યાત્રા/ટિપ્પણ1: Difference between revisions

← Older edit

યાત્રા/ટિપ્પણ1 (view source)

Revision as of 01:55, 17 May 2023

382 bytes added , 01:55, 17 May 2023

પ્રૂફ રીડિંગ સંપન્ન

Meghdhanu

17,546

edits

@@ Line 4: / Line 4: @@
 {{Poem2Open}}
 આરંભમાં મૂકેલા મોટા આંકડા કડીનો ક્રમાંક સૂચવે છે, અંદરના આંકડા કડીમાંની પંક્તિના છે.
-છંદઃ શિખરિણી, સહજ રીતે સમજાઈ જય, વિના આયાસ વંચાતો રહે તેવી વર્ણરચનાવાળા.
-પ્રાસ : ૧લી – ૪થી, ૨જી – ૩જી પંક્તિ વચ્ચેના; જીવન તણા–નમણા, રતનજતન, એ રીતના, કાવ્યના મુખ્ય ત્રણ વિભાગ : [૧] પ્રેમોદય, [૨] પ્રેમપરિણતિ, [૩] પ્રેમનિર્વાણ.
+છંદઃ શિખરિણી, સહજ રીતે સમજાઈ જય, વિના આયાસ વંચાતો રહે તેવી વર્ણરચનાવાળો.
+પ્રાસ : ૧લી – ૪થી, ૨જી – ૩જી પંક્તિ વચ્ચેના; જીવન તણા–નમણા, રતનજતન, એ રીતના, કાવ્યના મુખ્ય ત્રણ '''વિભાગ''' : [૧] પ્રેમોદય, [૨] પ્રેમપરિણતિ, [૩] પ્રેમનિર્વાણ.
 '''કડી'''
 આરંભમાં ક્રમાંક વિનાની પ્રાર્થનારૂ૫ બે પંક્તિઓ, ૨, વિનય- વિદ્યા, જ્ઞાન.
-૧. ૧, પયનિધિ–સમુદ્ર; ૨, ક્ષારાબ્ધિ-ખારા સમુદ્ર.
-૨. ૧, સદન-નિવાસસ્થાને; ૨, રતિ–પ્રેમભાવ, અરતિરતિથી ઊલટો ભાવ;
+'''૧.''' ૧, પયનિધિ–સમુદ્ર; ૨, ક્ષારાબ્ધિ-ખારો સમુદ્ર.
-૩, કનકવા-ઉડાડવાનો પતંગ ૪, આધાન-વસ્તુ માટે આધાર.
+'''૨. ૧, સદન-નિવાસસ્થાને; ૨, રતિ–પ્રેમભાવ, અરતિ-રતિથી ઊલટો ભાવ; ૩. કનકવા-ઉડાડવાનો પતંગ ૪, આધાન-વસ્તુ માટેનો આધાર.
-૩. ૪, પ્રાણપટ-પ્રાણના વસ્ત્રના.
+'''૩.''' ૪, પ્રાણપટ-પ્રાણના વસ્ત્રના.
-૪. (૪) મનુજ–પ્રણય'માંની કડીનું સૂચન. ૧, કુન્દકલિકા-મોગરાની કળી; ૩, હરિત્-લીલું, પુટ-પડિયો; ૪, સુધાર્થી ભૃંગાર્થે-સુધા ઝંખતા ભૃંગ, ભ્રમર માટે, ૪, ખનિકા–ખાણ.
+'''૪.''' (*૪) ‘મનુજ–પ્રણય’માંની કડીનું સૂચન. ૧, કુન્દકલિકા-મોગરાની કળી; ૩, હરિત્-લીલું, પુટ-પડિયો; ૪, સુધાર્થી ભૃંગાર્થે-સુધા ઝંખતા ભૃંગ, ભ્રમર માટે, ૪, ખનિકા–ખાણ.
-૫. (* ૫) ૩, પિકે-કોકિલા, ૪, સ્રોત-પ્રવાહ.
+'''૫.''' (* ૫) ૩, પિકો-કોકિલા, ૪, સ્રોત-પ્રવાહ.
-૬. ૧, કાસાર–સરોવર; ૩, મરાલ-હંસ.
+'''૬.''' ૧, કાસાર–સરોવર; ૩, મરાલ-હંસ.
-૭. (* ૬) ૧, ક્ષિપ્ર-વેગીલી.
+'''૭.''' (* ૬) ૧, ક્ષિપ્ર-વેગીલી.
