રાજા-રાણી/બીજો પ્રવેશ: Difference between revisions

|અરેભાઈઓ!રોવાનાદીહવેનથીરહ્યા.ખૂબરોયા,પણકાંઈવળ્યું?

}}

{{Ps

|સાચુંકહ્યું,ભાઈ,છાતીકાઢીએતો|બધાંકામથાય.કહેવતછેકે‘હિંમતેમરદાંતોમદદેખુદા’.

}}

{{Ps

|ભીખમાગ્યેકાંઈનવળે;આપણેતોલૂંટકરશું.

}}

{{Ps

|સાચું.ખરુંકેનહીં,ભાભા?તમેતોબ્રાહ્મણનાદીકરાછો.કહોતો,લૂંટફાટમાંકાંઈપાપખરું?

}}

{{Ps

|જરાયનહીં.ભૂખભાંગવામાંકાંઈપાપજનબેસે.જુઓ,શાસ્ત્રમાંઅગ્નિનેપાવકકહ્યોછે;અર્થાત્,અગ્નિવડેસકળપાપનષ્ટથાય.તોપછીજઠરાગ્નિકરતાંતોમોટીકોઈઆગજનથી!

}}

{{Ps

|આગ!હાં,આગ!ઠીકકહ્યું,મહારાજ!જીવતારહો!તોપછીએમજકરીએ.આપણેઆગજલગાડીદઈએ.અલ્યાભાઈ!આગમાંકાંઈપાપજનબેસે,હો!હવેતોએ|બધાંનાંખોરડાંબાળીનેમેદાનકરીનાખીએ.

}}

{{Ps

|મારીપાસેત્રણભાલાંછે.

}}

{{Ps

|અનેમારીપાસેએકહળછે.એટલેહવેતોએતમામમુગટવાળાઓનાંમાથાં,ધૂળનાંઢેફાંનીજેમ,ખેડીજનાખું.

}}

{{Ps

|મારીપાસેયએકકુવાડીછે.પણભાગતાંભાગતાંઘેરભૂલીગયોછું.

}}

{{Ps

|અલ્યા,તમેતેશુંમરવાનાથયાછો?શુંબોલોછો?પહેલાંરાજાનેવાતસંભળાવો,પછીજોએનસાંભળેતોબીજોવિચારકરશું.

}}

{{Ps

|હુંયેએમજકહુંછું.

}}

{{Ps

|મનેપણએમજલાગેછે.

}}

{{Ps

|હુંપણપહેલેથીજકહુંછુંકે,ભાઈ,તમેઆવાણિયાનાછોકરાનેબોલવાદ્યો.ઠીકત્યારે,ભાઈ,તુંરાજાથીડરીશનહીંને?

}}

{{Ps

|મનેકોઈનોડરનથી.તમે|બધાલૂંટકરવાતૈયારથયા,તોપછીહુંશુંબેવેણબોલીપણનહીંશકું?

}}

{{Ps

|હુલ્લડકરવુંએએકવાત,અનેભાષણકરવુંએબીજીવાત.હુંતોજોતોઆવુંછુંકેહાથહાલે,પણજીભનહાલે.

}}

{{Ps

|મોઢાનુંતોકાંઈકામજનથઈશકે—અન્નપણનમળે,નેવાતપણનબને.

}}

{{Ps

|ઠીક,પણતુંકહીશશું?

}}

{{Ps

|હુંકાંઈદબાઈનેનહીંબોલું.હુંતોસીધોશાસ્ત્રજસંભળાવીશ.

}}

{{Ps

|હેઈખરાં!તનેશાસ્તરપણઆવડેછેકે?ભઈ,હુંતોપે’લેથીજકે’તો’તોકેઆવાણિયાનાછોકરાનેબોલવાદ્યો—ઈપંડિતછે.

}}

{{Ps

|બસ,હુંતોપાધરુંજશરૂકરીશકે:

}}

|હં,આનુંનામશાસ્તર!

|[બ્રાહ્મણપ્રત્યે]કાંભાભા,તમેતોબ્રાહ્મણનાદીકરાછો.કહો,આશાસ્તરખરુંને?તમનેતોબધુંયઆવડતુંહશે.

}}

{{Ps

|હાજતો,આવડેજતો,શાસ્તરવાંચ્યાંહોયએટલેજાણીએજતો.પણરાજાજોશાસ્તરનહીંસમજે,તોતુંએનોઅર્થશીરીતેસમજાવીશ,કહેતો?

}}

{{Ps

|અર્થાત્,બહુચડવામાંમાલનથી.

