યાત્રા/આ ધ્રુવપદ1: Difference between revisions

નથી સાચ્ચે આ તે પ્રકૃતિ રિપુ, એ કિન્તુ જનની

સુગૂઢા રાશિઓ નિજ ઉર તણા ઉદ્વૃત કર્યા,

(૨૫) સજ્યો કે સામ્રથ્યે મનુજ, રસ-રાગે વિગલિત. ૬૨.

ગઈ લે, સૃષ્ટિની ચરમ ચિતિનું દર્શન દિધ,

(૨૬) પ્રભાએ ઘોતંતે ગિરિશિખર શું ઉન્નત વડો. ૬૫.

* પુછો, આ ઓન્નત્યે સ્થિત મનુજ ક્યાં ઊર્ધ્વ ચડશે?

ધરાને આ પ્રાણે સ્કુરત, વૃતિને પુદ્દગલ મનુ

ઢળી જાશે ભોમે શત શત થઈ છિન્ન ટુકડે,

ધરાના આ ઊર્વાભિમુખ રસને જે ન ગ્રહશે,

(૨૮) મહા મૈયા કેરો, રચત પથ વજી હળ વડે. ૬૭.

શવો પૃથ્વીનું તલ વધુ ફળદ્રૂપ બનશે,

* રહસ્યો એ એનાં સકલ પ્રગટાવી પ્રકૃતિ આ  

[આ ૬૨ થી ૭૧ સુધીની કડીઓમાંથી ૬૩-૬૪ને રહેવા દઈ બાકીની ૮ કરીને નવી રચનામાં ૨૫ થી ૩ર તરીકે મૂકવામાં આવી છે. આ પછીની નીચેની ૧૮ કડીઓમાંથી ૮૪ સુધીઓને રહેવા દઈ છેલ્લી પાંચમાંથી ત્રણને ૩૩, ૩૪, ૩૫ તરીકે મૂકી છે, અને છેલ્લી બેનું સંયોજન કરી ૩૬મી કડી બનાવી કાવ્યની ૩૬ કડીમાં પૂર્ણાહુતિ કરવામાં આવી છે.]  

ઉછંગે પૃથ્વીને પયનિધિ વસતા હરિ હવે

સ્વજાતિ ભક્ષંતે મનુજ પશુતામાંથી વિકસ્યો,

કુટુંબે ને રાષ્ટ્ર નિજ વિલય સાધ્યો, સહુ તણા

સુખે, સામ્યે પ્રેમે હૃદય મન અર્પ્યા, તન તણા

બલિ દીધા, કાન્તિ ગજવી, રસ કે નૂતન રસ્યો. ૭૩.

મહા આદર્શોની શિખરસરણું ઉચ્ચ વિરચી,

રહી તોયે દૂરે સુખનગરી, કૈં કૈં અવતર્યા

ખરે પંખી, કે શું ખુટત મનુના દર્શન વિષે,

હજી એના જ્ઞાને ઉણપ કઈ, એને કર હજી

નહીં, – કો નૈરાશ્યો મનુમન તણું દીન પડઘા–

મુદાઓ નિછાયા સભર, સહુની ક્યાંક જ સ્થિતિ

હશે તે કયાં બીજે પ્રભુથી? મનુજોના મન મહીં

અને પ્રાણે અર્પે મન-કરણને દણ્ડ, પ્રગટ્યો

બને ના ત્યારેયે ઝરણ સતતે જાય જ વહ્યું

હરીછાને નિત્યે શકતી મનુબુદ્ધિ નહિ કળી. ૮૦.

ધરા દ્રાવી દ્રાવી દઢ અયસ સાધે, ચિતિમય

પ્રવાસી જે ના, પણ નિજ ગુણે ભૂમિકણને

રસી દેશે, વહેશે જગત મન પ્રાણો ’નુરણને

ત્યહીં દિવ્યા શક્તિ અવતરણ લે નીડ રચશે,

લિધેલાં વિષ્ણુએ ત્રય કમણમાં ચોથું કમણ

અધૂરા’દર્શોની અહીં જ બનવી પૂર્ણ ફલના,

રમી વીણાહૈયે, રણઝણ મહા साની સતત

[કાવ્યની પ્રથમ બે કડીની માફક, આ છેલ્લી બે કડીમાંથી, પ્રથમ કડીની પહેલી પંક્તિનો મોટો ભાગ લઈ, બીજી કડીની પહેલી પંક્તિના છેલ્લા ભાગ સાથે જોડી દઈ અંતિમ ૩૬મી કડી રચાઈ છે,

[મોટે ભાગે વર્તમાનપત્રો (‘પ્રજાબંધુ', ‘અમૃત બઝાર પત્રિકા’, ‘જન્મ ભૂમિ’)નાં રેપરના સાંકડી પટ્ટી રૂપના બ્રાઉનપેપરો પર પ્રથમ વાર લખાયેલા આ કાવ્યની એક માસિક પત્રના સુઘડ નાનકડા કાગળ ઉપર ૮૯ કડીઓથી પૂર્ણાહુતિ કરવામાં આવેલી. ત્યાં હમણાં જોવામાં આવ્યું કે ત્યાં એક પંચકોણી તારકનું ચિત્ર દોરીને આ શબ્દો લખાયા હતા?  

પિકે ત્યાં આમ્રેથી મૃદુલ કુસુમો

થયું, લાવે એમાંથી પૂરી કરી કરી કાવ્યની ૯૦ કડી બનાવીએ. એ છેલ્લી કડી નીચેની છે.]

થતી?’ શોચી, ઝીલી પિકની કવિએ રમ્ય રમણ. ૯૦