17,546
edits
નારીસંપદાઃ નાટક/આજન્મા: Difference between revisions
no edit summary
No edit summary |
No edit summary |
||
| Line 3: | Line 3: | ||
{{center|'''પહેલું દૃશ્ય'''}} | {{center|'''પહેલું દૃશ્ય'''}} | ||
::(સવારના નવ વાગ્યાનો સમય. સામાન્ય વેપારી કુટુંબનું ઘર. ડ્રોઈંગરૂમમાં લાકડાનો કબાટ, ટિપોય પર ટી.વી., ટેબલ પર ફોન, ડાયરી ને છૂટા કાગળો આડાઅવળા પડ્યા છે. એક બાજુ સોફાસેટ, બીજી બાજુ નાનકડી પાટ. રીટા ઘરમાં ઝાપટઝૂપટ કરતી હોય છે. ત્રણ વર્ષની બેબીનાં ત્રણ-ચાર ફ્રોક, વીખરાયેલાં પડ્યાં છે તેને સંકેલી કબાટમાં મૂકવા જાય છે. નીપા સોફા પર બેઠી બેઠી છાપું વાંચતી હોય છે. ) | |||
<poem> | <poem> | ||
{| | |||
|-{{ts|vtp}} | |||
રીટા: શું ફિક્સ થયું? કોનું ફિક્સ થયું? કોની સાથે ફિક્સ થયું? | | નીપા | ||
| : | |||
| (મોટેથી) ભારતે નાગપુરમાં વેસ્ટઈન્ડિઝ સામે જીતેલી મેચ ફિક્સ થયાની શંકા. | |||
|-{{ts|vtp}} | |||
રીટાઃ (ખુશ થઈને) ભગવાન એમને સુખી રાખે. તે હેં નીપાબહેન, એ વાત સાચી કે ઐશ્વર્યાને મંગળ નડે છે એટલે એ પહેલાં પીપળા સાથે પરણશે અને પછી અભિષેક સાથે ! | |રીટા | ||
નીપાઃ એવું તે હોતું હશે? આ છાપાંવાળા આવું છાપી છાપીને લોકોની અંધશ્રદ્ધા વધારે છે. | | : | ||
રીટા: ના હોં નીપાબહેન, સાવ એવું નથી. મારા ગામમાં તો એક છોકરીનાં કુંભ સાથે લગ્ન કર્યાં હતાં. | |શું ફિક્સ થયું? કોનું ફિક્સ થયું? કોની સાથે ફિક્સ થયું? | ||
નીપા: ભાભી, એવી બધી અંધશ્રદ્ધાઓ અને ખોટી માન્યતાઓએ જ આપણા દેશનો દાટ વાળ્યો છે. આ જુઓ. શું લખ્યું છે? છોકરાઓ માબાપને ઘરડાઘરમાં મૂકી આવ્યા, જ્યારે એની દીકરી એને પોતાને ઘેર લઈ ગઈ. | |-{{ts|vtp}} | ||
રીટા: એમ? છોકરીનાં સાસરિયાંએ એને કશું ના કહ્યું? | |નીપા | ||
નીપા: શું કામ કહે? કેમ, છોકરીને પોતાનાં માબાપને સાચવવાનો, એમની સંભાળ લેવાનો અધિકાર નથી? ભાભી, આજે તો સ્ત્રી ધારે તે કરી શકે. જુઓ, આમાં વાંચો. પરદેશ રહેતો દીકરો સમયસર ન આવી શક્યો તો દીકરીએ પિતાને અગ્નિદાહ દીધો. | | : | ||
રીટાઃ હાય, હાય, એમાં તો પાપ લાગે. દીકરીથી તે સ્મશાને જવાતું હશે? | | શું ભાભી તમેય તે. હું મેચની વાત કરું છું. ક્રિકેટમેચની. | ||
(રમીલાબહેન પ્રવેશે છે) | |-{{ts|vtp}} | ||
રમીલાબહેનઃ સવાર સવારમાં આ શું વાતોના તડાકા ચાલે છે? રીટા, સેવાપૂજાની મારી દીવી મળતી નથી. પેલી કાળકાએ તો કયાંય નથી મૂકી દીધી ને. કાલ એનાથી રમતી હતી. આ છોકરીથી તો તોબા... તું જો ને, મારે પૂજાનું મોડું થાય છે. | |રીટા | ||
નીપાઃ (અકળાઈને) મમ્મી, તું પિન્કીને આમ કાળકા શું કામ કહે છે? આવી મઝાની છોકરી, તારા દીકરાની દીકરી તને વહાલી નથી લાગતી? (રમીલાબહેન કશું બોલવા જાય ત્યાં દિલીપ બૂમો પાડતો પ્રવેશે છે. ટેબલ પાસે જતાં) | | : | ||
