યાત્રા/મધુરાત્રિ: Difference between revisions

પ્રૂફ રીડિંગ સંપન્ન
(Created page with "{{SetTitle}} {{Heading|મધુરાત્રિ|}} <poem> ન’તી શરદપૂર્ણિમા, ન હતી કુંજની મોહિની, છતાં શરદપૂર્ણિમાથી અદકી તહીં પૂર્ણિમા ઝગી, ઝળહળી ગઈ, ભભકભેર કો ભાસ્વરા, અજાણ ઘરના ઊંચા ભુખર એક મેડા પરે. હતી રજની શાંત ત...")
 
(પ્રૂફ રીડિંગ સંપન્ન)
Line 11: Line 11:
અને ઘરની મેડીએ લઘુક દીપ ખૂણે છુપ્યો
અને ઘરની મેડીએ લઘુક દીપ ખૂણે છુપ્યો
હતો, મસૃણ અંધકાર નયનો છુપી ઠારતો,
હતો, મસૃણ અંધકાર નયનો છુપી ઠારતો,
કુણે મરુત-મર્મરાટ તરુઝુણ્ડ ચોપાસમાં
કુણો મરુત-મર્મરાટ તરુઝુણ્ડ ચોપાસમાં
ઉઠી તરુવરો તણાં હૃદય સ્પર્શી કંપાવતો;
ઉઠી તરુવરો તણાં હૃદય સ્પર્શી કંપાવતો;
અને મરુતની ય મર્મરથી મીઠડી ગોઠડી ૧૦
અને મરુતની ય મર્મરથી મીઠડી ગોઠડી ૧૦
Line 17: Line 17:
નદીજલ વિષે વહી અલસ વેગથી ત્યાં રહી.
નદીજલ વિષે વહી અલસ વેગથી ત્યાં રહી.


હતી સરતી નાવ બે જણની ગોઠડીની, ન'તું
હતી સરતી નાવ બે જણની ગોઠડીની, ન’તું
સુકાન, સઢ ના હતા, પવન યે ન’તે; વારિનું
સુકાન, સઢ ના હતા, પવન યે ન ’તો; વારિનું
વહેણ સ્વયમેવ હોડી લઈ જતું ખેંચી, કદી
વહેણ સ્વયમેવ હોડી લઈ જતું ખેંચી, કદી
ઉપાડી ઘડી ત્યાં હલેસું વળી મૂકી દેતાં જ એ.
ઉપાડી ઘડી ત્યાં હલેસું વળી મૂકી દેતાં જ એ.
વહંતી તરણ તણા ઉરની સાથ ધીમે ધીમે
વહંતી તરણી તણા ઉરની સાથ ધીમે ધીમે
રમંત જલની મીઠી લપછપાટ આછોતરી
રમંત જલની મીઠી લપછપાટ આછોતરી
બની રહી અનેક ગુંજનની સૌમ્ય કો ભૂમિકા.
બની રહી અનેક ગુંજનની સૌમ્ય કો ભૂમિકા.


વળાંક તટના અનેક અણધાર્યું સૌન્દર્ય કે ૨૦
વળાંક તટના અનેક અણધાર્યું સૌન્દર્ય કૈં ૨૦
અચાનક છતું કરે સુપન રંગ રેલાવતું :
અચાનક છતું કરે સુપન રંગ રેલાવતું :
અડોઅડ ઊભી ઝુકી જળ પરે તટો બે દિશે
અડોઅડ ઊભી ઝુકી જળ પરે તટો બે દિશે
રચે હરણફાળ, દોસ્તી મહીં વૃક્ષ-હસ્ત રહે
રચે હરણફાળ, દોસ્તી મહીં વૃક્ષ-હસ્તો રહે
 
પસારી, તટ તે, ક્રમે પટ થતાં વિશાળો, સરી
પસારી, તટ તે, ક્રમે પટ થતાં વિશાળો, સરી
જતા ઉભય અન્યથી – તનુજ એક માબાપનાં
જતા ઉભય અન્યથી – તનુજ એક માબાપનાં


યથા વય વચ્ચે સરે સ્વપુરુષાર્થ આરંભવા,
યથા વય વધ્યે સરે સ્વપુરુષાર્થ આરંભવા,
સરે અલગ એટલા અલગ કે ન અન્યોન્યની
સરે અલગ એટલા અલગ કે ન અન્યોન્યની
રહે સ્મૃતિ કદી ય શેષ નિજ ભાંડુની હસ્તીની.
રહે સ્મૃતિ કદી ય શેષ નિજ ભાંડુની હસ્તીની.


