17,546
edits
યાત્રા/મનુજ–પ્રણય: Difference between revisions
no edit summary
MeghaBhavsar (talk | contribs) (Created page with "{{SetTitle}} {{Heading|મનુજ–પ્રણય|}} <poem> ‘પ્રિયા–’ ગુંજી ઊઠ્યો મન ગગનમાં શબ્દ સહસા, દિશાઓમાં જાગ્યે કનક રસ કો, શાંત જલમાં ઊઠ્યા વીચિસ્પંદો, જગત પલટ્યું એક પલમાં; ક્યહીં વ્યોમાંકેથી વરસી મુદ કા નૂતન...") |
No edit summary |
||
| Line 3: | Line 3: | ||
<poem> | <poem> | ||
[[૧]] | |||
‘પ્રિયા–’ ગુંજી ઊઠ્યો મન ગગનમાં શબ્દ સહસા, | ‘પ્રિયા–’ ગુંજી ઊઠ્યો મન ગગનમાં શબ્દ સહસા, | ||
દિશાઓમાં | દિશાઓમાં જાગ્યો કનક રસ કો, શાંત જલમાં | ||
ઊઠ્યા વીચિસ્પંદો, જગત પલટ્યું એક પલમાં; | ઊઠ્યા વીચિસ્પંદો, જગત પલટ્યું એક પલમાં; | ||
ક્યહીં વ્યોમાંકેથી વરસી મુદ | ક્યહીં વ્યોમાંકેથી વરસી મુદ કો નૂતનરસા! | ||
પરાગે લોભાયો ભ્રમર જ્યમ પેખે કમલિની, | પરાગે લોભાયો ભ્રમર જ્યમ પેખે કમલિની, | ||
| Line 16: | Line 17: | ||
ભમ્યો પૃથ્વી કેરા પ્રતિમુખ પરે મીટ ભરતો,{{space}} ૧૦ | ભમ્યો પૃથ્વી કેરા પ્રતિમુખ પરે મીટ ભરતો,{{space}} ૧૦ | ||
ભમ્યો પુષ્પે પુષ્પે નિજ ટહલ નાની ઉચરતો, | ભમ્યો પુષ્પે પુષ્પે નિજ ટહલ નાની ઉચરતો, | ||
રહ્યો પ્રાર્થી કોઈ પરસ-નિજ પૂર્ણત્વ ઘટના. | રહ્યો પ્રાર્થી કોઈ પરસ- નિજ પૂર્ણત્વ ઘટના. | ||
પ્રિયે! | પ્રિયે! પ્હેલી ન્યાળી મધુ ઉપવને કુન્દકલિકા | ||
સમી, ત્યારે તારું અધુરું મધુરું હૈયું સ્ફુટિત, | સમી, ત્યારે તારું અધુરું મધુરું હૈયું સ્ફુટિત, | ||
હરિત્ પર્ણો કેરા પુટ મહીં ઝિલાયું શું અમૃત, | હરિત્ પર્ણો કેરા પુટ મહીં ઝિલાયું શું અમૃત, | ||
સુધાર્થી ભૃંગાર્થે પ્રગટી રસની હોય ખનિકા! | સુધાર્થી ભૃંગાર્થે પ્રગટી રસની હોય ખનિકા! | ||
વસંતે વા દીઠી મઘમઘતી કો | વસંતે વા દીઠી મઘમઘતી કો મંજરી સમી, | ||
કશી અંગે અંગે સુરભિ તવ ઝંકાર કરતી, | કશી અંગે અંગે સુરભિ તવ ઝંકાર કરતી, | ||
પિકો કેરી ઘેરી ટહુક તવ | પિકો કેરી ઘેરી ટહુક તવ કર્ણે ઉભરતી, | ||
અને પ્રીતિસ્રોતે ચડતી ભરતી | અને પ્રીતિસ્રોતે ચડતી ભરતી કોઈ વસમી.{{space}} ૨૦ | ||
તને ન્યાળી વેગે વન વિચરતી ક્ષિપ્ર હરિણી, | તને ન્યાળી વેગે વન વિચરતી ક્ષિપ્ર હરિણી, | ||
મરુત્- | મરુત્-જિહ્વા જેવી તૃણપટ અહા શે પજવતી! | ||
સહ શૃંગીઓનાં શિર દૃગતરંગે નચવતી, | સહ શૃંગીઓનાં શિર દૃગતરંગે નચવતી, | ||
કશી પ્રીતિ-ઝંઝા ડગમગવતી ચિત્ત-તરણી. | કશી પ્રીતિ-ઝંઝા ડગમગવતી ચિત્ત-તરણી. | ||
| Line 39: | Line 40: | ||