-૮. ૩, નભોગામી-આકાશમાં જનારાં, ભાવનાશીલ; ૪, ડમરી-ઘુમરાતો પવન.
+'''૮.''' ૩, નભોગામી-આકાશમાં જનારાં, ભાવનાશીલ; ૪, ડમરી-ઘુમરાતો પવન.
-૯. ૪, કુટિર-ઝુંપડી.
+'''૯.''' ૪, કુટિર-ઝુંપડી.
-૧૧. (* ૭) ૩, ઉત્ખાતંતી-ખોદી નાખતી; ૪, દયિતા-પ્રિયતમા.
+'''૧૧.''' (* ૭) ૩, ઉત્ખાતંતી-ખોદી નાખતી; ૪, દયિતા-પ્રિયતમા.
-૧૨. ૧, ઉત્તુંગા-અતિ ઊંચી; ૩, તર્જન-તિરસ્કાર, ૪, ગર્તોત્સંગ-ગર્ત, ખાડો, ઉત્સંગ-ખોળો.
+'''૧૨.''' ૧, ઉત્તુંગા-અતિ ઊંચી; ૩, તર્જન-તિરસ્કાર, ૪, ગર્તોત્સંગ-ગર્ત, ખાડો, ઉત્સંગ-ખોળો.
-૧૩. (*૮) ૪, દુઃસ્પર્શા–સ્પર્શમાં ન આવે તેવી.
+'''૧૩.''' (*૮) ૪, દુઃસ્પર્શા–સ્પર્શમાં ન આવે તેવી.
-૧૪. (*૯) ૧, કચ્છપમતિ-કાચબાના જેવી ધીરી છતાં દૃઢ વૃત્તિ, ૨, ધ્રુવ-દૃઢ.
+'''૧૪.''' (*૯) ૧, કચ્છપમતિ-કાચબાના જેવી ધીરી છતાં દૃઢ વૃત્તિ, ૨, ધ્રુવ-દૃઢ.
-૧૭. (*૧૧). ૨, ગવાક્ષ-ઝરૂખો
+'''૧૭.''' (*૧૧). ૨, ગવાક્ષ-ઝરૂખો
-૧૮. ૧, સૌધ-તલ-અગાશીને બિછાવ
+'''૧૮.''' ૧, સૌધ-તલ-અગાસીનો બિછાવ
-૧૯. (*૧૨). ૪, તરી-હોડી.
+'''૧૯.''' (*૧૨). ૪, તરી-હોડી.
-રર. ૧, કામ્યા-કામના પ્રેમ કરવા જેવી; ચંદનદ્રુમ–ચંદનનું વૃક્ષ.
+'''રર.''' ૧, કામ્યા-કામના પ્રેમ કરવા જેવી; ચંદનદ્રુમ–ચંદનનું વૃક્ષ.
-ર૩. ૩, રસેસુ-રસની ઈપ્સા, ઇચ્છાવાળું; ૩, પટુ-કુશળ, ચાલાક.
+'''ર૩. ૩, રસેપ્સુ-રસની ઈપ્સા, ઇચ્છાવાળું; ૩, પટુ-કુશળ, ચાલાક.
-૨૪. ૩, મુખરરવ-ખુલેથી બોલતો.
+'''૨૪.''' ૩, મુખરરવ-ખુલેથી બોલતો.
-૨૫. ૪, અભગ-દુર્ભાગ્યવાળો.
+'''૨૫.''' ૪, અભગ-દુર્ભાગ્યવાળો.
-૨૮. આ કડીથી પરિસ્થિતિમાં પલટો આવે છે. યથાતથા વિવિધ વ્યક્તિઓ જીવનમાં આવતી થાય છે.
+'''૨૮. આ કડીથી પરિસ્થિતિમાં પલટો આવે છે. યથાતથા વિવિધ વ્યક્તિઓ જીવનમાં આવતી થાય છે.
-૩૦. ૪, અમી-અમૃત. ૩. ૧, રત-મચેલો. ૩૨, ૩, પડઘી–પડઘો પામી.
+'''૩૦.''' ૪, અમી-અમૃત. ૩. ૧, રત-મચેલો. ૩૨, ૩, પડઘી–પડઘો પામી.
-૩૩. ૧, અ-ધુર-પુરા વિનાનો, અપરિણીત; ૪, એ સંપર્ક પવિત્રતાની ભૂમિકા ઉપર હતો.
+'''૩૩.''' ૧, અ-ધુર-ધુરા વિનાનો, અપરિણીત; ૪, એ સંપર્ક પવિત્રતાની ભૂમિકા ઉપર હતો.
-૩૪. અહીંથી કાવ્યને બીજો વિભાગ શરૂ થાય છે, જેને મેં વિવરણ પૂરતું ‘પ્રેમ-પરિણતિ’ નામ આપ્યું છે. ૩૪ થી ૩૮ સુધીની કડીઓ-કવિ જીવનની બીજી કર્મપ્રધાન, પ્રખર, રુક્ષ પ્રવૃત્તિઓ તરફ વળે છે.