તહી ગગનમાં ઘુમંતી બદરી ય કે છેલ શી
તહીં ગગનમાં ઘુમંતી બદરી ય કૈં છેલ શી
પસારી નિજ કેશ આછું ઉર ખાલી આકર્ષતી, ૩૦
પસારી નિજ કેશ આછું ઉર ખોલી આકર્ષતી, ૩૦
ઉડે વિહગ પાંખ ખેલી, શર શાં, સીધાં વાદળો
ઉડે વિહગ પાંખ ખોલી, શર શાં, સીધાં વાદળો
વિષે ભળી જતાં, ટહૂક જત મૂકી પાણી પરે,
વિષે ભળી જતાં, ટહૂક જત મૂકી પાણી પરે,
હવા પર, હિયા પરે અગમ કોક ઉચ્ચાર શી!
હવા પર, હિયા પરે અગમ કોક ઉચ્ચાર શી!
રહે ચમક તેજની પ્રતિતરંગટોચે સ્ફુરી
રહે ચમક તેજની પ્રતિતરંગટોચે સ્ફુરી
અનંત સ્મિતથી ખચ્ચાં વદન અપ્સરાનાં શું કે!
અનંત સ્મિતથી ખચ્યાં વદન અપ્સરાનાં શું કે!


અનેક નગરો વહ્યાં, તટ અનેકરંગી વહ્યો,
અનેક નગરો વહ્યાં, તટ અનેકરંગી વહ્યો,
ઉંડાણ, ખડકે, ગુહા જલની કાતરો, ખાઈએ,
ઉંડાણ, ખડકો, ગુહા જલની કોતરો, ખાઈઓ,
અને કંઈક ખાડીઓ, સરિત નાનકીઓ મળી
અને કંઈક ખાડીઓ, સરિત નાનકીઓ મળી
અનંત રસરૂપને બિખરી બ્હાર રેલી ગયાં.
અનંત રસરૂપનો બિખરી બ્હાર રેલી ગયાં.


હતું સ્મિત મુખો પરે, સ્ફુરત અંધકારે ય તે, ૪૦
હતું સ્મિત મુખો પરે, સ્ફુરત અંધકારે ય તે, ૪૦
Line 54: Line 53:
હસે લસતી, કલ્પી એ પણ શકાતું સ્હેજે; હતી
હસે લસતી, કલ્પી એ પણ શકાતું સ્હેજે; હતી
તહીં જવનિકા સુરમ્ય તમની, છતાં અંતરો
તહીં જવનિકા સુરમ્ય તમની, છતાં અંતરો
સ્ફુરંત દલપદ્મની સમ પરાગ પીતા તણો
સ્ફુરંત દલપદ્મની સમ પરાગ પોતા તણો


રહ્યાં વિખરી થૈ ઉદાર :
રહ્યાં વિખરી થૈ ઉદાર :
Line 62: Line 61:


હવાં સરિત આ વિચાર તણી શાંત નિદ્રાબ્ધિમાં
હવાં સરિત આ વિચાર તણી શાંત નિદ્રાબ્ધિમાં
જવાની ભળી જાણ્યું ’તું, તહીંજ વહેણ આ વારિનાં
જવાની ભળી જાણ્યું’તું, તહીંજ વ્હેણ આ વારિનાં
અરે સ્થગિત કાં થતાં?-સમય ચિંતવાને ય ત્યાં પ૦
અરે સ્થગિત કાં થતાં?-સમય ચિંતવાનો ય ત્યાં પ૦
ન’તો, ગડગડાટ ઘોર વધિયો, મોડા ઉંચી
ન’તો, ગડગડાટ ઘોર વધિયો, મોડા ઉંચી
સળંગ જલભીંત બે તટ ભરી પ્રલંબાયલી
સળંગ જલભીંત બે તટ ભરી પ્રલંબાયલી
અદમ્ય ધસતી ટટાર રિપુસૈન્ય દુર્દાન્ત શી!
અદમ્ય ધસતી ટટાર રિપુસૈન્ય દુર્દાન્ત શી!


