ગુજરાતી એકાંકીસંપદા/હોહોલિકા: Difference between revisions

ગુજરાતી એકાંકીસંપદા/હોહોલિકા (view source)

Revision as of 09:36, 28 May 2022

350 bytes added , 09:36, 28 May 2022

no edit summary

MeghaBhavsar

18,450

edits

@@ Line 862: / Line 862: @@
 |કચેરી ચુકાદો આપે છે.
 }}
-{{ps જીજી.: ચુકાદો સાંભળવા બધા પાસે આવી જમા થઈ જાય.
+{{ps
-કા{{ps જીજીઃ ઘરડા બાપ હોડીમાં ગુજરી ગયા છે, એ હકીકત છે, આજથી ત્રીજે દિવસે ભાઈ છેલો એ જ હોડીમાં નીકળે, પુલ નીચે હોડી ઊભી રાખે અને પુલ ઉપરથી દુલાએ એવી રીતે ભૂસ્કો મારવો કે એ બરાબર છેલા ઉપર પડે, અને છેલો મરી જાય.
+|જીજી.:
-{{ps જીજી.: ખામોશ!
+|ચુકાદો સાંભળવા બધા પાસે આવી જમા થઈ જાય.
-કા{{ps જીજીઃ અને એમ કરતાં છેલો ન મરે તો દુલો ગુનેગાર ગણાશે. કચેરી બરખાસ્ત કરવામાં આવે છે.
+}}
-{{ps છડીદારઃ આગુસે બાજુસે નિગાહ રખો, કાજીજી પાછો ફરે છે…એ…
+{{ps
+|કાજીજીઃ
+|ઘરડા બાપ હોડીમાં ગુજરી ગયા છે, એ હકીકત છે, આજથી ત્રીજે દિવસે ભાઈ છેલો એ જ હોડીમાં નીકળે, પુલ નીચે હોડી ઊભી રાખે અને પુલ ઉપરથી દુલાએ એવી રીતે ભૂસ્કો મારવો કે એ બરાબર છેલા ઉપર પડે, અને છેલો મરી જાય.
+}}
+{{ps
+|જીજી.:
+|ખામોશ!
+}}
+{{ps
+|કાજીજીઃ
+|અને એમ કરતાં છેલો ન મરે તો દુલો ગુનેગાર ગણાશે. કચેરી બરખાસ્ત કરવામાં આવે છે.
+}}
+{{ps
+|છડીદારઃ
+|આગુસે બાજુસે નિગાહ રખો, કાજીજી પાછો ફરે છે…એ…
+}}
 (કાજીજી જાય છે.)
-{{ps હોલા.: હો હો હો, હો હો હો, હો હો હો…
+{{ps
- 	આકાશભરમેં રંગ દેખા, હમને આતશબાજીકા;
+|હોલા.:
- 	કંઈ કચેરી દેખી હમને, ન્યાય તો બંડલ બાજીકા,
+|હો હો હો, હો હો હો, હો હો હો…
- 	જી, ન્યાય તો બંડલ બાજીકા,
+}}
- 	જી, ન્યાય તો બંડલ બાજીકા.
+{{ps
- 	ચલો ભાઈઓ! ફળિયાને નાકે આપણે હવે આરામ લઈએ, અથવા ચા ગટગટાવીએ.
+|
-{{ps જીજી.: અરે છેલાભાઈ! તમે આમ આવો. એમ કાંઈ ચાલ્યા જવાય છે? જુઓ, તમે દુલાના બાપને નદીમાં પડતું મેલી મારી નાખ્યો તે સારું કર્યું, દુલો મારો સગોભાઈ થાય.
+|આકાશભરમેં રંગ દેખા, હમને આતશબાજીકા;
-છેલોઃ એમ કે જીજીભાઈ? ચાલો સારું!
+}}
-{{ps જીજી.: બાપ મને એક કાણી પૈ આલતો નહોતો અને દુલો ભાગ પાડતો નહોતો. હવે મિલકત વહેંચાશે, એમાં મને સારો ભાગ મળશે.
+{{ps
-હોલો.: હો હો હો, હો હો હો, હોલિકા માતકી જે!
+|
