ડોશીમાની વાતો/શબ્દકોશ

શબ્દકોશ

અબળખા : વાંછના
અરણા પાડા : જંગલી પાડાની જાત
અંતરવાસ (પાઘડીનો છેડો નાખવો) : કોઈ દેવ-દેવીનાં દર્શન સમયે પાઘડીના છેડાને ગળે વીંટવાનો નિયમ છે.
આડ્ય : તિલક
આરડ બોરડ કેરડ : બોરડી અને કેરડાં જેવાં કાંટાવાળાં ઝાડ.
એકદંડિયો (રાજમહેલ) : એક જ સ્તંભ ઉપર ચણેલો
ઓધાન : ગર્ભ
ઓડ્ય : ગરદન
કથોરું : ખરાબ
કંધૂર : ગરદન
કાજળિયો : પાણીનો કૂંજો
કાઠું : ઊંચાઈ
કાંટે આવવું (ડિલ) : શરીરમાં ચેતન આવવું.
ખોપ : પહાડોના પથ્થરમાં પોલાણની જગ્યા
ગદરવું : ગુજારો કરવો
ગપત : ગુપ્ત, અદૃશ્ય
ગલોલી : ગોળી
ગંધ્રવ : ગાંધર્વ
ગેંદલ : મોટું
ઘડિયાં (લગ્ન) : તાત્કાલિક
ઘેરેઘેરા : ટોળાં
ઝરડકી : ગર્જના
ઝંઝરી : ધાતુનો હોકો
ઝાળનો ઢૂવો : ઝાળ નામનું ઝાડ થાય છે તેનું ઝુંડ
ટોયલી : બાળકને દૂધ પિવડાવવાનું વાસણ
ટોવું : ધીરે ધીરે પિવાડવું
ઠણકાવવું : પ્રહાર કરવો
ડણકવું : સિંહ જેવી ગર્જના કરવી
ડામણી : લોઢાની સાંકળ જેવું હથિયાર
ડાર (સૂવરનું) : કુટુંબ-ટોળું
ડાળોવાટો : કચ્ચરઘાણ
ડામડી પીટવી : ઢોલ વગાડીને ઢંઢેરો ફેલાવવો
ડિલ : શરીર
તંગલ : તરવાર
તીતીભીતી : ઉથલપાથલ
તીરડો : તીર
ત્રસિંગ : (ત્રણ શીંગડાવાળો) સિંહ
ત્રાઠી : ત્રાસેલી
થાન : સ્તન
દઠદમંગળ : પ્રચંડ
દેહીકાળ : આયુષ્યનો અંત
ધરબવો : ઠાંસીને ભરવો
ધુકાર : મોટું
ધ્રાશકો : ભયની લાગણી
નવાલા : કોળિયા
નામચા : નામના
નુગરો : ગુરુ વિનાનો
પડો વજડાવવો : ઢંઢેરો ટિપાવવો
પાટકે : આથડે
બાજંદો : બાહોશ
બાનડી : દાસી
બાબરકાં : ટૂંકા વાળ
બૂરવું (સમુદ્ર, કૂવો) : ડૂબી મરવું
બેલાડ્યે બેસાડવું : ઘોડા ઉપર એક અસવારની પાછળ બીજો બેસે, તે બેલાડ્યે બેઠેલ કહેવાય
ભરફોડિયો : હલકી જાતનો સર્પ
ભંડારવું : દાટવું
મનખો : મેદની
માણેકલટ : ઘોડાના કપાળ પર ઝૂલતા વાળનો ગુચ્છ
માલીપા : માંહે
મીંઝરી : માંઝરી
મીંદડી : વહાણનું લંગર
મેલડી : એ નામની આસુરી દેવી
મોકળા : છૂટા
મોવાળા : વાળ
રવદ : શરત
રામરામિયું : રામ રામ
રોંઢો : મધ્યાહ્ન પછીનો નાસ્તો
લાળ્ય : પોકાર (શિયાળના)
લીલાં કંઝાર : લીલાંછમ
વધેરવું : કાપવું
વાટપાડિયા : માર્ગમાં લોકોને સતાવનારો
વાઢાળો : સરાણિયો
વીવા વાઝમ : વિવાહ ઇત્યાદિ મંગળ અવસર
વેણ્ય : પ્રસૂતિ સમયે પેટની પીડા
સફરા (નદી) : ક્ષિપ્રા (ઉજ્જૈનને પાદર)
સમદરપેટો : ઉદાર હૃદયવાળો
સાંબેલાં રોડવવાં : ગપ્પાં મારવાં
સ્વાત : સ્વાતિ (નક્ષત્ર)
સોથ : નાશ
હમેલ્ય : ખભે રાખવાનો સોનેરી પટો
હરડિયો : ગળાનું હાડકું
હોડ : શરત