મનીષા જોષીની કવિતા: Difference between revisions

મનીષા જોષીની કવિતા (view source)

Revision as of 06:03, 27 December 2022

8,996 bytes added , 06:03, 27 December 2022

no edit summary

MeghaBhavsar

18,450

edits

@@ Line 117: / Line 117: @@
 એક નવો જ કેદી આવીને મારા પર સૂએ છે.
 મરે છે, સૂએ છે, મરે છે, સૂએ છે....
+</poem>
+== ૫. કંસારા બજાર ==
+<poem>
+માંડવીની કંસારા બજારમાંથી પસાર થવાનું
+મને ગમે છે.
+‘ચિ. મનીષાના જન્મ પ્રસંગે’
+આ શબ્દો મમ્મીએ
+અહીંથી ખરીદેલા વાસણો પર કોતરાવ્યા હતા,
+વર્ષો વીત્યાં.
+મારા હાથ-પગની ચામડી બદલાતી રહી
+અને એ વાસણો પણ, ઘરના સભ્યો જેવાં જ,
+વપરાઈને, ઘસાઈને
+વધુ ને વધુ પોતાનાં બનતાં ગયાં.
+એ વાસણોની તિરાડને રેણ કરાવવા
+હું અહીં કંસારા બજારમાં આવું છું ત્યારે
+સાથે સાથે સંધાઈ જાય છે
+મારાં છૂટાં છવાયાં વર્ષો પણ.
+ગોબા પડેલા, ટીપાઈ રહેલાં વાસણોના અવાજ
+કાનમાં ભરી લઈ, હું અહીંથી પાછી જઉં છું ત્યારે
+ખૂબ સંતોષથી જઉં છું.
+આ વાસણો જ્યાંથી લીધાં હતાં
+એ દુકાન કઈ, એ દુકાનદાર કોણ
+કાંઈ ખબર નથી, છતાં
+આ બજારના ચિરકાલીન અવાજ વચ્ચેથી
+હું ચૂપચાપ પસાર થતી હોઉં છું ત્યારે
+સતત એમ લાગ્યા કરે છે કે
+હું અને આ અવાજ ક્યારેય મરતા નથી.
+નવાં નવાં દંપતી અહીં આવે છે.
+મારા માટે નવું નામ પસંદ કરીને
+વાસણો પર કોતરાવીને
+મને તેમના ઘરે લઈ જાય છે.
+હું જીવું છું વાસણોનું આયુષ્ય
+અથવા તો, બેસી રહું છું.
+માંડવીની કંસારા બજારમાં
+જુદી જુદી વાસણોની દુકાનોનાં પગથિયાં પર
+ધરાઈ જઉં છું.
+બત્રીસ પકવાન ભરેલી થાળીથી,
+મૂંઝાઈ જઉં છું
+એક ખાલી વાટકીથી.
+વાસણો ઠાલાં ને વાસણો ભરેલાં,
+તાકે છે મારી સામે
+તત્ત્વવિદ્રી જેમ ત્યાં જ, અચાનક,
+કોઈ વાસણ ઘરમાં માંડણી પરથી પડે છે
+ને તેનો અવાજ આખા ઘરમાં રણકી ઊઠે છે.
+હું એવી અસ્વસ્થ થઈ જઉં છું
+જાણે કોઈ જીવ લેવા આવ્યું હોય.
+વાસણો અને જીવન વચ્ચે
+હાથવ્હેંત જેટલું છેટું,
+ને વ્હેંત, કંસારા બજારની લાંબી સાંકડી ગલી જેવી
+ક્યાંથી શરૂ થાય ને ક્યાં પૂરી થાય
+એ સમજાય તે પહેલાં
+વ્હેંતના વેઢા
+વખતની વખારમાં
+કંઈક ગણતા થઈ જાય,
+કંસારા બજારનો અવાજ
+ક્યારેય સમૂળગો શાંત નથી થતો.
+બજાર બંધ હોય ત્યારે
+તાળા મારેલી દુકાનોની અંદર
+નવાંનકોર વાસણો ચળકતાં હોય છે.
+ને એ ચળકાટમાં બોલતા હોય છે
+નવાં સવાં જીવન
+થાળી વાટકા અને ગ્લાસથી સભર થઈ ઊઠતાં
