ઓખાહરણ/કડવું ૧૩
[ગંધર્વલગ્ન પછી ચિત્રલેખા વિદાય લેતાં ઓખા-અનિરૂધ્ધની રતિક્રીડાનું વર્ણન છે.]
રાગ બિહાગડો
સુખ ભોગવે શ્યામા ને સ્વામી, ચિત્રલેખા કહે શિર નામી,
‘અન્ન બેનું આપે છે રાય, ત્રીજું માણસ તે કેમ સમાય? ૧
તમો નરનારી ક્રીડા કીજે, હવે મુજને આજ્ઞા દીજે.’
રોતી ઓખા વળતું ભાખે, ‘બાઈ! કેમ જીવું તુજ પાખે? ૨
તમો તાતને ઘેર ન જવાય, જો જાઓ તો જાણ જ થાય.
આપણ એકઠાં દહાડા નીગમશું[1], આપણ ત્રણે વહેંચીને જમશું; ૩
દુખ થાશે તો દેશું થાવા, પણ નહિ દઉં તુજને જાવા.’
વિધાત્રી કહે, ‘સુણો રાણી, તમો આંખે ન ભરશો પાણી; ૪
પ્રધાનપુત્રી છું કહેવા માત્ર, હું છું બ્રહ્માણી[2] માનવગાત્ર
તુજ અર્થે લીધો અવતાર, મેળવિયાં સ્ત્રી-ભરથાર.’ ૫
એમ કહી થઈ અદર્શન, ચિત્રલેખા ગઈ બ્રહ્મસદન.
ઓખાએ રોઈ આંખડી ભરી, કંથે આસનાવાસના કરી. ૬
સ્વામીએ સંભોગી નારી, સુખે વિધાત્રી મૂકી વિસારી;
બંને વિસારી વિજોગની પીડા, નરનારી કરે કામક્રીડા. ૭
વિલસિત[3]વિષયમાં છે પૂરાં, નરનારી રતિયુદ્ધે શૂરાં;
છે ચડતે જોબન કાયા, પ્રીત બંધાઈ વાધી માયા. ૮
સ્નેહ-અર્ણવ ઓખા નારી, ઝીલે અનિરુદ્ધ કુંજવિહારી;
જે જોઈએ તે ઉપર આવે, ભક્ષ્ય ભોજન કરે મન-ભાવે. ૯
પોહોત્યો ઓખાનો અભિલાખ, પછે આવ્યો માસ વૈશાખ;
જાળી-બારીએ વાયુ આવે, તેમ તેમ મોહ ઉપજાવે. ૧૦
આવ્યા વર્ષાકાળના દંન, ગાજે વરસે છે પર્જન્ય[4],
વીજળી થાય આભે પૂરી, બોલે કોકિલ સૂર માધુરી. ૧૧
મહા તાપસનાં મન ડોલે, દાદુર મોર બપૈયા બોલે;
માળિયા તળે રત્નાકર ગાજે, ઓખા નવ-સત્ત[5] આભરણ સાજે. ૧૨
તેલ-મર્દન, મંજન અંગે, ચર્ચે ચંદન-કેસર સંગે;
નેત્રે અંજન, આભરણ હાર, મુખ તંબોલનો પિચકાર. ૧૩
ઇન્દુ માંહે ઉડુગણ જેવો, સોહે નીલવટ[6] ચાંદલો તેવો;
શીશ રાખડી શોભે ઘણી, ચોટલો તે નાગની ફણી. ૧૪
શીશફૂલ ને સેંથે સિંદૂર, દેખી મોહ્યો તે અનિરુદ્ધ સૂર;
કાને કુંડળ ઝગમગ જોઈ કામકુંઅર રહ્યો છે મોહી. ૧૫
પંકજ મધ્યે બિંદુ પડતાં, મોર-મોતી અધરે ઢળતાં;