}}

{{Ps

|અલ્યા,આવડીમોટીબાબતનોઆવડોજઅર્થથયો?

}}

{{Ps

|એમનહોયતોપછીશાસ્તરશેનું?

}}

{{Ps

|બાપા,કુંભારકણબીજેવાતટૂંકામાંકહીનાખે,એજવાતમોટાંમાણસોમોટીરીતેકરે.

}}

{{Ps

|વાતતોઠીકછે.પણ‘બહુચડવામાંમાલનથી’એટલુંકહ્યેશુંરાજાનીઆંખઊઘડીજશે?

}}

{{Ps

|પણઆએકશાસ્તરથીનહીંપતે,બીજાંશાસ્તરજોશે.

}}

{{Ps

|તોમારીપાસેતોભંડારભર્યોછે.હુંકહીશકે

लालनेबहवोदोषास्ताडनेबहवोगुणा:|

}}

{{Ps

|પણએકલાશાસ્તરથીતેકાંઈચાલે?એમાંમારીઘાણીનીવાતક્યારેઆવશે?સાથેસાથેક્યાંકમારીઘાણીનીવાતજોડીનદેવાય?

}}

{{Ps

|જોનેઆમારોબેટો,ઘાણીનીસાથેશાસ્તરજોડવાઆવ્યોછે!ગગા!શાસ્તરતેશુંતારોઢાંઢોછે?

}}

{{Ps

|ઘાંચીનાછોકરામાંઅક્કલક્યાંથીહોય?

}}

{{Ps

|અનેબરડોરીઢોકર્યાવગરઅક્કલક્યાંથીઆવે?એતોઠીક,પણમારીવાતયાદરહેશેકે?મારુંનામકરશનછેહો,કેશવોતોમારાભત્રીજાનુંનામ.એતોબુધકોટમાંરહેછે.એજ્યારેત્રણવરસનોહતોત્યારે—

}}

{{Ps

|એબધુંયસમજ્યા,પણજોકાલરાજાશાસ્તરનસાંભળે—

}}

{{Ps

|તોપછીઆપણેશાસ્તરમેલીનેશસ્તરલેશું.

}}

{{Ps

|શાબાશ,દોસડા!શાસ્તરમેલીનેશસ્તર!

}}

{{Ps

|અલ્યાએકોણબોલ્યું?

}}

{{Ps

|[સગર્વ]હુંબોલ્યોહું.મારુંનામ|કરસન,કેશવોતોમારાભત્રીજાનુંનામ.

}}

{{Ps

|ઠીકકહ્યું,ભાઈ—શાસ્તરઅનેશસ્તર—કો’કદીશાસ્તરતોકો’કદીશસ્તર;નેકો’કદીશસ્તરતોકો’કદીશાસ્તર.

}}

{{Ps

|પણઆતોગોટાળોથયો.છેવટનક્કીશુંથયું?શાસ્તરકેશસ્તર?

}}

{{Ps

|મારોબેટોવાંઝોખરોને!આટલુંયસમજ્યોનહીં?ત્યારેઅત્યારસુધીઆશુંમાથાંફોડ્યાં?જો,નક્કીએમઠર્યુંકે :શાસ્તરનોમહિમાસમજવામાંબહુવારલાગે,પણશસ્તરનોમહિમાતોચપટીવાગેત્યાંસમજાઈજાય.

}}

|[ઊંચેઅવાજે]તોપછીચૂલામાંજાયશાસ્તર—ઉપાડોશસ્તર.

[દેવદત્તપ્રવેશકરેછે.]

|લાંબીમાથાકૂટનીજરૂરનહીંપડે,હમણાંજચૂલામાંજાશો,એનીજતૈયારીથાયછે.બેટમજી,ઓરાઆવો,શુંબોલતાહતાતમે|બધા?

}}

{{Ps

|અમેતોઆપંડિતનાછોકરાપાસેશાસ્તરસાંભળતાહતા.

}}

{{Ps

|અરેવાહ!ભારીધ્યાનદઈનેશાસ્ત્રસાંભળોછોહો!તમારાબરાડાઠેઠરાજાજીનેકાનેસંભળાયા.કેમજાણેધોબીવાડમાંઆગલાગીહોય!

}}

{{Ps

|તમારેશુંદુઃખ,ગોરબાપા?તમેતોરાજનાંપાકાંસીધાંખાઈખાઈનેરોજફૂલતાજાઓછો;અનેઆંહીંભૂખેઅમારીનાડિયુંતૂટેછે.અમેશુંઆહરખનીચિચિયારીપાડીએછીએ?

