.


    તે છતાં સારું જ થયું કે તું એ લાવી હતી.
તે છતાં સારું જ થયું કે તું એ લાવી હતી.


    કેમ કે મારાં સ્વપ્નોને એણે ઝુલાવ્યાં છે.
કેમ કે મારાં સ્વપ્નોને એણે ઝુલાવ્યાં છે.


    અને મારાં સ્મરણોને એણે જગાડયાં છે.
અને મારાં સ્મરણોને એણે જગાડયાં છે.


ભાઈ દલબહાદુર, તું પુરુષ છે; તે ગીત ગાનારી તો હતી સ્ત્રી. તું એક વર્ષે તારી માતનો મેળાપ પામનાર જન્મકેદી જેમ અઠવાડિયે અઠવાડિયે મુલાકાતો મેળવનારાઓથી વધુ સુખી છે, તેમ એ પચીસ વર્ષો સુધી પ્રિયજનોનું મોં પણ ન જોઈ શકનાર તરુણી તારા કરતાં ય સો ગણી સુખી હતી. આ દુનિયાના સ્નેહ-તાંતણા આ અઠવાડિક મુલાકાતો મેળવનારાઓને ગળે ફાંસીની રસી જેવા બની ગયા છે. કારાવાસની અપર દુનિયામાં પડેલો એનો દેહપિંડ સંસારી પ્રીતિની એ દોરડીના આંચકા ખાતો ખાતો દિવસમાં દસ વાર ઝૂરે છે; તું સંસારને દૂર છોડીને અહીંની દુનિયા સાથે એકદિલ થઈ શક્યો છે ખરો, તે છતાં બાર માસે એક દિવસ – એક પ્રહર – એક કલાક એવો આવે છે કે જ્યારે તારી માતાનું દર્શન તને એ જીવતા જગતની યાદ તાજી કરાવી તારા કલેજામાં મીઠી કટારો ભોંકે છે.
ભાઈ દલબહાદુર, તું પુરુષ છે; તે ગીત ગાનારી તો હતી સ્ત્રી. તું એક વર્ષે તારી માતનો મેળાપ પામનાર જન્મકેદી જેમ અઠવાડિયે અઠવાડિયે મુલાકાતો મેળવનારાઓથી વધુ સુખી છે, તેમ એ પચીસ વર્ષો સુધી પ્રિયજનોનું મોં પણ ન જોઈ શકનાર તરુણી તારા કરતાં ય સો ગણી સુખી હતી. આ દુનિયાના સ્નેહ-તાંતણા આ અઠવાડિક મુલાકાતો મેળવનારાઓને ગળે ફાંસીની રસી જેવા બની ગયા છે. કારાવાસની અપર દુનિયામાં પડેલો એનો દેહપિંડ સંસારી પ્રીતિની એ દોરડીના આંચકા ખાતો ખાતો દિવસમાં દસ વાર ઝૂરે છે; તું સંસારને દૂર છોડીને અહીંની દુનિયા સાથે એકદિલ થઈ શક્યો છે ખરો, તે છતાં બાર માસે એક દિવસ – એક પ્રહર – એક કલાક એવો આવે છે કે જ્યારે તારી માતાનું દર્શન તને એ જીવતા જગતની યાદ તાજી કરાવી તારા કલેજામાં મીઠી કટારો ભોંકે છે.
18,450

edits