ચપળ નેત્ર ઝીણું અંજન, જાણે જાળે પડ્યું ખંજન. ૧૬
નારી! તારી નાસિકાનો મોર, નહિ ભૂષણ, ચિત્તનો ચોર;
રક્ત અધર હસે મંદ મંદ, ન હોય હાસ્ય, મોહના ફંદ. ૧૭
મોઘો મોહ્યો તે મુખને મોડે, મોહ્યો મોહ્યો ભ્રકુટિને જોડે;
મોહ્યો મોહ્યો હાર ગળુબંધ, મોહ્યો મોહ્યો બાજુબંધ. ૧૮
મોહ્યો મોહ્યો હસ્તકમળ, મોહ્યો મોહ્યો ઉર-કુંભસ્થળ[7];
મોહ્યો મોહ્યો પ્રેમને પાશે, મોહ્યો મોહ્યો ચંદનની વાસે. ૧૯
મોહ્યો મોહ્યો અલકની લટે, મોહ્યો મોહ્યો કેસરી-કટે[8];
મોહ્યો મોહ્યો પહેરણ ફાળી, મોહ્યો મોહ્યો ક્ષુદ્ર-ઘંટાળી. ૨૦
મોહ્યો મોહ્યો નેત્રને નમણે, મોહ્યો મોહ્યો હંસાગમને;
મોહ્યો મોહ્યો અરગજાને મહેકે, મોહ્યો મોહ્યો ચાલને લહેકે. ૨૧
મોહ્યો મોહ્યો ઝાંઝરને ઝમકે, મોહ્યો મોહ્યો અણવટને ઠમકે;
મોહ્યો મોહ્યો નેપૂરિયાને ઠમકે, મોહ્યો મોહ્યો ગોફણિયાને રણકે. ૨૨
મોહ્યો મોહ્યો નેહને નમી, મોહ્યો મોહ્યો ચાર આંખે અમી;
કામકુંવર રહ્યો છે મોહી, નારીની ચંચલતા જોઈ. ૨૩
અનિરુદ્ધ બાંધ્યો પ્રેમને પાશે, મોહ્યો કટિમેખલાને પ્રકાશે;
એકસ્તંભ ઓખાનું ધામ, ગયું વીસરી દ્વારકા ગામ. ૨૪
ભક્ષ્ય ભોજને પોષ્યું આપ, તેણે વીસર્યાં મા ને બાપ;
પામ્યો અધરામૃતનું પાન, તેણે વીસર્યો હરિનું ધ્યાન. ૨૫
વિકળ થયો વિષયને સ્વાદ, તેણે મૂકી કુળ-મરજાદ;
વિષય ઓખા સ્નેહસાગર, તેથી વીસર્યો રત્નાગર. ૨૬
અનિરુદ્ધને ચાલ છે ગમતી, નારી હીંડે નેહની નમતી;
‘મહિલા! મહિલા!’ મુખે ઊચરતો, હીડે નારીની પૂંઠે ફરતો. ૨૭
સ્ત્રીએ મોહની મદિરા પાઈ, આલિંગન દે છે ધાઈ ધાઈ;
નિર્ભે નિરંકુશ કરે છે ભોગ, તેણે નીવર્ત્યો વ્રેહનો રોગ. ૨૮
એક એકને ગ્રહી રાખે, અન્યોઅન્ય અધરામૃત ચાખે;
અંગ ઉપર અંગ જ નાખે, ‘મેલો મેલો જી’ મુખથી ભાખે[9]; ૨૯
અંગોઅંગે કામ રહ્યો રમી, ચાર આંખડીએ ઝમે છે અમી;
સૂધ-બૂધ ગઈ છે વીસરી, એમ ચોમાસું ગયું નીસરી. ૩૦
વલણ
ગયું ચોમાસું નીસરી, આવ્યો આશ્વિન માસ રે;
કન્યા ટળી નારી થઈ, પછે ઓખા પામી વિલાસ ૨ે. ૩૧