ગુજરાતી ટૂંકીવાર્તાસંપદા/મોહન પરમાર/હિરવણું: Difference between revisions

{{Poem2Open}}

ઘણા સમય પછી આજે હિરવણું રેઢું મેલવાનો વખત આવ્યો હતો. ઓસરીમાં પછેડીઓ ખળતાં ખળતાં ગોવિંદ કશું બબડતો હતો. જીવીને એ ગમતું નહોતું. માથા પર બેલાં ઉપાડીને જતા ગણપતની નમી પડેલી ડોક જોઈને જીવીએ હિરવણું હડસેલી મેલ્યું. એમ કરવા જતાં પીરતીનાં પાઠાં ઉણામાંથી નીકળી ગયાં. એ પાઠાં સરખાં કરવા રોકાઈ; પણ તાલ બેસતો નહોતો. એક પાઠામાં ઊણો ભરાવીને સરખું કરવા જતાં નીચેનું પાઠું બાણની જેમ વળી ગયું ને લગ (આંટી) દમિયલ ડોસીની જેમ લબડી પડી. આ દરમિયાન અંબાડોસી ગોવિંદને કહી ગયાંઃ ‘ગણપતિયાએ ધૂળમાં બેલું પાડી નાંશ્યું.’ ગોવિંદ વીફર્યો. એણે જીવીને હાક મારી: ‘બસ, હિરવણું હાથમાં આયું છ તાણનું તો કાંય હૂજતું નથી તનઅ..’ જીવીએ સાંભળ્યું ના સાંભળ્યું કર્યું; પણ ગોવિંદ પછેડીઓ પર કોથળી મૂકીને હડી કાઢવા જેવું કર્યું એટલે જીવી ગમ ખાઈને ઊભી થઈ.

જીવી ચમકી ગઈ હતી. એણે ગાલ ફુલાવેલા. મોઢામાંથી લાળ દદડતી હોય તેવા વેતા કરીને ઊભેલા ગલબાજીને જોઈને એને હસવું આવેલું. એને હસતી ભાળીને ગલબાજી પોરસાયેલો. કમરે હાથ ટેકવીને જીવી સામે એકીટશે જોઈને ઊભો રહેલો. જીવી ધ્રૂજી ઊઠેલી. આજુબાજુ જોઈને આ બલાને અહીંથી ટાળવા સહેજ મોં હસતું રાખીને બોલી હતી: ‘તમનઅ ઉં દોરા નંઈ આલું તો કુનઅ આલીશ! લૂમખેને ઝૂમખે લઈ જજો.’

પણ ગોવિંદ સુસવાટા મારતો ક્યાંકથી દોડતો આવેલો. હિરવણાને લાત મારીને બધું રમણભમણ કરી નાંખેલું. વાઘ સસલા પર તરાપ મારે અને જેવી સસલાની દશા થાય તેવી દશા હિરવણાની થઈ હતી. પીરતો અને પીરતી રાંકની માફક ધૂળમાં રગદોળાયેલાં પડ્યાં હતાં ને લગ અમળાઈ ગઈ હતી. પીરતાના ઊણા પણ તૂટી ગયા હતા. હિરવણાના તાર ઊણામાં સલવાઈ ગયા હતા. તે વખતે જીવીને રડવું આવેલું. અઠવાડિયા સુધી એણે હિરવણું હાથમાં લીધું નહોતું.

ગાલમાં ખંજન પાડતી જીવી ખિલખિલાટ હસવા લાગી. આડું એક બાજુ મૂકીને સાડલા વડે આંખમાં આવેલ પાણ લૂછવા એ બેઠી. ગોવિંદે પણ બેલાં પર આડું મૂકી દીધું. જીવીને એણે હસવા દીધી. એય હસ્યો. બને હસ્યાં ને વાતાવરણ હળવું ફૂલ બની ગયું.