+'''૩૪.''' અહીંથી કાવ્યનો બીજો વિભાગ શરૂ થાય છે, જેને મેં વિવરણ પૂરતું ‘પ્રેમ-પરિણતિ’ નામ આપ્યું છે. ૩૪ થી ૩૮ સુધીની કડીઓ-કવિ જીવનની બીજી કર્મપ્રધાન, પ્રખર, રુક્ષ પ્રવૃત્તિઓ તરફ વળે છે.
-૩૬. કવિએ પોતાની પ્રવૃત્તિને નાનકડું હળ લઈ ખેડતા ખેડૂતની સાથે સરખાવી છે. એ ‘ગરીબની ખેડ'માં એક ‘અદનું ઢેફું', ઘણી દુર્દશામાં પડેલી વ્યક્તિ મળી આવે છે.
+'''૩૬.''' કવિએ પોતાની પ્રવૃત્તિને નાનકડું હળ લઈ ખેડતા ખેડૂતની સાથે સરખાવી છે. એ ‘ગરીબની ખેડ'માં એક ‘અદનું ઢેફું', ઘણી દુર્દશામાં પડેલી વ્યક્તિ મળી આવે છે.
-૩૭, ૩, સ્નેહરુજ-સ્નેહનું દર્દ. ૩૯, ૩,ઉપણી-નાનું સૂપડું; ૪, ઉચ્છિષ્ટ-તજાયેલી.
+'''૩૭.''' ૩, સ્નેહરુજ-સ્નેહનું દર્દ. '''૩૯.''' ૩,ઉપણી-નાનું સૂપડું; ૪, ઉચ્છિષ્ટ-તજાયેલી.
-૪૦. ૩, રોડાં-ઈંટના ટુકડા. ૪૧. ૩, ગોબરગુણા-છાણની ગુણ-લક્ષણવાળી.
+'''૪૦.''' ૩, રોડાં-ઈંટના ટુકડા. '''૪૧.''' ૩, ગોબરગુણા-છાણની ગુણ-લક્ષણવાળી.
-૪૫. ૩, વિશ્રમ્ભ-સંપૂર્ણ વિશ્વાસ, નિકટતા. ૪, સૌનો કર્તા તું.
+'''૪૫.''' ૩, વિશ્રમ્ભ-સંપૂર્ણ વિશ્વાસ, નિકટતા. ૪, સૌનો કર્તા તું.
-૪૬, (૨૨). ૨, અર્ગલ–આગળ. ૪૭, (*૨૩).
+'''૪૬.''' (*૨૨). ૨, અર્ગલ–આગળો. ૪૭, (*૨૩).
-૫૨, (*૨૪). ૫૩. (*૨૫). પ૪. (*૨૬) ૫૫. (*ર૭).
+'''૫૨.''' (*૨૪). ૫૩. (*૨૫). '''પ૪.''' (*૨૬) '''૫૫.''' (*ર૭).
-પ૬. (*૨૮) ૧, વિધુરેખા-ચંદ્રની રેખા. પ૭. ૩, કારા-કેદખાનું.
+'''પ૬.''' (*૨૮) ૧, વિધુરેખા-ચંદ્રની રેખા. પ૭. ૩, કારા-કેદખાનું.
-૫૮. (*૨૯). ૫૯. (*૩૦). ૨, ઉચ્છિત-ઊંચું. ૬૦, (*૩૧).
+'''૫૮.''' (*૨૯). '''૫૯.''' (*૩૦). ૨, ઉચ્છિત-ઊંચું. '''૬૦,''' (*૩૧).
-૬૧, (*૩૨) ૨, અયસ–લોઢું; કવચ-બખ્તર. ૬૪, ૪, બળકુ -બળવાન.
+'''૬૧,''' (*૩૨) ૨, અયસ–લોઢું; કવચ-બખ્તર. '''૬૪.''' ૪, બળકું -બળવાન.
-૬૭. (*૩૩). અહીંથી કાવ્યનો ત્રીજો વિભાગ ‘પ્રેમનિર્વાણ’ શરૂ થાય છે. પરિસ્થિતિમાં ઝડપી ઉગ્ર પલટો આવે છે. નવી જ અનુભૂતિઓ પ્રગટ થાય છે.
+'''૬૭.''' (*૩૩). અહીંથી કાવ્યનો ત્રીજો વિભાગ ‘પ્રેમનિર્વાણ’ શરૂ થાય છે. પરિસ્થિતિમાં ઝડપી ઉગ્ર પલટો આવે છે. નવી જ અનુભૂતિઓ પ્રગટ થાય છે.
-૬૮. ૩, છાટ-શિલા. ૬૯, (*૩૬). ૭૧. (*૩૭).
