સિગ્નેચર પોયમ્સ/છેલ્લો કટોરો – ઝવેરચંદ મેઘાણી

છેલ્લો કટોરો

ઝવેરચંદ મેઘાણી
(ગોળમેજી પરિષદમાં જતી વેળા ગાંધીજીને!]

છેલ્લો કટોરો ઝેરનો આ : પી જજો, બાપુ!
સાગર પીનારા! અંજલિ નવ ઢોળજો, બાપુ!
⁠અણખૂટ વિશ્વાસે વહ્યુું જીવન તમારુંં
⁠ધૂર્તો–દગલબાજોે થકી પડિયું પનારૂં :
⁠શત્રુ તણા ખોળે ઢળી સુખથી સૂનારું :
આ આખરી ઓશીકડે શિર સોંપવું, બાપુ!
કાપે ભલે ગર્દન : રિપુ-મન માપવું, બાપુ!
⁠સુર-અસુરના આ નવયુગી ઉદધિ-વલોણે,
⁠શી છે ગતાગમ રત્નના કામી જનોને?
⁠તું વિના, શંભુ! કોણ પીશે ઝેર દોણે!
હૈયા લગી ગળવા ગરલ ઝટ જાઓ રે, બાપુ!
આ સૌમ્ય-રૌદ્ર! કરાલ કોમલ જાઓ, બાપુ!
⁠કહેશે જગત : જોગી તણા શું જોગ ખૂટ્યા?
⁠દરિયા ગયા શોષાઈ? શું ઘન નીર ખૂટ્યાં?
⁠શું આભ સૂરજ-ચંદ્રમાનાં તેલ ખૂટ્યાં?
દેખી અમારાં દુઃખ નવ અટકી જજો, બાપુ!
સહિયું ઘણું, સહીશું વધુ નવ થડકજો, બાપુ!
⁠ચાબૂક, જપ્તી, દંડ, ઠંડા મારના,
⁠જીવતાં કબ્રસ્તાન કારાગારનાં,
⁠થોડાઘણા છંટકાવ ગોળીબારના—
એ તે બધાંય જરી ગયાં, કોઠે પડ્યાં, બાપુ!
ફૂલ સમાં અમ હૈડાં તમે લોઢે ઘડ્યાં, બાપુ!
⁠શું થયું — ત્યાંથી ઢીંગલુ લાવો ન લાવો!
⁠બોસા દઈશું — ભલે ખાલી હાથ આવો!
⁠રોપશું તારે કંઠ રસબસતી ભુજાઓ!
દુનિયા તણે મોંએ જરી જઈ આવજો, બાપુ!
હમદર્દીના સંદેશડા દઈ આવો, બાપુ!
⁠જગ મારશે મે’ણાં; ન આવ્યો આત્મજ્ઞાની!
⁠ના’વ્યો ગુમાની – પોલ પોતાની પિછાની!
⁠જગપ્રેમી જોયો! દાઝ દુનિયાની ન જાણી!
આજાર માનવ-જાત આકુલ થઈ રહી, બાપુ!
તારી તબીબી કાજ એ તલખી રહી, બાપુ!
⁠જા, બાપ! માતા આખલાને નાથવાને,
⁠જા વિશ્વહત્યા ઉપરે જળ છાંટવાને,
⁠જા સાત સાગર પાર સેતુ બાંધવાને—
ઘનઘોર વનની વાટને અજવાળતો, બાપુ!
વિકરાળ કેસરિયાળને પંપાળતો, બાપુ!
ચાલ્યો જજે! તુજ ભોમિયો ભગવાન છે, બાપુ!
છેલ્લો કટોરો ઝેરનો પી આવજે, બાપુ!