સોરઠી સંતવાણી/નથુ તૂરી: Difference between revisions

{{Poem2Open}}

યાદદાસ્ત પણ અવળચંડી જ છે ના! ખોખરી એવી ‘સુંદરી’ (સારંગી)ને ખોળામાં લઈને અંત્યજ નથુ તૂરી બેસતો, અને બે રાભડાં છોકરાંમાંથી એકને ધવરાવતી ધવરાવતી નથુની ચૂંચી આંખોવાળી લઘરવઘર વહુ બેસતી. બેય જણાં ખરજ અને પંચમ સૂરવાળાં ગળાં મેળવીને [રાણપુરના સૌરાષ્ટ્ર] કાર્યાલયના નાનકડા ચોકની હરિયાળી પર —

લાવો લાવો રે બાદૂરખાં મિયાં હિંદવાણી  

એને આવતાં મેં તો જાણી લાલ હિંદવાણી

એવું કોઈ મુસ્લિમ દરબારને રીઝવવાને માટેનું ગીત પણ ગાતાં, (જે ગીતે મને ‘આવો આવો રે બહાદુર આ બહેન હિંદવાણી’ એવા ‘વેણીનાં ફૂલ’વાળા રાષ્ટ્રગીતનો ઝૂલતો-મલપતો ઢાળ આપ્યો) અને બીજે છેડે સંત દાસી જીવણનાં ભજનો પણ ગાતાં. આ રહ્યું નથુએ ગાયેલું એ ભજન —

મુંને માર્યાં નેણાંનાં બાણ રે,  

હાંકી મેલ્યાં હૂંડી વા’ણ રે,  

જીવણ કે’ પાંચ તતવને ત્રણ ગુણનું  

મરજીવા થૈને માથે બેઠા,  

જીવણ કે’ શઢ ચડાવી કર્યું સાબદું  

વાભું કરીને વા’લે ઘા કર્યો  

જીવણ કે’ ગુરુ કાયામાં ગોતજો  

દસમે દરવાજે ડેરી બિરાજે  

જીવણ કે’ ગુરુ મળ્યા ને ગુરુગમ જડ્યો  

દાસી જીવણ સંત ભીમનાં ચરણાં  

તે પછી નથુનાં ગાયેલ બીજાં ભજનોનો આખો ચોસર માંડેલો છે. ત્યારે પડેલાં બીજમાંથી અઢાર–વીસ વર્ષે આજ આંબો ફાલે છે. લોકસાહિત્યનો સંસ્કાર એકલી શૌર્યની વાતોએ, એકલા દુહાએ, એકલા પ્રેમશૃંગારના છકડિયાએ નહીં પણ ભજનો વડે ય સર્વદેશીય વારિસિંચનથી પોષાતો હતો. આજે ફળ બેઠાં છે. ભજનવાણીની ઘડ મગજમાં બેઠી છે.

નથુ અને એની ચૂંચી આંખોવાળી વહુ, બે છોકરાં, ખોખરી સુંદરી, ખરજ અને પંચમ સ્વરોની એ જોડલી અત્યારે ક્યાં છે? જીવતાં છે કે મૂઆં? (આ લખ્યા પછી જાણ્યું કે નથુ ગયો છે, વહુ બેઠી છે.)

[‘પરકમ્મા’]

{{Poem2Close}}