સમગ્ર અરધી સદીની વાચનયાત્રા/મુકુંદરાય પારાશર્ય/જીવનમાં એની કવિતા: Difference between revisions

← Older edit

સમગ્ર અરધી સદીની વાચનયાત્રા/મુકુંદરાય પારાશર્ય/જીવનમાં એની કવિતા (view source)

Revision as of 10:05, 23 September 2022

210 bytes added , 10:05, 23 September 2022

no edit summary

KhyatiJoshi

26,604

edits

@@ Line 1: / Line 1: @@
 {{Poem2Open}}
-{{space}}
+મારાં મોટી બહેનનાં લગ્ન તેના બારમે વર્ષે થયાં. એ મારાથી બે વરસે મોટાં. લગ્ન પછી દોઢેક વરસે એ પિયર આવેલાં ત્યારે એ ઘણાં ગીતો ગાતાં. એક શિયાળાની રાતે ઓરડામાં ભાંડરડાંને એ હીંચકો નાખતાં’તાં ને હું બહાર પૂર્વાભિમુખ ઓસરીમાં હતો. ખુલ્લા અંધારા આકાશમાં તારાઓ જોતો’તો. ત્યારે બહેન ગાતાં’તાં તે શબ્દો મને ગમ્યા ને યાદ રહી ગયા :
-મારાંમોટીબહેનનાંલગ્નતેનાબારમેવર્ષેથયાં. એમારાથીબેવરસેમોટાં. લગ્નપછીદોઢેકવરસેએપિયરઆવેલાંત્યારેએઘણાંગીતોગાતાં. એકશિયાળાનીરાતેઓરડામાંભાંડરડાંનેએહીંચકોનાખતાં’તાંનેહુંબહારપૂર્વાભિમુખઓસરીમાંહતો. ખુલ્લાઅંધારાઆકાશમાંતારાઓજોતો’તો. ત્યારેબહેનગાતાં’તાંતેશબ્દોમનેગમ્યાનેયાદરહીગયા :
+બ્રહ્માંડ બ્રહ્મે પાથર્યું સુખકુંજ સમ ઊંડું, ત્યાં એકલો ઊડું.
-બ્રહ્માંડબ્રહ્મેપાથર્યુંસુખકુંજસમઊંડું, ત્યાંએકલોઊડું.
+જન, જગત, સૂર્ય, સુહાગી જ્યોત્સ્ના, વિશ્વ બહુ રૂડું, પણ એકલો ઊડું.
-જન, જગત, સૂર્ય, સુહાગીજ્યોત્સ્ના, વિશ્વબહુરૂડું, પણએકલોઊડું.
+અને પછી તો થોડા જ દિવસોમાં રોજ તેમની સાથે ગાઈ એ ગીત કંઠે કરી લીધું. આ ન્હાનાલાલ નામે કવિની કવિતા છે ને એ કવિ વિદ્યમાન છે, એવી કોઈ સમજણ ત્યારે હતી એવું યાદ આવતું નથી. એ ગીતની બધી જ પંક્તિઓ હું સમજું છું કે માણી શકું છું, એમ તો આજે પણ કહી શકતો નથી. પણ થોડીક પંક્તિઓની મધુરતા તો મને કાળક્રમે વધુ લાગી, એવું થયું છે. એ થયું ૧૯૨૯ના ડિસેમ્બરમાં, ગિરનારની ટેકરીઓમાં ઉઘાડે પગે એકલાં રખડતાં ગુફાઓ અને ખીણપ્રદેશો જોતાં તથા રાતે ખુલ્લા આકાશ તળે એ નિર્જનતામાં ગમે ત્યાં સૂવાનું થતું ત્યારે.
-અનેપછીતોથોડાજદિવસોમાંરોજતેમનીસાથેગાઈએગીતકંઠેકરીલીધું. આન્હાનાલાલનામેકવિનીકવિતાછેનેએકવિવિદ્યમાનછે, એવીકોઈસમજણત્યારેહતીએવુંયાદઆવતુંનથી. એગીતનીબધીજપંક્તિઓહુંસમજુંછુંકેમાણીશકુંછું, એમતોઆજેપણકહીશકતોનથી. પણથોડીકપંક્તિઓનીમધુરતાતોમનેકાળક્રમેવધુલાગી, એવુંથયુંછે. એથયું૧૯૨૯નાડિસેમ્બરમાં, ગિરનારનીટેકરીઓમાંઉઘાડેપગેએકલાંરખડતાંગુફાઓઅનેખીણપ્રદેશોજોતાંતથારાતેખુલ્લાઆકાશતળેએનિર્જનતામાંગમેત્યાંસૂવાનુંથતુંત્યારે.
+અમારા કુટુંબમાં અંત્યાક્ષરી રમવાની રોજની ટેવ હતી એટલે સંસ્કૃત ને ગુજરાતી શ્લોકો, મુક્તકો, કવિતા અને ગીતો-ભજનોની કડીઓ કંઠસ્થ કરેલી, તેમાં ન્હાનાલાલની રચનાઓ પણ હતી. એ વખતે વાચનનો શોખ હતો. ઘરમાં કાકાએ વસાવેલ ‘વસંતોત્સવ’, ‘ઇન્દુકુમાર’, ‘ન્હાના ન્હાના રાસ’, ‘ગીતા’-‘મેઘદૂત’નાં ભાષાંતર વગેરે હતાં તે હું વાંચતો. મારું વય ન હતું એ વેળા હું ‘વસંતોત્સવ’ વાંચતો’તો, તેવામાં મારાં ફઈએ એક છોકરીના સંબંધમાં કહ્યું કે ‘કેવી ગુલછડી સમોવડી છે!’ અને ‘વસંતોત્સવ’ની પહેલી જ લીટી મને યાદ આવી, ત્યારે એ વાત સમજાઈ કે જે કંઈ વાંચીને જાણીએ તેને જીવનમાં જોતાં શીખવું જોઈએ.
-અમારાકુટુંબમાંઅંત્યાક્ષરીરમવાનીરોજનીટેવહતીએટલેસંસ્કૃતનેગુજરાતીશ્લોકો, મુક્તકો, કવિતાઅનેગીતો-ભજનોનીકડીઓકંઠસ્થકરેલી, તેમાંન્હાનાલાલનીરચનાઓપણહતી. એવખતેવાચનનોશોખહતો. ઘરમાંકાકાએવસાવેલ‘વસંતોત્સવ’, ‘ઇન્દુકુમાર’, ‘ન્હાનાન્હાનારાસ’, ‘ગીતા’-‘મેઘદૂત’નાંભાષાંતરવગેરેહતાંતેહુંવાંચતો. મારુંવયનહતુંએવેળાહું‘વસંતોત્સવ’ વાંચતો’તો, તેવામાંમારાંફઈએએકછોકરીનાસંબંધમાંકહ્યુંકે‘કેવીગુલછડીસમોવડીછે!’ અને‘વસંતોત્સવ’નીપહેલીજલીટીમનેયાદઆવી, ત્યારેએવાતસમજાઈકેજેકંઈવાંચીનેજાણીએતેનેજીવનમાંજોતાંશીખવુંજોઈએ.
+{{Right|[‘ગ્રંથ’ માસિક : ૧૯૭૭]}}
-{{Right|[‘ગ્રંથ’ માસિક :૧૯૭૭]}}
 {{Poem2Close}}