દિલીપ : રીટા, એ રીટા, મારી ઘડિયાળ ક્યાં મૂકી છે? અને મારી પેન? પેલી બારક્સના હાથમાં તો નથી આવી ગઈ ને? તને કેટલી વાર કહ્યું છે કે મારી વસ્તુઓ એને અડવા દે મા! | |એ ક્રિકેટ -બ્રિકેટમાં આપણને ખબર ન પડે. કંઈક સારા સમાચાર હોય તો વાંચો ને? | ||
નીપાઃ અરે પણ, મોટાભાઈ, એને એવી શી ખબર પડે? | |-{{ts|vtp}} | ||
દિલીપ: (એને અવગણી, રીટા સામું જોતાં) મારે મોડું થાય છે, તને ખબર તો છે કે એનપીડબલ્યુમાં પાર્ટનરશિપ કર્યા પછી કામ કેટલું વધી ગયું છે? દોડાદોડીનો પાર નથી ને એમાં તું ને તારી આ છોકરી... (રીટા -ઘડિયાળ અને પેન આપે છે તે લઈ ઝડપથી પગલાં ભરતો જાય છે.) | |નીપા | ||
રમીલાબહેનઃ (ઓવારણાં લેતાં હોય તેમ) સો વરસનો થજે દીકરા ને સંભાળીને જજે ! | | : | ||
નીપાઃ મોટાભાઈની પ્રગતિથી તું કેટલી બધી ખુશ છે નહીં મમ્મી ! | | (છાપું ઊથલાવતાં) સારા સમાચાર... (અક્ષરો છૂટી પાડી બોલતા છાપું ઊથલાવે છે.) હં, આ રહ્યા તમારા પ્રિય હીરો વિશે. આખરે અભિષેકે ઐશ્વર્યાને સગાઈની વીંટી પહેરાવી. | ||
રમીલાબહેનઃ તે કેમ, તું નથી? હજુ પાંચ વરસેય થયાં નથી ને એણે ઓલ્યું શું? મને તો નામેય યાદ નથી રહેતું એવી. | |-{{ts|vtp}} | ||
રીટાઃ એનપીડબલ્યુ. | |રીટાઃ (ખુશ થઈને) ભગવાન એમને સુખી રાખે. તે હેં નીપાબહેન, એ વાત સાચી કે ઐશ્વર્યાને મંગળ નડે છે એટલે એ પહેલાં પીપળા સાથે પરણશે અને પછી અભિષેક સાથે ! | ||
રમીલાબહેનઃ હા એ જ. એમાં ભાગીદારી કરી. આ કંઈ નાની વાત છે? એની પાછળ કરેલી મહેનત લેખે લાગી. | |-{{ts|vtp}} | ||
નીપાઃ તે હેં બા, તેં મને આર્કિટેક્ટનું ભણવા જવા દીધી હોત તો? મારી પાછળ કરેલી મહેનત પણ લેખે ન લાગત? | |નીપાઃ એવું તે હોતું હશે? આ છાપાંવાળા આવું છાપી છાપીને લોકોની અંધશ્રદ્ધા વધારે છે. | ||
રમીલાબહેનઃ ફરી પાછી તારી એની એ જ રામાયણ ! (વહાલથી સમજાવતાં) જો નીપુ, દીકરીની જાતને વળી, એવું બધું ભણીને શું કરવાનું? આપણે તો બે ટંક રસોઈ ને છોકરાં મોટાં કરીએ એટલે બસ, મારા ભાય ! | |-{{ts|vtp}} | ||
નીપાઃ કેમ, આ સુનીતા વિલિયમ્સ છોકરી હોવા છતાં અવકાશયાત્રી બની ને? | |રીટા: ના હોં નીપાબહેન, સાવ એવું નથી. મારા ગામમાં તો એક છોકરીનાં કુંભ સાથે લગ્ન કર્યાં હતાં. | ||
રમીલાબહેનઃ જો બેટા, આપણે રહ્યાં સાવ સાધારણ માણસો. આપણને એવું બધું ન પોસાય. મારે તો મારી દીકરીને એના સાસરામાં રાજ કરતી જોવી છે. લે મારી દીવી લાવ. (રીટા દીવી શોધીને આપે છે તે લઈ જતાં જતાં) આ તારી જોડેની જીભાજોડીમાં મારે પૂજાનું મોડું થઈ ગયું. | |-{{ts|vtp}} | ||
