અર્વાચીન ગુજરાતી કાવ્યસંપદા/ઝવેરચંદ મેઘાણી/શિવાજીનું હાલરડું
ઝવેરચંદ મેઘાણી
આભમાં ઊગેલ ચાંદલો, ને જીજીબાઈને આવ્યાં બાળ —
બાળુડાને માત હીંચોળે :
ધણણણ ડુંગરા બોલે!
શિવાજીને નીંદરું ના’વે :
માતા જીજીબાઈ ઝુલાવે.
પેટમાં પોઢીને સાંભળેલી બાળે રામ-લખમણની વાત —
માતાજીને મુખ જે દીથી,
ઊડી એની ઊંઘ તે દીથી. — શિવાજીને.
પોઢજો રે, મારા બાળ! પોઢી લેજો ભેટ ભરીને આજ—
કાલે કાળાં જુદ્ધ ખેલાશે :
સૂવાટાણું ક્યાંય નૈ ર્હેશે. — શિવાજીને.
ધાવજો રે, મારા પેટ! ધાવી લેજો ખૂબ ધ્રપીને આજ—
ર્હેશે નહિ, રણઘેલૂડા!
ખાવા મૂઠી ધાનની વેળા. — શિવાજીને.
પ્હેરી-ઓઢી લેજો પાતળા રે! પીળાં-લાલ-પીરોજી ચીર—
કાયા તારી લોહીમાં ન્હાશે :
ઢાંકણ તે દી ઢાલનું થાશે. — શિવાજીને.
ઘૂઘરા, ધાવણી, પોપટ-લાકડી ફેરવી લેજો આજ —
તે દી તારે હાથ રહેવાની
રાતી બંબોળ ભવાની. — શિવાજીને.
લાલ કંકુ કેરા ચાંદલા ને ભાલે તાણજો કેસર-આડ્ય —
તે દી તો સિંદોરિયા થાપા
છાતી માથે ઝીલવા, બાપા! — શિવાજીને.
આજ માતા ચોડે ચૂમીયું રે, બાળા! ઝીલજો બેવડ ગાલ—
તે દી તારાં મોઢડાં માથે
ધૂંવાધાર તોપ મંડાશે. — શિવાજીને.
આજ માતાજીની ગોદમાં રે, તુંને હૂંફ આવે આઠ પ્હોર —
તે દી કાળી મેઘલી રાતે
વાયુ ટાઢા મોતના વાશે. — શિવાજીને.
આજ માતા દેતી પાથરી રે કૂણાં ફૂલડાં કેરી સેજ—
તે દી તારી વીર-પથારી
પાથરશે વીશ-ભુજાળી. — શિવાજીને.
આજ માતાજીને ખોળલે રે, તારાં માથડાં ઝોલે જાય—
તે દી તારે શિર ઓશીકાં
મેલાશે તીર-બંધૂકાં. — શિવાજીને.
સૂઈ લેજે, મારા કેસરી રે! તારી હિંદવાણું જોવે વાટ—
જાગી વ્હેલો આવ, બાળુડા!
માને હાથ ભેટ બંધાવા. — શિવાજીને.
જાગી વ્હેલો આવજે, વીરા!
ટીલું માના લોહીનું લેવા!
શિવાજીને નીંદરું ના’વે :
માતા જીજીબાઈ ઝુલાવે.
બાળુડાને માત હીંચોળે :
ધણણણ ડુંગરા બોલે.
(સોના-નાવડી, પૃ. ૨૭૩-૨૭૫)