-{{ps જીજી.: અને હવે છેલાભાઈ, કાજીયાસાયેબને તમે પેલા રૂમાલમાં બાંધેલી સોનાની લગડીઓ બતાવતા હતા, તે આલો. કાજીજીએ મને એ લેવા મોકલ્યો છે.
+|કંઈ કચેરી દેખી હમને, ન્યાય તો બંડલ બાજીકા,
-છેલોઃ કઈ સોનાની લગડી. જીજીભાઈ?
+}}
-{{ps જીજી.: પેલી ચુકાદા વખતે હાથ હલાવી પાછળથી બતાવતા હતા તે!
+{{ps
-છેલોઃ અરે પાગલ! એ તો જુઓ, આ એકેકથી સવાયા ચીચા પથરા હતા.
+|
-{{ps જીજી.: પથરા! પથરા બતાવતા હતા! સોનું નહિ?
+|જી, ન્યાય તો બંડલ બાજીકા,
-છેલોઃ ચીચા પથરા; જુઓ, માથું ભાગે એવા; લ્યો, જોયા? કાજીજી જો કદાચને ચુકાદો મારી વિરુદ્ધમાં આપત તો એકી પથરે કનોરું રંગી નાંખત!
+}}
-{{ps જીજી.: હેં?
+{{ps
-છેલોઃ આ મારો હાથ છે ગલોલ જેવો. કહેતા હો તો ઊડતું પંખી હમણાં તાકી પાડી બતાવું. આ પથરો જેવો અહીં ઢીમચે ચોંટે કે ઢીમચાના ત્રણ ફાડચા જ સમજો.
+|
-{{ps હોલા.: તો તો હોળીમાં ફક્કડ નારિયેળ વધેરાત. બોલો હોળી માતકી જે!
+|જી, ન્યાય તો બંડલ બાજીકા.
-{{ps જીજી.: અલ્યા ત્રણે વખત પથરા જ બતાડ્યા?
+}}
-છેલોઃ આ એક, જીજીભાઈ! આ બીજો, અને આ ત્રીજો. એકેકેથી સવાયા. આ પાર કે તે પાર – કાજીજીને કહો કે જીવતા બચ્યા એ માટે ઉપકાર માનો. જોવું હોય તો પણે જરા આઘા ઊભા રહો તો આ એક તમારા ઉપર તાકી બતાવું.
+{{ps
-{{ps જીજી.: ના રે બાપલીઆ! હું તો આ કાજીજીને કહેવા ચાલ્યો.
+|
+|ચલો ભાઈઓ! ફળિયાને નાકે આપણે હવે આરામ લઈએ, અથવા ચા ગટગટાવીએ.
+}}
+{{ps
+|જીજી.:
+|અરે છેલાભાઈ! તમે આમ આવો. એમ કાંઈ ચાલ્યા જવાય છે? જુઓ, તમે દુલાના બાપને નદીમાં પડતું મેલી મારી નાખ્યો તે સારું કર્યું, દુલો મારો સગોભાઈ થાય.
+}}
+{{ps
+|છેલોઃ
+|એમ કે જીજીભાઈ? ચાલો સારું!
+}}
+{{ps
+|જીજી.:
+|બાપ મને એક કાણી પૈ આલતો નહોતો અને દુલો ભાગ પાડતો નહોતો. હવે મિલકત વહેંચાશે, એમાં મને સારો ભાગ મળશે.
+}}
+{{ps
+|હોલો.:
+|હો હો હો, હો હો હો, હોલિકા માતકી જે!
+}}
+{{ps
+|જીજી.:
+|અને હવે છેલાભાઈ, કાજીયાસાયેબને તમે પેલા રૂમાલમાં બાંધેલી સોનાની લગડીઓ બતાવતા હતા, તે આલો. કાજીજીએ મને એ લેવા મોકલ્યો છે.
+}}
+{{ps
+|છેલોઃ
+|કઈ સોનાની લગડી. જીજીભાઈ?
+}}
+{{ps
+|જીજી.:
+|પેલી ચુકાદા વખતે હાથ હલાવી પાછળથી બતાવતા હતા તે!
+}}
+{{ps
+|છેલોઃ
+|અરે પાગલ! એ તો જુઓ, આ એકેકથી સવાયા ચીચા પથરા હતા.
+}}
+{{ps
+|જીજી.:
+|પથરા! પથરા બતાવતા હતા! સોનું નહિ?
+}}
+{{ps
+|છેલોઃ