+'''૬૮.''' ૩, છાટ-શિલા. '''૬૯.''' (*૩૬). '''૭૧.''' (*૩૭).
-૭૨. (*૩૮) ૧, પરસ–સ્પર્શ. ૭૩. (*૩૯) દિવ્ય વ્યક્તિનો સંબંધ રચાય છે.
+'''૭૨.''' (*૩૮) ૧, પરસ–સ્પર્શ. '''૭૩.''' (*૩૯) દિવ્ય વ્યક્તિનો સંબંધ રચાય છે.
-૭૪. (*૪૦). ૭૫. (*૪૧). પેલી માનવ વ્યક્તિ અહીં જોવા મળે છે.
+'''૭૪.''' (*૪૦). '''૭૫.''' (*૪૧). પેલી માનવ વ્યક્તિ અહીં જોવા મળે છે.
-૭૬. (*૪૨). ૭૭. (૪૩). અહીં કાવ્યમાંથી લાંબા લાંબા ગાળા મનુજ-પ્રણય’માં લીધા નથી, ૭૮થી ૮૧ની ચાર કડી, ૮૩થી ૯૬ની ચૌદ કડી. અહીં કવિહૃદય તરફથી પોતાનું આર્દ્ર નિખાલસ નિવેદન આવે છે. ૭૮. ૧, ઉગમ–મૂળ. ૮૦, ૪, ગરજનો –ગર્જના.
+'''૭૬.''' (*૪૨). '''૭૭.''' (૪૩). અહીં કાવ્યમાંથી લાંબા લાંબા ગાળા ‘મનુજ-પ્રણય’માં લીધા નથી, ૭૮થી '''૮૧'''ની ચાર કડી, ૮૩થી ૯૬ની ચૌદ કડી. અહીં કવિહૃદય તરફથી પોતાનું આર્દ્ર નિખાલસ નિવેદન આવે છે.
-૮૨. (*૪૪). ૯૭. (*૪૫). ૯૮, ૨, વીચિ-મોજું. ૧૦૦, ૨, શકલ-ટુકડો, ખંડ.
+'''૭૮.''' ૧, ઉગમ–મૂળ. '''૮૦.''' ૪, ગરજનો –ગર્જના.
-‘પ્રણયલહરી’ તે પ્રભુ જેમાં સૂતેલા છે તે પયસાગરમાં ઊઠતી, પ્રભુના પોતાના પરમ આત્મગુણ, સતચિત–આનંદની લહરીઓમાં છલી ઊઠતી અતિશય પ્રબળ લહર છે, આ કાવ્ય રૂપે તે અકળ રીતે આવી ગઈ છે, પ્રભુ પોતે જ કાવ્ય રૂપે ઊડતા આવેલા છે. પયનિધિત્વ પય, દૂધ અને પાણી બંને અર્થમાં, ઈશ-શયન–પ્રભુને સૂવા માટેની જગા, પ્રભુ બેઠેલા નથી રહેતા. આત્મ-ગુણ–પ્રભુના સ્વરૂપને સૂચવતાં સત, ચિત્ આનંદનાં તર; દુર્ધષ-અતિ પ્રબળ; કાવ્ય-ડયન-કવિતા રૂપે ઊડીને આવી જતા હોય તેવી ક્રિયા.
+'''૮૨.''' (*૪૪). '''૯૭.''' (*૪૫). '''૯૮.''' ૨, વીચિ-મોજું. '''૧૦૦.''' ૨, શકલ-ટુકડો, ખંડ.
+‘પ્રણયલહરી’ તે પ્રભુ જેમાં સૂતેલા છે તે પયસાગરમાં ઊઠતી, પ્રભુના પોતાના પરમ આત્મગુણ, સત–ચિત્–આનંદની લહરીઓમાં છલી ઊઠતી અતિશય પ્રબળ લહર છે, આ કાવ્ય રૂપે તે અકળ રીતે આવી ગઈ છે, પ્રભુ પોતે જ કાવ્ય રૂપે ઊડતા આવેલા છે. પયનિધિપય, દૂધ અને પાણી બંને અર્થમાં, ઈશ-શયન–પ્રભુને સૂવા માટેની જગા, પ્રભુ બેઠેલા નથી રહેતા. આત્મ-ગુણ–પ્રભુના સ્વરૂપને સૂચવતાં સત, ચિત્ આનંદનાં તત્ત્વો; દુર્ષ-અતિ પ્રબળ; કાવ્ય-ડયન-કવિતા રૂપે ઊડીને આવી જતા હોય તેવી ક્રિયા.
 {{Poem2Close}}