}}

{{Ps

|આજકાલહળવુંબોલીએતોસાંભળેછેજકોણ?આજતોરાડપાડીનેજવાતકહેવીપડેછે.

}}

{{Ps

|આજસુધીખૂબરોયા-કકળ્યા.હવેજોઈએ,બીજોઉપાયછેકેનહીં.

}}

{{Ps

|શુંકહ્યું,અલ્યા!તમેબહુફાટ્યાછો.સાંભળવુંછે?સાંભળો,કહુંછું:

}}

હરિયો :

|ઓમારાબાપ!આતેશાપદ્યેછેકેશું?

|[મનસુખતરફ]તુંતોમોટામાણસનોદીકરોછે,શાસ્ત્રપણજાણછ,બોલ,આવાતબરાબરકેનહીં?नसमानसमानसमानसम्!

}}

{{Ps

|આહા!બરાબર!આનુંનામતેશાસ્ત્ર;અનેહુંપણઆજવાતકહેતોહતોને!

}}

{{Ps

|[નંદલાલપ્રત્યે]નમસ્કાર!તમેબ્રાહ્મણલાગોછો,ખરુંને?તમેશુંકહોછો?બોલો.પરિણામેઆ|બધાબેવકૂફબનીનેમરવાનાકેનહીં?‘भ्रमदभ्रमदभ्रमत्’

}}

{{Ps

|હુંપણએજવાતકહીરહ્યોછું,પણસમજેછેકોણ,બાપ?|બધાગામડિયાખરાને!

}}

{{Ps

|[મનજીપ્રત્યે]આતમામનીઅંદરએકતુંસમજુમાણસલાગછ.ઠીકત્યારે,કહેજોઉં,આંહીંબધીસારીવાતોથતીહતી?[કરસનપ્રત્યે]અનેતુંપણઠીકઅક્કલવાળોઆદમીલાગેછ;તારુંનામશું,ભાઈ?

}}

{{Ps

|મારુંનામ|કરસનદાસ—કેશવોતોમારાભત્રીજાનુંનામ.

}}

{{Ps

|ઓહો!તારાજભત્રીજાનુંનામકેશવોકે?ત્યારેતોતમારાંબેઉનાંનામહુંરાજાજીનીપાસેખાસમૂકીશ.

}}

{{Ps

|અનેઅમારુંશુંથશે?

}}

{{Ps

|એહુંશુંજાણું,બાપુ?અત્યારેઆંખનાંપાણીડાંપાડવાબેઠાછો,અનેથોડીઘડીપહેલાંકેવોજુદોજસૂરકાઢતાહતા!એવાતોશુંરાજાજીએનથીસાંભળી?રાજાજીનેતોબધીયેબધીખબરપડીજાયછે.

}}

{{Ps

|એભાઈસાહેબ,તમારીગૌ!અમેકાંઈબોલ્યાનથી.એતો|કરસનદાસકેફરસનદાસશાસ્તરનીવાતોકરતોહતો.

}}

{{Ps

|ચુપકર,મારુંનામબગાડમા.મારુંનામ|કરસનદાસછે.હુંખોટુંનહીંબોલું—હુંતોબોલ્યોહતોકે‘શાસ્તરછે,તેમશસ્તરપણછે,જોરાજાશાસ્તરથીનમાનેતોપછીશસ્તરપણછે’.કેમખરુંકેનહીં,મહેરબાન?

}}

{{Ps

|બરાબરબોલ્યો,ભાઈ,તારીલાયકાતપ્રમાણેજતુંબોલ્યો.શસ્ત્રએટલેશું?શસ્ત્રએટલેબળ,ખરું?હવેતમારુંસહુનુંબળશું?‘दुर्बल्यस्यबलंराजा’ખરુંને?બળહીનનુંબળએનોરાજા.વળીપાછું,‘बालानांरोदनंबलम्’ખરું?અનેતમે|બધારાજાજીનીઆગળતોબાળકજગણાઓ,ખરું?એટલેકે,ટૂંકામાં,રોવુંકકળવુંએતમારાંશસ્ત્ર.વાહ!ભારેબુદ્ધિનીવાત!પ્રથમતોમનેકાંઈસમજાણુંનહોતું.તારુંનામશું,ભાઈ?

}}

{{Ps

|મારુંનામ કરસનદાસ,કેશવોતોમારોભત્રીજો.

}}

{{Ps

|એમહેરબાન!અમનેમાફકરો.

}}

{{Ps

|હુંમાફકરનારોકોણ,ભાઈ?હવેરાજાજીનીઆગળરોકકળકરીજુઓ,જોમાફકરેતો.