+|ચીચા પથરા; જુઓ, માથું ભાગે એવા; લ્યો, જોયા? કાજીજી જો કદાચને ચુકાદો મારી વિરુદ્ધમાં આપત તો એકી પથરે કનોરું રંગી નાંખત!
+}}
+{ps
+|જીજી.:
+|હેં?
+}}
+{{ps
+|છેલોઃ
+|આ મારો હાથ છે ગલોલ જેવો. કહેતા હો તો ઊડતું પંખી હમણાં તાકી પાડી બતાવું. આ પથરો જેવો અહીં ઢીમચે ચોંટે કે ઢીમચાના ત્રણ ફાડચા જ સમજો.
+}}
+{{ps
+|હોલા.:
+|તો તો હોળીમાં ફક્કડ નારિયેળ વધેરાત. બોલો હોળી માતકી જે!
+}}
+{{ps
+|જીજી.:
+|અલ્યા ત્રણે વખત પથરા જ બતાડ્યા?
+}}
+{{ps
+|છેલોઃ
+|આ એક, જીજીભાઈ! આ બીજો, અને આ ત્રીજો. એકેકેથી સવાયા. આ પાર કે તે પાર – કાજીજીને કહો કે જીવતા બચ્યા એ માટે ઉપકાર માનો. જોવું હોય તો પણે જરા આઘા ઊભા રહો તો આ એક તમારા ઉપર તાકી બતાવું.
+}}
+{{ps
+|જીજી.:
+|ના રે બાપલીઆ! હું તો આ કાજીજીને કહેવા ચાલ્યો.
+}}
 (જાય છે.)
-છબીલાઃ (પ્રવેશે છે) ભાઈ છેલા – હે છેલાભાઈ! એ બળદે તમે રાખો. ચુકાદાના અમલમાંથી મને છૂટો કરો તો સારું.
+{{ps
-છેલોઃ એમ? ઠીક ભાઈ, ખરેખર મારો જીવનપલટો શરૂ થયો. શું એ આ ચીચા પથ્થરને આભારી હશે?
+|છબીલાઃ
-{{ps છબીલઃ અને જ્યારે જોઈએ ત્યારે નાથેલા બળદિયા લઈ જજે; અથવા તો પાક ન ઊતરે તો ગાલ્લી દાણોય લઈ જજે… આવજે!
+|(પ્રવેશે છે) ભાઈ છેલા – હે છેલાભાઈ! એ બળદે તમે રાખો. ચુકાદાના અમલમાંથી મને છૂટો કરો તો સારું.
-{{ps હોલા.: આ હોલાગુરુને ભૂલતા નહીં, હોં છેલાભાઈ!
+}}
-ચંદનઃ (પ્રવેશે છે.) લે ભા છેલા. આ બસોની કોથળી; માંડ માંડ ધણીથી છાના બચાવી મૂકેલી. અમે જેમ તેમ પેટગુજારો કરીએ, તેમાં તારા જેવા તગડા બાળકને શી રીતે પોષવો! મારે આ ચુકાદાનો અમલ નથી કરાવવો.
+{{ps
-છેલોઃ અરે એમ હોય ચન્દનબા! હું બહુ ડાહ્યો થઈને રહીશ, કોઈને નહીં પજવું.
+|છેલોઃ
-ચંદનઃ અરે બળ્યા તારા અવતાર! લે. અને જો ફરીથી કોઈના છોકરા આવી રીતે મારી ના નાખતો.
+|એમ? ઠીક ભાઈ, ખરેખર મારો જીવનપલટો શરૂ થયો. શું એ આ ચીચા પથ્થરને આભારી હશે?
-છેલોઃ ચંદનબાઈ! મેં ખૂન નહોતું કીધું.
+}}
-ચંદનઃ ના ભાઈ ના! જો, એ છોકરું યે મારું નહોતું. ધરમશાળામાં કંઈક લોક આવે એમ આ નધણિયાતું બાળક પણ આવી ચઢ્યું હતું. ચાલ, આવજે!
+{{ps
-{{ps હોલા.: સૌનું કરો કલ્યાણ, દયાળુ પ્રભુ! સૌનું કરો કલ્યાણ!
+|છબીલઃ
-છેલોઃ ગુરુ મહારાજ! મને થતું જ હતું કે મારી જિંદગી હવે નવો વળાંક લઈ રહી છે.
+|અને જ્યારે જોઈએ ત્યારે નાથેલા બળદિયા લઈ જજે; અથવા તો પાક ન ઊતરે તો ગાલ્લી દાણોય લઈ જજે… આવજે!