પ્રિયા–મારી મારી, કુસુમલ સુવેગા ભરજલા, | પ્રિયા–મારી મારી, કુસુમલ સુવેગા ભરજલા, | ||
તને ન્યાળી ન્યાળી | તને ન્યાળી ન્યાળી નયનદ્યુતિને ઝાંખપ ચડી,{{space}} ૩૦ | ||
છતાં એકે તારી લટ મુજ | છતાં એકે તારી લટ મુજ કપોલે નવ અડી, | ||
કશી તું | કશી તું દુઃસ્પર્શા, કશી બલવતી ઓ તું અબલા! | ||
છતાં હૈયાએ | છતાં હૈયાએ તો નહિ નિજ તજી કચ્છપમતિ, | ||
તને સ્હાવી ચ્હાવી નિજ કરવી એવું ધ્રુવ કરી, | તને સ્હાવી ચ્હાવી નિજ કરવી એવું ધ્રુવ કરી, | ||
મચ્યું એ | મચ્યું એ તો ગંડુ, સ્થળ સ્થળ રહ્યું તે અનુસરી | ||
તને–તારાં ધીરાં તરલ | તને–તારાં ધીરાં તરલ ચરણોને દૃઢગતિ. | ||
તને હું કૌમાર્યે નિરખું શિવને મંદિર જતી, | તને હું કૌમાર્યે નિરખું શિવને મંદિર જતી, | ||
કુણાં ઊર્મિબિન્દુ દ્વયનયનને સંપુટ ભરી, | કુણાં ઊર્મિબિન્દુ દ્વયનયનને સંપુટ ભરી, | ||
સ્તવંતીઃ ‘મા અંબા, વર હર | સ્તવંતીઃ ‘મા અંબા, વર હર સમો– મંજુ ઉચરી, | ||
–અને જાતે થૈને વર અરપવા | –અને જાતે થૈને વર અરપવા ઝંખન થતી!{{space}} ૪૦ | ||
વળી જાતાં જાતાં નિત | વળી જાતાં જાતાં નિત નિરખતો પંથ પરથી, | ||
ગવાક્ષે ઊભેલી કમલ સમ કૂણા વરણની, | ગવાક્ષે ઊભેલી કમલ સમ કૂણા વરણની, | ||
પ્રતીક્ષંતી | પ્રતીક્ષંતી તારો પિયુ દૃગ થકી શું હરણની, | ||
અરે, ક્યાં હું | અરે, ક્યાં હું કોનો પિયુ કદી? સરે હાય ઉરથી! | ||
સજંતી | સજંતી શૃંગારો નિરખી કદી ઓષ્ઠે સ્મિત ભરી, | ||
સુકેશે સીંચંતી સુરભિ, નયને અંજન રસ, | સુકેશે સીંચંતી સુરભિ, નયને અંજન રસ, | ||
કસીને કંચૂકી હૃદય સજતી શું તસતસ! | કસીને કંચૂકી હૃદય સજતી શું તસતસ! | ||
| Line 64: | Line 65: | ||
અહો! એવી એવી વિવિધ તવ લીલા નિરખતાં | અહો! એવી એવી વિવિધ તવ લીલા નિરખતાં | ||
વસંતો વીતી ને શિશિર મુજ ભાગ્યે નિત રહી,{{space}} ૫૦ | |||
હતાત્મા હૈયાની સરિત રણપાટે જત વહી, | હતાત્મા હૈયાની સરિત રણપાટે જત વહી, | ||
મને દુઃખી ભાળી સુખ જગતનાં શું હરખતાં! | મને દુઃખી ભાળી સુખ જગતનાં શું હરખતાં! | ||
છતાં નિત્યે કોનાં સુખ નથી રહ્યાં, | છતાં નિત્યે કોનાં સુખ નથી રહ્યાં, દુઃખ પણ ના,– | ||
લહ્યું ત્યારે મારી વ્યથ હૃદયની શું સ્થગિત થૈ, | લહ્યું ત્યારે મારી વ્યથ હૃદયની શું સ્થગિત થૈ, | ||
ભમંતાં | ભમંતાં ઘેલૂડાં નયન વિરમ્યાં કૈં વિનત થૈ, | ||
અને નાના હૈયે નવલ રચવા માંડી ગણના. | અને નાના હૈયે નવલ રચવા માંડી ગણના. | ||
સરી મારી નાની લઘુ મનુજની ક્લાન્ત કથની, | સરી મારી નાની લઘુ મનુજની ક્લાન્ત કથની, | ||
જગજંઝઝા કેરી ઝપટ થકી મૂર્છા-તટ ઢળ્યાં | |||
