કુંવરબાઈનું મામેરું/કડવું ૧૧: Difference between revisions
MeghaBhavsar (talk | contribs) No edit summary |
MeghaBhavsar (talk | contribs) No edit summary |
||
| Line 11: | Line 11: | ||
‘મોસાળાના ઢંગ વેવાઈએ માંડ્યા, | ‘મોસાળાના ઢંગ વેવાઈએ માંડ્યા, | ||
નાગરના વહેવાર સહુ એણે છાંડ્યા.{{space}} ૨ | નાગરના વહેવાર<ref>વહેવાર = રિવાજ</ref> સહુ એણે છાંડ્યા.{{space}} ૨ | ||
જુઓ છાપાં, તિલક ને તાળ, જુઓ તુલસીમાળા, | જુઓ છાપાં, તિલક ને તાળ, જુઓ તુલસીમાળા, | ||
નરસૈંયો કરશે નૃત્ય, ગાશે ટોપીવાળા.’{{space}} ૩ | નરસૈંયો કરશે નૃત્ય, ગાશે ટોપીવાળા<ref>કાન-ઢંકાતી ટોપી પહેરેલા સાધુઆ</ref>.’{{space}} ૩ | ||
જોવા મળી નાગરી નાત, બહુ ટોળેટોળાં, | જોવા મળી નાગરી નાત, બહુ ટોળેટોળાં, | ||
| Line 23: | Line 23: | ||
મહેતાને કહે : ‘જે શ્રીકૃષ્ણ,’ હસીને પરું જોતી, | મહેતાને કહે : ‘જે શ્રીકૃષ્ણ,’ હસીને પરું જોતી, | ||
સોહે અધર ઉપર અનંત | સોહે અધર ઉપર અનંત વેસર<ref>નાકે પહેરવાની નથણી</ref>નાં મોતી. {{space}} ૬ | ||
સજ્યા સોળ શણગાર, ચીર, ચરણાં, ચોળી, | સજ્યા સોળ શણગાર, ચીર, ચરણાં, ચોળી, | ||
જોબન-મદમાતી નાર કરે બહુ ઠીંઠોળી.{{space}} ૭ | જોબન-મદમાતી નાર કરે બહુ ઠીંઠોળી<ref>ઠઠ્ઠા-મશ્કરી</ref>.{{space}} ૭ | ||
માળા, મોતી-હાર ઉર પર ઢળકે છે, | માળા, મોતી-હાર ઉર પર ઢળકે છે, | ||
| Line 32: | Line 32: | ||
કોઈ છૂટે અંબોડે નાર, વેણી લાંબી છે, | કોઈ છૂટે અંબોડે નાર, વેણી લાંબી છે, | ||
કો’ને ઝાંઝર ઝમકે પાય, કડલાં કાંબી છે.{{space}} ૯ | કો’ને ઝાંઝર ઝમકે પાય, કડલાં કાંબી<ref>પગનાં ઘરેણાં</ref> છે.{{space}} ૯ | ||
નાનાં તિલક રસાળ ભાલે કીધાં છે, | નાનાં તિલક રસાળ ભાલે કીધાં છે, | ||
| Line 49: | Line 49: | ||
વહેવારિયા દસવીસ ટોપીવાળા છે!{{space}} ૧૪ | વહેવારિયા દસવીસ ટોપીવાળા છે!{{space}} ૧૪ | ||
કુંવરવહુને ધન્ય, પિયરપનોતી છે! | કુંવરવહુને ધન્ય, પિયરપનોતી<ref>પિયરપક્ષે નસીબદાર. અહીં કટાક્ષમાં; પરંતુ કડવું- ૧૫(કડી ૨૫)માં એના સાચા અર્થમાં. </ref> છે! | ||
બાપ વજાડે શંખ, સાધર પહોતી છે!’{{space}} ૧૫ | બાપ વજાડે શંખ, સાધર પહોતી છે<ref>મનના કોડ પૂરા કર્યા છે (વક્રોક્તિ છે)</ref>!’{{space}} ૧૫ | ||
કોઈ વાંકાબોલા વિપ્ર બોેલે ઉપહાસે : | કોઈ વાંકાબોલા વિપ્ર બોેલે ઉપહાસે : | ||
