ગુજરાતી નિબંધ-સંપદા/યજ્ઞેશ દવે/બૂચનો વૃક્ષલોક: Difference between revisions

{{Poem2Open}}

બૂચનું ઝાડ તમે જોયું છે? જોયું હોય તો તમને નસીબદાર જ કહેવા પડે. એક તો એ કે તે બહુ ઓછું દેખાય છે અને બીજું કે તમારો તેની સાથે સંબંધ થયો છે, પરિચય થયો છે અને તમે તેને નામથી ઓળખો છો. આકાશવાણી રાજકોટના પરિસરમાં એક મોટું બૂચનું ઝાડ છે – વૃક્ષરાજ જ કહોને. ઓછામાં ઓછું એકાદ સદી જૂનું. ચોથા માળની અગાસીએ ઝૂકીને વહાલ કરતું એ ઝાડ આજે પણ ચિરયુવા છે. આમ તો તેનું વૈજ્ઞાનિક નામ મિલિગ્ટોનિયા હોર્ટેનસીસ. બિગ્નોનિયેસી કુળનું વૃક્ષ. વતન બ્રહ્મદેશ બાજુનાં વિષુવવૃત્તીય જંગલો, પણ અહીં અમારા કાઠિયાવાડમાં કૃષ્ણની જેમ તે’ય ભૂલું પડ્યું છે અને અહીંનું થઈને રહ્યું છે. પેગોડાની સ્મૃતિ સાચવીને બેઠું હોય તો ખબર નથી. આ ઝાડ અહીં કેવી રીતે આવ્યું હશે? મનુષ્યોને વતન, સ્થાનાંતરણ ને પરદેશ હોય છે તેવી રીતે વનસ્પતિને પણ હોય છે. વનસ્પતિની યાત્રાઓનીય ઘણી રસિક કથાઓ છે. કોઈને પ્રાણીપક્ષીઓ લઈ જાય, કોઈ દરિયાના પ્રવાહોમાં આવી જાય. કોઈને વિજેતા જાતિઓ, ભટકતી જાતિઓ લઈ આવે, કોઈ ભૂસ્તરીય ફેરફારોથી સ્થાનાંતર કરે તો કોઈને વૈજ્ઞાનિકો લઈ જાય. આ ઝાડ કેવી રીતે આ મલકમાં આવ્યું હશે?