એણે પીરતા પર પ્રેમથી હાથ પસવાર્યો. ધીરે રહીને તાર શોધી એણે હિરવણા પર લપેટીને પીરતા પરથી હિરવેલું કાઢીને આંટી મારી. ઘરમાં નજર કરી. ગોવિંદ દેખાતો નહોતો. સુકાતી પછેડીઓની ચિંતા થતી હતી પણ માંની પર ભરોસો હતો. તડકામાં મૂકેલી પીરતી હાથમાં લઈ લગ ભીની છે કે નહિ તે ચકાસી જોયું. લગ સુકાઈ ગઈ હતી. એણે મોતકણિયાના સળિયામાં પીરતીના બે લગોના તાર ભેગા કરીને પરોવ્યા. પછી એ પીરતા પર હિરવવા માંડી. પીરતી અને પીરતા નીચે મૂકેલાં ડબ્બાનાં ઢાંકણામાં કિચૂડાટ થતો હતો. કર્ણમધુર આ કિચૂડાટમાં કોઈના ખિખિયાટા ભળ્યા, ‘કુણ છઅ પાસુ!’ એમ બબડીને જીવીએ ચુનાની ઓસરીમાં નજર કરી. તારું બેંટ જાય ગલબા! ઓછું હતું તીં તું પાછો ટપકી પડ્યો?’ બાજુ પર સહેજ ખસીને એણે ચુનાના ઘર તરફ પીઠ કરી. પણ તોય મનમાં તો લબક લબક થતું હતું. ગોવિંદ આવશે ને ગલબાજીના ખિખિયાટા સાંભળશે ત્યારે… તૈણ-ચાર દા’ડા પે’લાં તો એ કાપડની ફેરી પરથી આયા છે અનઅ થોડા દા’ડામાં તો પાછા જવાના છઅ. એ હોય ત્યાં હુધી ગલબાની નજર હાંમેથી હટી જા નઅ જીવલી! એ ઊભી થવા જતી હતી ત્યાં ગોવિંદ આવ્યો, ‘તુંય એવી છ! પેણઅ પછેડીઓમાં ગધાડાં આળોટવા માંડ્યા છઅ, ન તું આંય આવતી રઈ?’ ગોવિંદ નારાજ લાગતો હતો. એણે ચુનાની ઓસરીમાં જોયું. એનો ઉકળાટ વધ્યો. દોટ મૂકીને જીવીના હાથમાંથી પીરતો અને પીરતી લઈને ઓસરીમાં છૂટાં ફેંક્યાં. જીવીનો જીવ અધ્ધર થઈ ગયો. આંસુની ધાર વહેવા લાગી. ‘મેર મુઓ, આંમ ચ્યમ કરતો હશીં!’ મનમાં થઈ આવ્યું, સાડલાના પાલવ વડે આંસુ લૂછતી લૂછતી એ ઘરની ઓસરીમાં આવી. પાછી સપાટ્યો પહેરી. ચુનાની ઓસરી એકાએક શાંત થઈ ગઈ હતી. જીવીએ દાંત પીસીને એ તરફ થોડું ઘૂંકી લીધું. પછેડીઓ સૂકવી હતી ત્યાં એ આવી તો સાચે જ ગધાડાં પછેડીઓમાં આળોટતાં હતાં. ‘ઇમનોય હું વાંક કાઢવો! વાંક જ મારો છઅ, ચ્યાં જઈ માંનડી!’ માંનીએ તેની ઓસરીમાં સૂતરનું ઓઘળું લાંબું કર્યું હતું. જીવીએ દોડીને ગધાડાં હાંક્યાં ને પછેડીઓને અડી જોયું, ‘પછેડીઓ તો કડક થઈ જઈ છઅ.’

ગોવિંદ ખાટલા પર મૂકેલી પછેડીઓ બાથમાં ઘાલીને ગયો. જીવી અને માંની એકલાં પડ્યાં.

‘અલી, પે’લાં તો ગોવિંદભૈ આવું કદી કરતા નો’તા. હમણાંથી મનમાં કાંય ભૂત ભરાણું છઅ કઅ શું?’

કેડમાં વાગ્યું હોય એમ કેડ પર હાથ ટેકવીને માંની ઊભી રહી. જીવી સામે એક આંખ માલી કરતાં એ બોલીઃ ‘મુઅી તીં તો મારાં હો વરહ પૂરાં કર્યાં.’

પછેડીઓ માથે મૂકીને જીવી માનીને કહેતી ગઈ, ‘ચા પીવા આવજે!’ જીવી ઘેર આવી. ગોવિંદ રાહ જોઈને જ બેઠો હતો. ગોદડાં નીચે ગડી વાળીને પછેડીઓ દાબી દીધી. થોડો માલ હવે વાસમાંથી લેવાનો હતો. હોળી પહેલાં તો એકાદ વાર વેચીને પાછા આવવાનું હતું.

{{Right|''(‘નકલંક’)''}}

{{Poem2Close}}