| Line 61: | Line 61: | ||
વિશ્વાસ રાખો, દીકરી!’ કહી કરમાં લીધી તાળ રે; | વિશ્વાસ રાખો, દીકરી!’ કહી કરમાં લીધી તાળ રે; | ||
કાગળ મૂક્યો છાબમાં, મહેતે સમર્યા શ્રીગોપાળ રે. {{space}} ૧૮ | કાગળ મૂક્યો છાબમાં, મહેતે સમર્યા શ્રીગોપાળ રે. {{space}} ૧૮ | ||
</poem> | </poem><br> | ||
{{HeaderNav2 | {{HeaderNav2 | ||
|previous = કડવું ૧૦ | |previous = કડવું ૧૦ | ||
|next = કડવું ૧૨ | |next = કડવું ૧૨ | ||
}} | }}<br> | ||
Latest revision as of 05:14, 1 November 2021
[ ઠઠ્ઠો કરવા અને કુતૂહલથી આવેલી નાગર સ્ત્રીઓના સૌંદર્ય-શણગારનું સ્વભાવોક્તિ વર્ણન કરવાની તક પણ કવિ લે છે! ]
(રાગ મારુ)
મહેતે વજાડ્યો શંખ, સમર્યા વનમાળી;
લાગી હસવા ચારે વર્ણ, માંહોમાંહે દે તાળીઃ ૧
‘મોસાળાના ઢંગ વેવાઈએ માંડ્યા,
નાગરના વહેવાર[1] સહુ એણે છાંડ્યા. ૨
જુઓ છાપાં, તિલક ને તાળ, જુઓ તુલસીમાળા,
નરસૈંયો કરશે નૃત્ય, ગાશે ટોપીવાળા[2].’ ૩
જોવા મળી નાગરી નાત, બહુ ટોળેટોળાં,
મુખ મરડી કહે છે વાત : ‘આપશે ઘરચોળાં.’ ૪
બહુ નાની-મોટી નાર મંડપ માંહે મળી,
કરે વાંકી છાની વાત, સાકર-પેં ગળી. ૫
મહેતાને કહે : ‘જે શ્રીકૃષ્ણ,’ હસીને પરું જોતી,
સોહે અધર ઉપર અનંત વેસર[3]નાં મોતી. ૬
સજ્યા સોળ શણગાર, ચીર, ચરણાં, ચોળી,
જોબન-મદમાતી નાર કરે બહુ ઠીંઠોળી[4]. ૭
માળા, મોતી-હાર ઉર પર ઢળકે છે,
જડાવ ચૂડો હાથ, કંકણ ખળકે છે. ૮
કોઈ છૂટે અંબોડે નાર, વેણી લાંબી છે,
કો’ને ઝાંઝર ઝમકે પાય, કડલાં કાંબી[5] છે. ૯
નાનાં તિલક રસાળ ભાલે કીધાં છે,
રમાડવા સરખાં બાળ કેડે લીધાં છે. ૧૦
કો જોવા ઠાલી છાબ અબળા ઊઠે છે,
કો વહુઆરુ લજ્જાળ, નણદી-પૂંઠે છે. ૧૧
કો’ શીખવી બોલાવે બાળ, વારી રાખે છે;
કો’ વાંકાબોલી નાર, વાંકું ભાખે છે : ૧૨
‘બાઈ, કુંવરવહુનો બાપ કરશે મામેરું;
લેઈશ પટોળું શ્રીકાર, સાડી નહિ પહેરું. ૧૩
વૈષ્ણવને શાની ખોટ? કંઠે માળા છે,
વહેવારિયા દસવીસ ટોપીવાળા છે! ૧૪
કુંવરવહુને ધન્ય, પિયરપનોતી[6] છે!
બાપ વજાડે શંખ, સાધર પહોતી છે[7]!’ ૧૫
કોઈ વાંકાબોલા વિપ્ર બોેલે ઉપહાસે :
‘મૂકો છાબમાંહે બે પહાણ, વાયે ઊડી જાશે.’ ૧૬
મૂક્યો દીકરીએ નિઃશ્વાસ, આવી પિતા પાસે;
મહેતે કીધી સાન ‘રહેજે વિશ્વાસે. ૧૭
વલણ
વિશ્વાસ રાખો, દીકરી!’ કહી કરમાં લીધી તાળ રે;
કાગળ મૂક્યો છાબમાં, મહેતે સમર્યા શ્રીગોપાળ રે. ૧૮