ગુજરાતી બાળવાર્તા સંપદા/લપસણીની મજા
કિશોર વ્યાસ
એક મોટી નિશાળ હતી. નિશાળ હોય એટલે ત્યાં હીંચકાઓ, લપસણી ને એવું બધું હોય ને ! આ નિશાળમાં પણ ઘણા બધા હીંચકાઓ હતા. છોકરા-છોકરીઓ રિસેસનો ઘંટ વાગે કે હીંચકાઓને પકડવા દોડે. લપસણી ૫૨ સ૨કવા લાંબી લાઇન લાગે. વહેલા પહોંચી ગયા હોય એ ટેસથી હીંચકા પર ફંગોળા લીધા કરે. બાકીના બધા પોતાનો વારો આવવાની રાહ જોતા ઊભા રહે. કોઈ તોફાની છોકરાઓ તો હીંચકાઓ પર ઊભા રહે, બીજો હીંચકા ૫૨ બેસે ને એમ રમત ચાલે. બીજી બાજુ લપસણી ૫૨ સડસડાટ સરકીને છોકરાઓ ફરી વાર લપસવા પગથિયેથી ન ચઢતાં સીધા જ લપસણીથી ચઢે ને ફરી સરકે. ઊંધા, આડા ને બે-ચારના જોડકામાં બેસીને લપસિયા ખાય. એમ કરતાં કરતાં રિસેસ પૂરી થાય એટલે ભર્ર.....૨ ભાગીને છોકરાઓ પોતપોતાના કલાસમાં ડાહ્યાડમરા બનીને ભણવા બેસી જાય. ભણતાં ભણતાંય કેટલાક તોફાનીઓનું મન તો હીંચકો ખાતું હોય કે લપસણીએ લપસતું હોય. રજાનો ઘંટ વાગે ત્યારે દફતરને મેદાનમાં ફેંકી ફરી હીંચકાને, લપસણીને છોકરાઓ ખૂંદી વળે. એક વાર આઠ દસ છોકરાઓ લપસણીને વળગ્યા હતા. આગળથી દોડીને લપસણી ૫૨ કૂદતા હતા ને લપસણી ભાંગી ગઈ. કેટલાક છોકરાઓ ધડામ... દઈને નીચે પડ્યા પણ આ તો છોકરાઓ..... હસતાં હસતાં ઊભા થઈ બીજે રમવા ચાલ્યા ગયા. શિક્ષકોએ લપસણીના બધા ભાગને છુટ્ટા કરી એક ખૂણામાં ગોઠવી દીધા. છોકરાઓ માટે હવે લપસણીની રમત બંધ.... લપસણીના ભાગ જે ખૂણામાં મૂક્યા હતા. ત્યાં કીડીઓનું મોટું દર હતું. કામકાજથી પરવારીને કીડીઓ જ્યારે બહાર ફરવા નીકળી ત્યારે એમણે આ મસમોટી લપસણીના ભાગોને જોયા. છોકરાઓને લપસણી ૫૨ સ૨કતા ને મજા કરતા એક-બે કીડીઓએ જોયેલા એટલે એ તો આ લપસણીને તરત જ ઓળખી ગઈ. એમણે તરત બીજી કીડીઓને કહ્યું, ‘અરે, આ તો લપસણી છે. અહીં આપણા છોકરાઓને લપસવા મૂકી લાગે છે.’ થોડી વા૨માં તો દ૨માં ધાંધલ મચી ગઈ. દ૨માં રહેતી નાની અમથી કીડીઓએ લપસણી ૫૨ જવા દેવા રોકકળ કરી મૂકી. કેટલીક નાની કીડીઓ લપસણી ૫૨ ચઢીચઢીને સર...ર...૨ સરકવાયે માંડી. આ જોઈ મોટી કીડીઓને થયું કે આમાં તો મજા આવતી લાગે છે. ચાલોને, આપણેય સરકીએ. પછી તો મોટી કીડીઓએ પણ લપસણી ૫૨ લપસિયાની મજા લેવા દોડાદોડ કરી મૂકી. આખાયે દરની કીડીઓ હવે લપસણી ૫૨ ચઢતી હતી. સ૨...ર....૨ સ૨કતી હતી. આનંદથી ચીસો પાડતી હતી. દરની નાની કીડીઓ જ નહીં, મોટી ને ઘરડી કીડીઓનેય ખૂબ મજા પડી ગઈ, ‘વાહ, આ રમત તો નવી, આ રમતની મજા જ કંઈક જુદી.’ બીજી કીડી કહે ‘રોજ ટગુમગુ ચાલતાં કંટાળી ગયા હતા ને ! હવે તો કેવું સડસડાટ લપસાય છે ! ને લપસીએ ત્યારે પેટમાં એવી ગલીપચી થાય, એવી ગલીપચી થાય !’ કીડીઓનો એ આખો દિવસ લપસવામાં જ ગયો. બીજા દિવસની સવારે કીડીઓનું જૂથ ખોરાકની શોધમાં જવા નીકળ્યું ત્યારે અર્ધા ઉપરાંતની કીડીઓ લપસણીની સહેલગાહે હતી. મોટી કીડીઓને લપસતી જોઈ નાની કીડીઓએ પોતાની નિશાળમાં રજા પાડી દીધી હતી. પછી તો રોજ રોજ આવું ચાલવા લાગ્યું. કીડીઓની હા૨ જ્યારે જુઓ ત્યારે લપસિયાં જ ખાતી હોય. દોડીદોડીને ઉ૫૨ ચઢતી હોય. સર...૨...૨ કરતી નીચે આવતી હોય. એ જોઈ કીડીઓનાં રાણી ખિજાઈ ગયાં, ‘અરે, તમે આ શું માંડ્યું છે ? ખોરાકનો સંઘરો ક૨વાને બદલે લપસણી પર પડ્યાં પાથર્યાં રહો છો એ ઓછું ચાલે ?’ એક કીડીએ લપસતાં લપસતાં કહ્યું, ‘પણ, રાણીમા, અમોને અહીંયાં બહુ ગમે છે.’ ‘રમવાનું કે ઉજાણીએ જવાનું તો સૌને ગમે, પરંતુ એનોય સમય હોય કે નહીં ? વરસાદના ભણકારા વાગે છે. જો અનાજ નહીં સંઘરીએ તો સૌનાં પેટ કેમ ભરાશે ? આ નાની કીડીઓ ભણવાનું ભૂલશે તો નવું નવું શીખશે ક્યાંથી ?’ કેટલીક કીડીઓએ થોડું અનાજ સંઘરી રાખ્યું હતું એટલે કીડીરાણીની વાત એમને ગળે ન ઊતરી. એમણે લપસણી ન છોડી પછી નાની કીડીઓ તો લપસણીને છોડે જ શાની ? ‘મોજ કરાવે ! લસ્સરપટ્ટી ખૂબ સરકાવે ! લસરપટ્ટી અગડંબગડં ! લસ્સરપટ્ટી ઝટ ચડ, પડ પડ ! લસરપટ્ટી’ રમતિયાળ કીડીઓનો આવો સામૂહિક અવાજ સાંભળીને કીડીરાણી નિરાશ થઈને પોતાના કામે વળગી ગયાં. એક બે દિવસમાં જ કીડીરાણીની વાત સાચી પડી. આકાશમાં કાળાં કાળાં વાદળો દોડવા લાગ્યાં. વીજળીના ચમકારા ને ગડગડાટ થવા લાગ્યો. વાદળાંઓએ ખૂબ પાણી વરસાવ્યું. કીડીઓ લપસણીની ઉજાણી છોડીને ઠંડી ઠંડી જમીનમાં સંતાઈ ગઈ. રમતિયાળ કીડીઓ પાસે જેટલું અનાજ હતું એટલું તો બે દિવસમાં જ પૂરું થઈ ગયું. વ૨સાદ રોકાવાનું નામ લેતો ન હતો. ખોરાક એકઠો કરવા માટે બહાર નીકળવાનું મુશ્કેલ હતું. રમતિયાળ કીડીઓને હવે ભૂખ્યા રહેવાનો વખત આવ્યો. નાની કીડીઓ ભૂખથી ટળવળવા લાગી. ચારે તરફ ભૂખ, ભૂખ ને ભૂખથી કીડીઓ ચિંતાતુર થઈ કીડીરાણી પાસે પહોંચી. ‘હું તમોને અનાજ એકઠું કરવા, ભણવા માટે સમજાવતી હતી ત્યારે તમારે લપસણી ૫૨ મોજ કરવી હતી. દાણા સંઘર્યા હોત તો અત્યારે આવો વખત આવત ?’ રમતિયાળ કીડીઓ શ૨માઈ ગઈ. કીડીરાણીએ અનાજના ભંડારમાંથી સૌને ચાલે એટલું અનાજ કાઢી આપ્યું. સૌ કીડી રાજી રાજી થઈ ગઈ. ત્યારપછી કીડીઓ લપસણી ૫૨ લસરપટ્ટી ખાય છે ખરી, પણ રોજેરોજની ખૂબ મહેનત કર્યા પછી. નાની કીડીઓ પણ લહેરથી ભણવા જાય છે ને ભણીને થાકે છે ત્યારે લસરપટ્ટી ખાય છે.