મનુષ્યોને કાજે ચરણ મુજ પાછાં જગ પળ્યાં, | મનુષ્યોને કાજે ચરણ મુજ પાછાં જગ પળ્યાં, | ||
ઝગી ઊઠી | ઝગી ઊઠી ઝંખા–લઉં હું ય ધુરા વિશ્વરથની!{{space}} ૬૦ | ||
ધરા માતા, તારા રજકણ | ધરા માતા, તારા રજકણ મહીં યે સભર શાં | ||
ભર્યાં તે દ્રવ્યો, કે અણુતમ | ભર્યાં તે દ્રવ્યો, કે અણુતમ અણુમાં ય ગરિમા | ||
કશી | કશી તેં ભંડારી, જડતમ જડોમાં ય પરમા | ||
છુપાવી | છુપાવી તેં કેવી સ્થિતિ અકલિતા ઉન્નતરસા. | ||
<center>[૨]</center> | <center>[૨]</center> | ||
ભમંતાં ભૂક્ષેત્રે પથ-તટ પરે શ્રાન્ત પગલે, | |||
ઢળ્યો ’તો હું કો દી, પ્રખર પવને કો રખડતું, | |||
ચડી આવ્યું | ચડી આવ્યું પાર્શ્વે મુજ અબલ કો હૈયું દ્રવતું, | ||
અહો એવું કે જે નિરખી ગિરિ હૈયું ય પિગળે. | અહો એવું કે જે નિરખી ગિરિ – હૈયું ય પિગળે. | ||
લહ્યું એને-એના વિનત મૃદુ આશાળુ ઉરને, | લહ્યું એને-એના વિનત મૃદુ આશાળુ ઉરને, | ||
| Line 96: | Line 97: | ||
અને વર્ષા કેરાં પ્રથમ જલથી સીંચિત બન્યે, | અને વર્ષા કેરાં પ્રથમ જલથી સીંચિત બન્યે, | ||
ઉઠે જેવી સૂકી મૃદ મઘમઘી, મૃણ્મય કણો | ઉઠે જેવી સૂકી મૃદ મઘમઘી, મૃણ્મય કણો | ||
વિષે | વિષે કો આકાશી રણઝણી રહે સૌરભ-ગુણો, | ||
અહો એવું પેલું હૃદયા | અહો એવું પેલું હૃદયા પુલક્યું નવ્ય સ્વપને. | ||
કશો એના લુખ્ખે અધર રસ | કશો એના લુખ્ખે અધર રસ તાજો વિકસિયો, | ||
કશી ઝાંખી આંખે ચમક દમકી દામિની રહી, | કશી ઝાંખી આંખે ચમક દમકી દામિની રહી, | ||
રહ્યું હૈયું થીજ્યું | રહ્યું હૈયું થીજ્યું અરુણવરણા અંકુર ગ્રહી– | ||
અહો, પંગુ પાયે નવલ રવ કે નર્તત હસ્યો.{{space}} ૮૦ | અહો, પંગુ પાયે નવલ રવ કે નર્તત હસ્યો.{{space}} ૮૦ | ||
| Line 107: | Line 108: | ||
પલાશે આવીને હરિત શુક ટ્હૌકંત વિરમે, | પલાશે આવીને હરિત શુક ટ્હૌકંત વિરમે, | ||
ત્યહીં બેઠો આવી ઉર-વિટપ એને સપરમે | ત્યહીં બેઠો આવી ઉર-વિટપ એને સપરમે | ||
દિને | દિને કો મીઠેરો શિશુપ્રણય રેલી સ્મિત નર્યાં. | ||
પછી જ્યારે હૈયે નિરખ્યું : અબ કે ઘૂંઘટ નથી | પછી જ્યારે હૈયે નિરખ્યું : અબ કે ઘૂંઘટ નથી | ||
કશો તારે હૈયે, સકલ ઉઘડી અર્ગલ ગયા, | કશો તારે હૈયે, સકલ ઉઘડી અર્ગલ ગયા, | ||
લહ્યો સામે | લહ્યો સામે બ્હોળો જલધિ, રવિએ માંડી મૃગયા, | ||
પ્રબોધી મેં | પ્રબોધી મેં પ્રીતિ : ચલ ઉર, હવે સંકટ નથી. | ||
<!-- completed--> | |||
તને હોંશે હોંશે અગમ ગિરિનાં નિર્ઝર કને | તને હોંશે હોંશે અગમ ગિરિનાં નિર્ઝર કને | ||
ગયો લૈ, તીરેનાં તરુવિટપને દોલન ઝુલી, ૯૦ | ગયો લૈ, તીરેનાં તરુવિટપને દોલન ઝુલી, ૯૦ | ||