અરે જવું ક્યહીં? કયહીં કહીં કિનાર? આરો કહીં?
અરે જવું ક્યહીં? ક્યહીં ક્યહીં કિનાર? આરો કહીં?
થતી સ્થગિત નાવડી, ધસતું ઘેર ઘોડાપુર
થતી સ્થગિત નાવડી, ધસતું ઘોર ઘોડાપુર
ચડ્યું, વિપળ હા ઝઝૂમ્યું, ગરજ્યું અને ત્રાટક્યું!
ચડ્યું, વિપળ હા ઝઝૂમ્યું, ગરજ્યું અને ત્રાટક્યું!
અહા કડડભૂસ, હોડી થઈ ઊંધી, એ હાડીનાં
અહા કડડભૂસ, હોડી થઈ ઊંધી, એ હોડીનાં
સવાર ઉભયે દટાઈ જલ માંહિ ગરક્યાં ક્ષણ,
સવાર ઉભયે દટાઈ જલ માંહિ ગરક્યાં ક્ષણ,


અહો જલ! જલ જલે! જલદ પૂરના ઘોડલા!
અહો જલ! જલો જલો! જલદ પૂરના ઘોડલા!
બિચારી લઘુ નાવડી તણી ન ભાળ દીસે કયહીં! ૬૦
બિચારી લઘુ નાવડી તણી ન ભાળ દીસે ક્યહીં! ૬૦
ત્યહીં સફરીએ તણાં શિર થયાં ઊંચાં પાણીની
ત્યહીં સફરીઓ તણાં શિર થયાં ઊંચાં પાણીની
{{space}} પરે કમળ બે સમાં, જલલહેર આંદોલને
પરે કમળ બે સમાં, જલલહેર આંદોલને
ઝૂલંત, દૃગ જોય, હા જહીં’ પ્રતપ્ત વેળુભર્યો
ઝુલંત, દૃગ જોય, હા જહીં પ્રતપ્ત વેળુભર્યો
હતો પટ તહીં અનંત જલ શાં રહ્યાં રે લસી!
હતો પટ તહીં અનંત જલ શાં રહ્યાં રે લસી!


સર્યાં નજિક એ મુખે, જલતરંગ નીચે જ એ
સર્યાં નજિક એ મુખો, જલતરંગ નીચે જ એ
કરો મિલન પામિયા, હૃદય બેયને સ્પર્શતું
કરો મિલન પામિયા, હૃદય બેયને સ્પર્શતું
અનંત જલધિ તણી ભરતી કેરું પાણી હતું
અનંત જલધિ તણી ભરતીકેરું પાણી હતું
અગાધ સલુણું, હવે ન તરવાની હોડી હતી!
અગાધ સલુણું, હવે ન તરવાની હોડી હતી!
{{space}} અશબ્દ રહેણમાં શિથિલ દેહને બેઉએ
અશબ્દ રસવ્હેણમાં શિથિલ દેહને બેઉએ
સમર્પી ધોધ અશ્વિનાં પુરની લ્હેરને ખોળલે ૭૦
સમર્પી ધોધ અબ્ધિનાં પુરની લ્હેરને ખોળલે: ૭૦
બચાવ તું! ડુબાવ તું!’
‘બચાવ તું! ડુબાવ તું!’