-{{ps હોલા.: હા છેલાભાઈ! નહીં તો નદીમાં પડતું મેલ્યું છતાં બચત જ શેના?
+}}
-દુલોઃ (પ્રવેશી) મારા બાપલીઆ, આ પાંચસો – મને કાજીજીના ચુકાદાના અમલમાંથી છૂટા કરો. મારે પુલ ઉપરથી ભૂસ્કો નથી મારવો.
+{{ps
-છેલોઃ ના, પણ હું નીચે હોડીમાં બરાબર ઊભો રહેવા તૈયાર છું.
+|હોલા.:
-દુલોઃ અરે પણ હું ક્યાં ભૂસ્કો મારવા તૈયાર છું? આ બીજા પાંચસોની થેલી, લે ભાઈ, અને છેડો છોડ. તું જીત્યો, હું હાર્યો. મારા બાપાને વગે કર્યો તે જ બસ છે.
+|આ હોલાગુરુને ભૂલતા નહીં, હોં છેલાભાઈ!
-છેલોઃ પણ દુલાભાઈ! વાત એમ છે કે.
+}}
+{{ps
+|ચંદનઃ
+|(પ્રવેશે છે.) લે ભા છેલા. આ બસોની કોથળી; માંડ માંડ ધણીથી છાના બચાવી મૂકેલી. અમે જેમ તેમ પેટગુજારો કરીએ, તેમાં તારા જેવા તગડા બાળકને શી રીતે પોષવો! મારે આ ચુકાદાનો અમલ નથી કરાવવો.
+}}
+{{ps
+|છેલોઃ
+|અરે એમ હોય ચન્દનબા! હું બહુ ડાહ્યો થઈને રહીશ, કોઈને નહીં પજવું.
+}}
+{{ps
+|ચંદનઃ
+|અરે બળ્યા તારા અવતાર! લે. અને જો ફરીથી કોઈના છોકરા આવી રીતે મારી ના નાખતો.
+}}
+{{ps
+|છેલોઃ
+|ચંદનબાઈ! મેં ખૂન નહોતું કીધું.
+}}
+{{ps
+|ચંદનઃ
+|ના ભાઈ ના! જો, એ છોકરું યે મારું નહોતું. ધરમશાળામાં કંઈક લોક આવે એમ આ નધણિયાતું બાળક પણ આવી ચઢ્યું હતું. ચાલ, આવજે!
+}}
+{{ps
+|હોલા.:
+|સૌનું કરો કલ્યાણ, દયાળુ પ્રભુ! સૌનું કરો કલ્યાણ!
+}}
+{{ps
+|છેલોઃ
+|ગુરુ મહારાજ! મને થતું જ હતું કે મારી જિંદગી હવે નવો વળાંક લઈ રહી છે.
+}}
+{{ps
+|હોલા.:
+|હા છેલાભાઈ! નહીં તો નદીમાં પડતું મેલ્યું છતાં બચત જ શેના?
+}}
+{{ps
+|દુલોઃ
+|(પ્રવેશી) મારા બાપલીઆ, આ પાંચસો – મને કાજીજીના ચુકાદાના અમલમાંથી છૂટા કરો. મારે પુલ ઉપરથી ભૂસ્કો નથી મારવો.
+}}
+{{ps
+|છેલોઃ
+|ના, પણ હું નીચે હોડીમાં બરાબર ઊભો રહેવા તૈયાર છું.
+}}
+{{ps
+|દુલોઃ
+|અરે પણ હું ક્યાં ભૂસ્કો મારવા તૈયાર છું? આ બીજા પાંચસોની થેલી, લે ભાઈ, અને છેડો છોડ. તું જીત્યો, હું હાર્યો. મારા બાપાને વગે કર્યો તે જ બસ છે.
+}}
+{{ps
+|છેલોઃ
+|પણ દુલાભાઈ! વાત એમ છે કે.
+}}
 દુલોઃ અલ્યા આથી વધારે મારું ગજું નથી, તું છોડ મને. તેં મારા બાપને નથી મારી નાખ્યો, થયું? એ એના મોતે મર્યો, અને હવે મારે મરવું નથી. આવજો ભાઈ. જે જે.
 છેલોઃ જિંદગીનો રસ્તો ઝોક લે છે તે આનું નામ – બધું સુખ મળશે પણ એક વહુનું સુખ, અરે પ્રભુ!