+ને એઠાં રહેતાં જીવન
+હું જીવ્યા કરું છું
+ગઈ કાલથી
+પરમ દિવસથી
+તે ’દિ થી.
+</poem>
+== ૬. લૂણ ==
+<poem>
+આમ તો મળી છું હું ગાંધીને
+અમદાવાદના આશ્રમમાં
+લંડનના પાર્લામેન્ટ સ્ક્વેરમાં
+અને સાન ફ્રાન્સિસ્કોની ફેરી બિલ્ડિંગમાં
+પણ હજી મારે કરવાનો બાકી છે
+સત્યનો એક પ્રયોગ.
+કેટલીક રેલગાડીઓના ગંતવ્ય સ્થાન
+અલગ હોય છે, જે લખેલું હોય તેનાથી.
+તેમાં બેઠેલા નવયુવકો ઊતરી પડે છે
+અધવચ્ચે જ ક્યાંક, ટ્રેનનો આભાર માનીને.
+ઊતરી જાવ જ્યાં, અધવચ્ચે
+એ જ હોય છે, સૌથી પૂર્ણ મુસાફરી.
+કોઈ ક્રાંતિકારીને સાચા સ્ટેશન પર ઉતારીને
+આગળ ધપી ગયેલી ટ્રેનો હોય છે
+યુગપુરુષોની પત્નીઓ જેવી
+સંતોષસભર ને એકાકી.
+મા બની ગયેલી પત્ની
+સાફ કરી આપે ચશ્માં પર જામેલી ધૂળ
+પોતાની જીર્ણ સાડીના છેડાથી
+અને પિતા બનેલો પતિ
+ભરી લે એની મુઠ્ઠીમાં
+થોડુંક કાચું મીઠું.
+ગાંધીની હથેળીમાંથી ત્યારે
+ખર્યું હશે થોડું લવણ જમીન પર
+મારે હજી લૂવાનું બાકી છે
+મારી પરસાળમાંથી
+એ ચપટીક લૂણ.
+</poem>
+== ૭. મેખલા ==
+<poem>
+મારી પાસે પણ એક કોડિયું છે.
+જેની રોશનીમાં મને દેખાય છે, આખું યે બગદાદ.
+ચારે તરફ બ્લેક-આઉટ અને
+અને ઉપર ફરતાં અમેરિકી વિમાનો.
+જાદુઈ સાદડીના ચીરા, સંતાઈ ગયેલો જીન,
+અલીબાબાનાં ગધેડાં,
+ગુફાઓ આડેથી હટતા મોટા મોટા પથ્થરો,
+ખણખણતી અશરફીઓ, મરજીનાની આંખોની ચમક
+અને પેલા તણખા ઝરતા બૉમ્બ.
+અખાતમાં તેલના કૂવાઓ હજી સળગ્યા કરે છે.
+અને જીવતી રહે છે પંચતંત્રની વાર્તાઓ.
+રાજકુમારીના રૂપથી દિગ્મૂઢ થઈ ગયેલો
+એક બરછટ, ગાંડો રાક્ષસ
+{{space}}	માણસ ગંધાય - માણસ ખાઉં
+{{space}}	માણસ ગંધાય - માણસ ખાઉં
+પણ રાજકુમાર તો પહોંચી ગયો છે,
+આકાશથીયે ઊંચા એ ઝાડ પર, રાક્ષસના જીવ સુધી.
+નીચે એ ઝાડ કાપી નાખવા મથે છે રાક્ષસ.
+કૂવામાં પડી જાય છે સિંહ.
+ચંદ્ર પર ઉતરાણ કરે છે નચિકેતા.
+લાકડાના ઘોડાથી રમે છે લવ-કુશ.
+કામધેનુ બંધાયેલી છે ઋષિના આશ્રમમાં.
+પાર્વતીને ડંખે છે એના શરીર પરની મેખલા.
+ઝૂંપડામાં રહે છે રાજાની એક અણમાનીતી રાણી.
+ભયભીત થઈ જાય છે યશોદા
+કૃષ્ણના મુખમાં બ્રહ્માંડ જોઈને.
+મકાન બાંધતા જમીનમાંથી નીકળે છે ચરુ.
+તલનો લાડુ ખાતાં જીભ કચરાઈ જાય છે
+ગુપ્તદાનના એક પૈસાથી
+બરાબર એમ જ, જેમ કોઈ સ્વયંવરમાં
+કોઈ રાજાનું અપમાન થયું હોય!
+ફરી મારે કોડિયામાં થોડુંક તેલ રેડવાનું છે...
 </poem>