{{space}} અહ મિઠાશ એ સાથમાં
{{space}} અહ મિઠાશ એ સાથમાં
પ્રવાહ મહીં ફૂલવાની, પણ એથી મીઠું વધુ
પ્રવાહ મહીં ઝૂલવાની, પણ એથી મીઠું વધુ
ઉરે ઉર જડી પ્રવાહ મહીં ડૂબી સાથે જવું,
ઉરે ઉર જડી પ્રવાહ મહીં ડૂબી સાથે જવું,
સુસંકુલ મહાન જીવનનું વાક્ય અંતાવી ને
સુસંકુલ મહાન જીવનનું વાક્ય અંતાવી ને
Line 96: Line 95:


હતો પણ વિરામ ના. નવલ કોક આરંભ ત્યાં :
હતો પણ વિરામ ના. નવલ કોક આરંભ ત્યાં :
નહીં મિલન, વ્રહ ના, પણ અધિત્યકા કે નવી
નહીં મિલન, વ્રેહ ના, પણ અધિત્યકા કો નવી
રચાઈ, જ્યહીં જિન્દગી રસ નવીન ધારી રહી.
રચાઈ, જ્યહીં જિન્દગી રસ નવીન ધારી રહી.


ચડ્યું ધસમસંત પૂર થઈ શાંત એ ઓસર્યું; ૮૦
ચડ્યું ધસમસંત પૂર થઈ શાંત એ ઓસર્યું; ૮૦
અને ઉભય અંતરે નભવિહારી કો બાષ્પનું
અને ઉભય અંતરે નભવિહારી કો બાષ્પનું
{{space}} નિરામય સુધારેલ જલબિંદુ આવી ઠર્યું,
નિરામય સુધારેલ જલબિંદુ આવી ઠર્યું,
સ્ફુરી લસી હસી રહ્યાં કમલનાં દલો એ દ્વય.
સ્ફુરી લસી હસી રહ્યાં કમલનાં દલો એ દ્વય.


સુમંદ વદ તેમને વિધુ ઉગ્યો તહીં પાછલા
સુમંદ વદ નોમનો વિધુ ઉગ્યો તહીં પાછલા
પહોર મહીં, રાત્રિનું વદન આછું પાણ્ડું હસ્યું,
પહોર મહીં, રાત્રિનું વદન આછું પાણ્ડું હસ્યું,
અદૃશ્ય નભ-એસની મૃદુલ પામરી ઊતરી
અદૃશ્ય નભ–ઓસની મૃદુલ પામરી ઊતરી
{{space}} હરેક ફુલપાંદડે તૃણ તૃણે છવાઈ રહી.
હરેક ફુલપાંદડે તૃણ તૃણે છવાઈ રહી.
અને રજનીરાણીને સભર ગંધ લૈ નીસર્યો
અને રજનીરાણીનો સભર ગંધ લૈ નીસર્યો
પસન્ન પવમાન કુંજ પ્રતિ કુંજમાં સ્હેલતો
પસન્ન પવમાન કુંજ પ્રતિ કુંજમાં સ્હેલતો
જગે ફરી વળ્યા, ચડ્યો ઘરની મેડીએ ને તહીં ૯૦
જગે ફરી વળ્યો, ચડ્યો ઘરની મેડીએ ને તહીં ૯૦
ઢળ્યાં શયન શત, મુગ્ધ નિજ ગોઠ થંભી જતાં,
ઢળ્યાં શયન શાંત, મુગ્ધ નિજ ગોઠ થંભી જતાં,
અશબ્દ રવ કોઈ અતર પ્રવાહની પેખતાં
અશબ્દ રવ કોઈ અંતર પ્રવાહનો પેખતાં
વિમુગ્ધતર એ ઉરો પરસ, નવી ઊર્મિનું
વિમુગ્ધતર એ ઉરો પરસતો, નવી ઊર્મિનું
રચી સ્ફુરણ બેઉને ગહન માંહિ ખેંચી ગયો.
રચી સ્ફુરણ બેઉને ગહન માંહિ ખેંચી ગયો.


સ્ફુરી રજનીમાં રહ્યાં અણગણ્યાં જ તારામુ ખો:
સ્ફુરી રજનીમાં રહ્યાં અણગણ્યાં જ તારામુખો:
ન’તી શરદપૂર્ણિમા, ન હતી કુંજની મોહિની,
ન ’તી શરદપૂર્ણિમા, ન હતી કુંજની મોહિની,
છતાં ય શશીના જરાક કટકા થકી બેઉની
છતાં ય શશીના જરાક કટકા થકી બેઉની
બધી શરદપૂર્ણિમાની મધુ રાત્રિઓથી ય આ
બધી શરદપૂર્ણિમાની મધુ રાત્રિઓથી ય આ