સમગ્ર અરધી સદીની વાચનયાત્રા/બાલમુકુન્દ દવે/વડોદરા નગરી: Difference between revisions

Jump to navigation Jump to search
no edit summary
(Created page with "<poem> ચટકીલી મોરી ચમેલડી રે, લૂમે લૂમે લટક્યાં ફૂલ, ’લી ચમેલડી! ઝાઝાં ઉ...")
 
No edit summary
 
Line 1: Line 1:
<poem>
<poem>
ચટકીલી મોરી ચમેલડી રે,
વડોદરા શે’ર સાથે પુરાણી છે પ્રીત મારે,
લૂમે લૂમે લટક્યાં ફૂલ, ’લી ચમેલડી!
સાત વર્ષ લગી મારો અહીં વસવાટ છે;
ઝાઝાં ઉછાંછળાં ના થૈએ જી રે.
આજવાનાં પાણી હજી ઊછળે છે અંગઅંગ,
ચટકીલી મોરી ચમેલડી રે,
માંડવીની ધજાનો આ ઉરે ફરકાટ છે.
માનભર્યાં મોઘમમાં રૈએ ’લી ચમેલડી!
પાણી દરવાજો, ગેંડી, ચાંપાનેર, લે’રીપુરા,
ગોપવીએ ગોઠડીને હૈયે જી રે.
એટલો આ શહેરનો અસલ વિસ્તાર છે;
ખીલે સરવર પોયણી, રમે ચન્દ્ર-શું રેન :
અલકાપુરી ને બીજાં એવાં એવાં ઝૂમખાંઓ
પરોઢનો પગરવ થતાં, લાજે બીડે નેન.
પાછળથી વસેલાં તે બાવનની બા’ર છે.
ચટકીલી મોરી ચમેલડી રે,
માંડવીથી ડાબે હાથ ચોકસીની ઓળ, પછી
ઝાઝાં ના ગંધ ઢોળી દૈએ, ’લી ચમેલડી!
ઘડિયાળી પોળ-નાકે અંબાજી હજૂર છે;
જોબનને ધૂપ ના દૈએ જી રે.
નાકની દાંડીની સામે સીધેસીધા ચાલ્યા જાઓ,
ચટકીલી મોરી ચમેલડી રે,
સયાજી ઈસ્કૂલ ત્યાંથી જરાયે ના દૂર છે.
વાયરાના વાદ ના લૈએ, ’લી ચમેલડી!
સયાજી ઈસ્કૂલ, ભાઈ, સંભારું છું સકારણ,
ઘેર ઘેર કે’વા ના જૈએ જી રે.
ભણ્યો છું હું એમાં, એનું ઋણ તો અપાર છે;
સ્વાતિમાં સીપોણીએ જલબિન્દુ ઝિલાય :
કુંભકાર જેમ જેણે ટીપણાથી ટીપી ટીપી
વિશ્વ ભેદ જાણે નહીં, મોતી અમૂલખ થાય!
ઘડ્યો મારો ઘાટ, એને વંદન હજાર છે.
ચટકીલી મોરી ચમેલડી રે,
ભૂલું શેં શુક્કરવારી? દશેરાની ભવ્ય સ્વારી?
ભમરાની શી ભૂલ, ’લી ચમેલડી!
અગ્ગડ, અખાડા અને સંગીતની ગુંજને?
પોતે જો ઢંગે ના રૈએ જી રે?
બળતા બપોર સમી ભવરણવાટ વિષે
ચટકીલી મોરી ચમેલડી રે,
સદાય હરિત રાખે હૈયાકેરી કુંજને.
રૂપનાં રખોપાં શીખી લૈએ, ’લી ચમેલડી!
નગર પિયારા! તારે પ્રાણ હજી સ્ફુરી રહ્યા
દૂજાંને દોષ ના દૈએ જી રે.
પ્રેમાનંદી માણતણા રમ્ય રણકાર છે,
દયારામ-નગરી ડભોઈ નથી દૂર, એની
ગરબીના સૂર ઉર પૂરે ઝણકાર છે.
શરદની રાતે અહીં પોળતણા ચોકઠામાં
સરખી સાહેલીઓએ કંઠ જ્યારે ખોલ્યો છે,
કાયાના કરંડિયામાં પોઢેલો આ પ્રાણ મારો
મોરલીના નાદે ત્યારે નાગ જેમ ડોલ્યો છે.
નાગરવેલીના જેવી નાજુકડી નાર વાંકી,
વાંકો એનો અંબોડો ને વાંકાં એનાં વેણ છે;
સભાની અદબ રાખી, વાણીને લગામ કરું,
કે’તો નથી એટલું કે કેવાં એનાં નેણ છે.
લલિત લાજાળુ નાર તણાં શાં કરું વખાણ?
રસોઈની વાનીમાંયે એવી હોશિયાર છે,
અરધીક પોળ લગી મચી જાય છીંકાછીંક
એવો એનો ટેસદાર દાળનો વઘાર છે!
અહીંની અનેક પોળ મહીં ઘર ભાડે રાખી,
ખટ માસે બદલતા, રસિક એ વાત છે;
મંડળી અમારી ઘર ગોતવાને ઘૂમે ત્યારે
ગુસપુસ બોલે લોક : ‘જુદી આ જમાત છે!
‘ખાલી ઘર છે કે અહીં?’ પૂછતાંની વાર, જોઈ
દીદાર અમારા સામો સવાલ પુછાય છે :
‘કુંવારા કે પરણેલા?’ ઠેર ઠેર એની એ જ
શંકાભરી નજરોની મોકાણ મંડાય છે!
નાયક ટોળીનો થઈ ઠાવકો ભજાવે વેશ :
‘ઘરવાળાં પિયરમાં, થોડા દીની વાર છે.’
લખ્ખણ અમારાં જોઈ, ગાજી ઊઠે લોકનાદ :
પોળમાંથી કાઢો, આ તો વાંઢાની લંગાર છે!
રાજમે’લ જોવા જતાં પાવલી ખટાવી અમે
પલંગમાં પોઢવાની કરી લેતા પેરવી;
મ્યુઝિયમ જોવા જતાં નજર ચુકાવી અમે
આરસની સુંદરીને હાથ લેતા ફેરવી.
કાચના પિયાલા અમે રોશનીમાં ચોરી લીધા,
ગ્રંથાલયે ઘૂસી જઈ ફોટા ફાડી લીધા છે;
થાંભલે ચડીને ગોળા વીજળીના ગેપ કીધા,
એવાં એવાં કામ અમે બાહોશીનાં કીધાં છે.
કોને યાદ કરું? કોને વિસારું? કિતાબ થાય
એકથી સવાયા એક એટલા પ્રસંગ છે;
અધ્યયનકાળ મારો વીત્યો જે લાખેણો અહીં,
નમૂનાનાં બતાવ્યાં મેં એક-બે આ નંગ છે.
{{Right|[ટૂંકાવીને]}}
 
</poem>
</poem>
2,457

edits

Navigation menu