નીપાઃ અહીં જાણે ભાભીને રાજ કરવા દેતા હોય ! | |નીપા: ભાભી, એવી બધી અંધશ્રદ્ધાઓ અને ખોટી માન્યતાઓએ જ આપણા દેશનો દાટ વાળ્યો છે. આ જુઓ. શું લખ્યું છે? છોકરાઓ માબાપને ઘરડાઘરમાં મૂકી આવ્યા, જ્યારે એની દીકરી એને પોતાને ઘેર લઈ ગઈ. | ||
રીટાઃ એમ શું બોલો છો નીપાબહેન! મમ્મી તો તમારું ભલું જ ઇચ્છે ને? | |-{{ts|vtp}} | ||
નીપાઃ મમ્મીએ મારું ભલું તાક્યું છે એમ? ભાભી, તમને ખબર છે, મેં કેવાં કેવાં સપનાં સેવ્યાં હતાં ? મારું સપનું... | |રીટા: એમ? છોકરીનાં સાસરિયાંએ એને કશું ના કહ્યું? | ||
|-{{ts|vtp}} | |||
|નીપા: શું કામ કહે? કેમ, છોકરીને પોતાનાં માબાપને સાચવવાનો, એમની સંભાળ લેવાનો અધિકાર નથી? ભાભી, આજે તો સ્ત્રી ધારે તે કરી શકે. જુઓ, આમાં વાંચો. પરદેશ રહેતો દીકરો સમયસર ન આવી શક્યો તો દીકરીએ પિતાને અગ્નિદાહ દીધો. | |||
|-{{ts|vtp}} | |||
|રીટાઃ હાય, હાય, એમાં તો પાપ લાગે. દીકરીથી તે સ્મશાને જવાતું હશે? | |||
|-{{ts|vtp}} | |||
|(રમીલાબહેન પ્રવેશે છે) | |||
|-{{ts|vtp}} | |||
|રમીલાબહેનઃ સવાર સવારમાં આ શું વાતોના તડાકા ચાલે છે? રીટા, સેવાપૂજાની મારી દીવી મળતી નથી. પેલી કાળકાએ તો કયાંય નથી મૂકી દીધી ને. કાલ એનાથી રમતી હતી. આ છોકરીથી તો તોબા... તું જો ને, મારે પૂજાનું મોડું થાય છે. | |||
|-{{ts|vtp}} | |||
|નીપાઃ (અકળાઈને) મમ્મી, તું પિન્કીને આમ કાળકા શું કામ કહે છે? આવી મઝાની છોકરી, તારા દીકરાની દીકરી તને વહાલી નથી લાગતી? (રમીલાબહેન કશું બોલવા જાય ત્યાં દિલીપ બૂમો પાડતો પ્રવેશે છે. ટેબલ પાસે જતાં) | |||
|-{{ts|vtp}} | |||
|દિલીપ : રીટા, એ રીટા, મારી ઘડિયાળ ક્યાં મૂકી છે? અને મારી પેન? પેલી બારક્સના હાથમાં તો નથી આવી ગઈ ને? તને કેટલી વાર કહ્યું છે કે મારી વસ્તુઓ એને અડવા દે મા! | |||
|-{{ts|vtp}} | |||
|નીપાઃ અરે પણ, મોટાભાઈ, એને એવી શી ખબર પડે? | |||
|-{{ts|vtp}} | |||
|દિલીપ: (એને અવગણી, રીટા સામું જોતાં) મારે મોડું થાય છે, તને ખબર તો છે કે એનપીડબલ્યુમાં પાર્ટનરશિપ કર્યા પછી કામ કેટલું વધી ગયું છે? દોડાદોડીનો પાર નથી ને એમાં તું ને તારી આ છોકરી... (રીટા -ઘડિયાળ અને પેન આપે છે તે લઈ ઝડપથી પગલાં ભરતો જાય છે.) | |||
|-{{ts|vtp}} | |||
|રમીલાબહેનઃ (ઓવારણાં લેતાં હોય તેમ) સો વરસનો થજે દીકરા ને સંભાળીને જજે ! | |||
|-{{ts|vtp}} | |||
|નીપાઃ મોટાભાઈની પ્રગતિથી તું કેટલી બધી ખુશ છે નહીં મમ્મી ! | |||
|-{{ts|vtp}} | |||
|રમીલાબહેનઃ તે કેમ, તું નથી? હજુ પાંચ વરસેય થયાં નથી ને એણે ઓલ્યું શું? મને તો નામેય યાદ નથી રહેતું એવી. | |||
|-{{ts|vtp}} | |||
|રીટાઃ એનપીડબલ્યુ. | |||
|-{{ts|vtp}} | |||
|રમીલાબહેનઃ હા એ જ. એમાં ભાગીદારી કરી. આ કંઈ નાની વાત છે? એની પાછળ કરેલી મહેનત લેખે લાગી. | |||
