સમગ્ર અરધી સદીની વાચનયાત્રા/રસિક શાહ/સાહિત્ય અને દુર્બોધતા: Difference between revisions

← Older edit

સમગ્ર અરધી સદીની વાચનયાત્રા/રસિક શાહ/સાહિત્ય અને દુર્બોધતા (view source)

Revision as of 11:41, 27 September 2022

215 bytes added , 11:41, 27 September 2022

no edit summary

KhyatiJoshi

26,604

edits

@@ Line 1: / Line 1: @@
 {{Poem2Open}}
-{{space}}
-સાહિત્યવાંચતાંકોઈકવખતએનથીસમજાતુંએવીલાગણીથાયછે. એવીમુશ્કેલીનેઆપણેદુર્બોધતાકહીનેઓળખાવીએછીએ.
-કેટલીકદુર્બોધતાનિવારીશકાયએવીહોય; કેટલીકઉપેક્ષાકરવાજેવીહોય. દુર્બોધતાવાચકનીતૈયારીનીકેયોગ્યતાનીકચાશનાકારણેલાગતીહોયએવુંપણબને.
+સાહિત્ય વાંચતાં કોઈક વખત એ નથી સમજાતું એવી લાગણી થાય છે. એવી મુશ્કેલીને આપણે દુર્બોધતા કહીને ઓળખાવીએ છીએ.
-સ્પષ્ટરીતેવ્યક્તનથતુંહોય, સમજવુંઅઘરુંલાગતુંહોય, શબ્દનોઅર્થઅસ્પષ્ટહોય, એકકરતાંવધારેઅર્થઘટનથઈશકેએરીતેશબ્દોકેવાક્યોવપરાયાંહોયત્યારેવાચકનેજેઅનુભવથાયછેએદુર્બોધતાનોછે. એવીદુર્બોધતાવાચનપ્રવૃત્તિનીગતિમાં, એનીપ્રવાહિતામાંસ્પીડ-બ્રેકરનુંકામકરેછે. વાર્તાપ્રવાહમાંકેકાવ્યનારસમાંએકંદરેપાયાનોવિક્ષેપનથતોહોયતોવાચકએવીદુર્બોધતાનીઅવગણનાપણકરતોહોયછે.
+કેટલીક દુર્બોધતા નિવારી શકાય એવી હોય; કેટલીક ઉપેક્ષા કરવા જેવી હોય. દુર્બોધતા વાચકની તૈયારીની કે યોગ્યતાની કચાશના કારણે લાગતી હોય એવું પણ બને.
-સાહિત્યનોરસાસ્વાદસાહિત્યનીચર્વણાપછીજથતોહોયછે. ચર્વણાનોપુરુષાર્થભાવકનાપક્ષેકેટલીકપૂર્વતૈયારીમાગીલેછે. એવાસાહિત્યનેઆપણીરુચિસામેઆવતોપડકારગણીએતોસાહિત્યમાણવાનીએકજુદીજમજાઆવે, આપણીરુચિઘડાય.
+સ્પષ્ટ રીતે વ્યક્ત ન થતું હોય, સમજવું અઘરું લાગતું હોય, શબ્દનો અર્થ અસ્પષ્ટ હોય, એક કરતાં વધારે અર્થઘટન થઈ શકે એ રીતે શબ્દો કે વાક્યો વપરાયાં હોય ત્યારે વાચકને જે અનુભવ થાય છે એ દુર્બોધતાનો છે. એવી દુર્બોધતા વાચનપ્રવૃત્તિની ગતિમાં, એની પ્રવાહિતામાં સ્પીડ-બ્રેકરનું કામ કરે છે. વાર્તાપ્રવાહમાં કે કાવ્યના રસમાં એકંદરે પાયાનો વિક્ષેપ ન થતો હોય તો વાચક એવી દુર્બોધતાની અવગણના પણ કરતો હોય છે.
-ભાષાનોઉપયોગકશીકલાગણી, ભાવકેવિચારસામાસુધીસફળતાપૂર્વકપહોંચાડવામાટેસામાન્યતયાકરતાહોઈએછીએ. ભાષાબોલીનેપોતાનુંકથનવિશ્વનેપ્રગટકરવુંઅનેપોતાનીજાતનેવ્યક્તકરવીએમાનવીનેમળેલીમહાનબક્ષિસછે. એનેકેમવાપરવી, એનેકેવીરીતેસમૃદ્ધકરવીઅનેએનીમારફતજીવનનાંગૂઢરહસ્યોનેઉકેલવાંઅનેપ્રગટકરવાંએમાનવીનાહાથનીવાતછે.
+સાહિત્યનો રસાસ્વાદ સાહિત્યની ચર્વણા પછી જ થતો હોય છે. ચર્વણાનો પુરુષાર્થ ભાવકના પક્ષે કેટલીક પૂર્વતૈયારી માગી લે છે. એવા સાહિત્યને આપણી રુચિ સામે આવતો પડકાર ગણીએ તો સાહિત્ય માણવાની એક જુદી જ મજા આવે, આપણી રુચિ ઘડાય.
-ભાષાનીઅભિવ્યકિતનીશકિતનેસાહિત્યદ્વારાપામવી, ઓળખવીઅનેમાણવીએસર્જકમાટેઅનેભાવકમાટેએકસાહસયાત્રાછે. સમૃદ્ધસાહિત્યએસાહસયાત્રામાંજોડાવાનુંઇજનછે.
+ભાષાનો ઉપયોગ કશીક લાગણી, ભાવ કે વિચાર સામા સુધી સફળતાપૂર્વક પહોંચાડવા માટે સામાન્યતયા કરતા હોઈએ છીએ. ભાષા બોલીને પોતાનું કથન વિશ્વને પ્રગટ કરવું અને પોતાની જાતને વ્યક્ત કરવી એ માનવીને મળેલી મહાન બક્ષિસ છે. એને કેમ વાપરવી, એને કેવી રીતે સમૃદ્ધ કરવી અને એની મારફત જીવનનાં ગૂઢ રહસ્યોને ઉકેલવાં અને પ્રગટ કરવાં એ માનવીના હાથની વાત છે.
-આપણનેલાગતીદુર્બોધતાએસાહસયાત્રામાંઆવતાઅટપટાઅનેકઠિનમાર્ગોછે. અંધારીઅનેસાંકડીગલીઓછે, કદીકકપરાંચઢાણછે. એનેખંતથી, અભ્યાસનાપુરુષાર્થથીદૂરકરવાંરહ્યાં.
+ભાષાની અભિવ્યકિતની શકિતને સાહિત્ય દ્વારા પામવી, ઓળખવી અને માણવી એ સર્જક માટે અને ભાવક માટે એક સાહસયાત્રા છે. સમૃદ્ધ સાહિત્ય એ સાહસયાત્રામાં જોડાવાનું ઇજન છે.
+આપણને લાગતી દુર્બોધતા એ સાહસયાત્રામાં આવતા અટપટા અને કઠિન માર્ગો છે. અંધારી અને સાંકડી ગલીઓ છે, કદીક કપરાં ચઢાણ છે. એને ખંતથી, અભ્યાસના પુરુષાર્થથી દૂર કરવાં રહ્યાં.
 {{Right|[‘પરબ’ માસિક: ૨૦૦૫]}}
 {{Poem2Close}}