ગુજરાતી એકાંકીસંપદા/પડી પટોળે ભાત: Difference between revisions

(રાવણહથ્થાવાળો ભાતીગળ પહેરણ પહેરેલો ભરથરી રાવણહથ્થો વગાડતો વગાડતો પ્રવેશ કરે છે.)

ભરથરીઃ જય દેવ દુંદાળા અંકુશવાળા, ગજ મથાળા કિરપાળા

ભીડભંજન હારા, વીઘન હરાળા માત ઉમાના છોગાળા

હે દીનદયાળા, એક દંતાળા કર સતવાળા રખવાળા,

સતવાળા રખવાળા…(૨)

ત્રાસથી તપતી ધરાને ઠારવા છે અહીં ખડા થઈ પાળિયા, કોઈ ખેડતા દરિયો સુદૂરનો જોમવંતા વાણિયા… (૨)

(દૃશ્ય પૂરું)

મોંઘીઃ પણ સાંભળી લેજે આ સાળવાળા ઓરડામાં ટાંટિયો ના મૂકતી.

હીરજીઃ (ગીત)

મારા કાકાએ જોડી છે વેલ કારત્યોક આયો સે. એ બાપા… (૨)

એ છોડી સિદ્ધપુરના મેળે હેડ કે કારત્યોક આયો સે.

(બધા જાય છે. કસ્તુરી તરત ઊઠીને જતા જોવા માટે ઝરૂખે ચડી જાય છે. બધાં જતાં રહ્યાં છે એની ખાતરી થતાં નીચે ઊતરે છે. દોડતી સાળવાળા ઓરડે જાય છે. સાળ જુએ છે.)

કસુંબીઃ આ સાળના તાણાવાળા તો મને કાંઈ હમજાતા નથી. પણ આ પટોળાની ભાત મને બરોબર હમજાય છે. (સાળ ને અડવા જાય છે.)

કસુંબીઃ સાળને શીખવા માટે સાળને હાથ અડાડવાની ક્યાં જરૂર છે મા, આ…આ… એક વાર મન ભરીને… જોઈ લઉં ને એટલે આવડી જાય. જોજે એક દિવસ આવશે. એવું પટોળું બનાવીશ ને કે આખા મલકમાં સોપો પડી જશે સોપો.

ભરથરીઃ (દોહો)

કોઈ જીવસટોસટી જીવનારી, પ્રણ કરનારી પાગલ નારી

શમણે, ભ્રમણે, રમણે બમણે બળ શીખવા શાન ખીલવનારી,

કસુંબીઃ એ આવે એ પહેલાં એક વાર સાળ પર બેસવું જ છે. ચડે ચોક બેસીશ ને તાણાવાણા ભરવાની કળ જાણી લઈશ. બસ એટલું થાય ને એટલે ઘણું.

ભરથરીઃ (દોહા) અહી સંગ કસુંબી રંગ કસુંબી અંગ કસુંબી જોબનના, પણ શીખવાનું પ્રણ લઈ બેઠેલી જંગ કસુંબી જો જગના

(અડધી રાત્રી. અંધકાર. શામજી–હીરજી સાળ ગૂંથીને થાક્યા છે. દીવો સળગે છે.)

શામજીઃ હીરજી બસ કરો હવે રહેવા દો.

ભરથરીઃ કદી જાગતી જોગણી લાજ રાખે, કદી ખીલતી કો કળી લાજ રાખે. સૂરજ આથમે અને ચાંદ પણ ચાતરે ત્યાં કદી કો ઝીણી તારલી લાજ રાખે. ને પાટણ શહેરને માથે ટમટમતી ઝીણી તારલીએ એક દિવસ ભારે મને પાટણથી વિદાય લીધી. દીકરી ને ગાય ગમે ત્યાં જાય એમ તલોદના કોઈ સાળવીને ત્યાં વળાવી. (ગાણાં)

મોંઘીઃ હાથમાં શ્રીફળ અને કંઠે ફૂલમાળા

પાટણમાં રહેતા એવા સાળવી શામજીએ તલોદ વળાવી.

(બધા એકબીજાને મળે છે)

(વિદાયનું દૃશ્ય પૂરું)

ભરથરીઃ સ્વપ્ન ઊગે સાચુકલા પણ વાવી જાણે કો’ક, વાવે પૂરા ખંતથી તો ઊગે થોકે થોક

(નાતના મોવાડિયાઓ શામજીને ત્યાં આવે છે.)

રણછોડઃ અલ્યા શામજી, એ શામજી ક્યાં ગયો?

એક માણસઃ ગજબ થયો ગજબ (૨) પેલી કસુંબી આવી… કસુંબી આવી…

બધાઃ કસુંબી આવી… કસુંબી આવી (બહાર જાય છે.)

(બધા આશ્ચર્યમાં રડે છે. હીરજી પટોળું ઓઢાડે છે.)

(બધા રડે છે… લઈ જાય છે.)

મોંઘીઃ (પોક મૂકતાં) કસુંબી…

ફાટે ટન તરડાય કસુંબી જંગ ન છોડે…