|-{{ts|vtp}} | |||
|નીપાઃ તે હેં બા, તેં મને આર્કિટેક્ટનું ભણવા જવા દીધી હોત તો? મારી પાછળ કરેલી મહેનત પણ લેખે ન લાગત? | |||
|-{{ts|vtp}} | |||
|રમીલાબહેનઃ ફરી પાછી તારી એની એ જ રામાયણ ! (વહાલથી સમજાવતાં) જો નીપુ, દીકરીની જાતને વળી, એવું બધું ભણીને શું કરવાનું? આપણે તો બે ટંક રસોઈ ને છોકરાં મોટાં કરીએ એટલે બસ, મારા ભાય ! | |||
|-{{ts|vtp}} | |||
|નીપાઃ કેમ, આ સુનીતા વિલિયમ્સ છોકરી હોવા છતાં અવકાશયાત્રી બની ને? | |||
|-{{ts|vtp}} | |||
|રમીલાબહેનઃ જો બેટા, આપણે રહ્યાં સાવ સાધારણ માણસો. આપણને એવું બધું ન પોસાય. મારે તો મારી દીકરીને એના સાસરામાં રાજ કરતી જોવી છે. લે મારી દીવી લાવ. (રીટા દીવી શોધીને આપે છે તે લઈ જતાં જતાં) આ તારી જોડેની જીભાજોડીમાં મારે પૂજાનું મોડું થઈ ગયું. | |||
|-{{ts|vtp}} | |||
|નીપાઃ અહીં જાણે ભાભીને રાજ કરવા દેતા હોય ! | |||
|-{{ts|vtp}} | |||
|રીટાઃ એમ શું બોલો છો નીપાબહેન! મમ્મી તો તમારું ભલું જ ઇચ્છે ને? | |||
|-{{ts|vtp}} | |||
|નીપાઃ મમ્મીએ મારું ભલું તાક્યું છે એમ? ભાભી, તમને ખબર છે, મેં કેવાં કેવાં સપનાં સેવ્યાં હતાં ? મારું સપનું... | |||
મારું સપનું તમને કહું તો આજે મને તમે ભલે ગાંડી ગણો પણ બારમા ધોરણમાં ૯૨ ટકાએ પાસ થઈ ત્યારે મારે આર્કિટેક્ટ ડિઝાઈનનું ભણવું હતું. તમે તો સાક્ષી છો ભાભી, મમ્મીએ એમાં એડમિશન ન લેવા દીધું ને મેં મન મારીને સાયન્સમાં એડમિશન લીધું. આજેય મારા મનમાં મારે બાંધવાં છે એવાં અવનવાં સ્થાપત્યના નકશા દોરાય છે ને ભૂંસાય છે. સાવ જુદી જ રીતે ડિઝાઈન કરેલા આલાગ્રાંડ નગરના પ્રવેશદ્વારે સ્થપતિ તરીકે મારું નામ હોય ભાભી, બણગાં નથી ફૂંકતી હોં, મારા સાહેબ કહેતા હતા, નીપામાં એ શક્તિ છે, પણ મારું એ સ્વપ્ન જન્મતાંની સાથે જ મરી ગયું. | મારું સપનું તમને કહું તો આજે મને તમે ભલે ગાંડી ગણો પણ બારમા ધોરણમાં ૯૨ ટકાએ પાસ થઈ ત્યારે મારે આર્કિટેક્ટ ડિઝાઈનનું ભણવું હતું. તમે તો સાક્ષી છો ભાભી, મમ્મીએ એમાં એડમિશન ન લેવા દીધું ને મેં મન મારીને સાયન્સમાં એડમિશન લીધું. આજેય મારા મનમાં મારે બાંધવાં છે એવાં અવનવાં સ્થાપત્યના નકશા દોરાય છે ને ભૂંસાય છે. સાવ જુદી જ રીતે ડિઝાઈન કરેલા આલાગ્રાંડ નગરના પ્રવેશદ્વારે સ્થપતિ તરીકે મારું નામ હોય ભાભી, બણગાં નથી ફૂંકતી હોં, મારા સાહેબ કહેતા હતા, નીપામાં એ શક્તિ છે, પણ મારું એ સ્વપ્ન જન્મતાંની સાથે જ મરી ગયું. | ||
રીટા: નીપાબહેન... | |-{{ts|vtp}} | ||
|રીટા: નીપાબહેન... | |||
|} | |||
</poem> | </poem> | ||
{{center|{{center|'''બીજું દૃશ્ય'''}}}} | {{center|{{center|'''બીજું દૃશ્ય'''}}}} | ||